Tarmoq pog’onasi

1. Tarmoq pog’onasi
Tarmoq pog’onasi jo'natuvchidan qabul qiluvchiga paketlarni yetkazib berish uchun marshrutni ishlab chiqish bilan shug'ullanadi. Belgilangan joyga yetib borish uchun paket marshrutizatorlar orasida bir nechta transit tugunlardan o’tishi talab etilishi mumkin. Tarmoq pog’onasida bajariladigan vazifalar kanal pog’onasi faoliyatidan keskin farq qiladi, uning vazifasi oddiyroq – shunchaki simning bir uchidan ikkinchisiga kadrni ko’chirish. Shunday qilib, tarmoq pog’onasi ma’lumotlarni butun yo’l bo’ylab bir nuqtadan boshqasiga uzatish bilan shug’ullanuvchi eng quyi pog’ona bo’lib chiqdi.
Ushbu maqsadlarga erishish uchun tarmoq pog’onasi tarmoq topologiyasi (ya'ni barcha marshrutizatorlar va aloqalar to'plami) haqida ma'lumotga ega bo'lishi va ushbu tarmoq orqali to'g'ri yo'lni tanlashi kerak, hattoki vjuda katta bo'lganda ham. Routerlarni tanlashda u routerlar va aloqa liniyalaridagi yukning iloji boricha teng bo'lishiga e'tibor berishi kerak. Nihoyat, agar manba va qabul qiluvchi turli tarmoqlarda joylashgan bo'lsa, u tarmoqlardagi farqlar bilan bog'liq muammolarni tarmoq pog’onasi hal qila olishi lozim. Ushbu ma’ruzada biz ushbu jihatlarning barchasini ko'rib chiqamiz va ularni asosan Internet va uning tarmoq sathi protokoli IP misolida ko'rsatamiz.
Tarmoq pog’onasini batafsil ko'rib chiqishni boshlashdan oldin, uning ishlashi kerak bo'lgan muhitni esga olish kerak. U 1-rasmda ko'rsatilgan. Tarmoqning asosiy komponentlari soyali tasvirlar ichida ko'rsatilgan internet provayder qurilmalari (aloqa liniyalari orqali ulangan marshrutizatorlar) va ovaldan tashqarida ko'rsatilganlari mijozga tegishli qurilmalardir. H2 xost, boshqa tomonda, u bilan ishlaydigan mijozga tegishli F router bilan LAN (masalan, ofis Ethernet) da joylashgan. Ushbu router provayder bilan ajratilgan liniya orqali aloqa qiladi. Biz F ni ovaldan tashqarida ko'rsatdik, chunki u internet provayderga tegishli emas. Biroq, ushbu ma’ruza kontekstida biz internet provayder tarmog'ining bir qismi sifatida mijozlar routerlarini o'qiymiz, chunki ular internet provayder routerlari bilan bir xil algoritmlardan foydalanadilar (va asosiy e'tibor algoritmlarga qaratiladi).

Tarmoq sathi protokollari ishini amalga oshiruvchi muhit.
Tizim quyidagicha ishlaydi. Uzatish uchun paketga ega bo'lgan xost uni eng yaqin bo’lgan o'zining LAN tarmog'idagi yoki internet provayder routerga nuqtadan nuqtaga ulanish orqali yuboradi. Paket u yerda to'liq qabul qilinmaguncha va to'liq qayta ishlanmaguncha, shu jumladan nazorat summasini tekshirishgacha saqlanadi. Keyin u marshrutizatorlar zanjiri bo'ylab sayohat qiladi va oxir-oqibat o'z manziliga yetib boradi. Ushbu mexanizm paketlarni saqlash va yo'naltirish deb ataladi.
2.Amaliy pog‘ona protokollari.
Asosiy protokoli tushunchalar .Bugungi kunda, deyarli barcha global kirish uchun foydalanuvchilar World Wide Web yoki muntazam yaratish LAN ulanishini deb atalmish Internet protokollari yordamida. Har holda ularning foydalanish va konfiguratsiya bilan vaziyat ancha sezilarli darajada farq qilishi mumkin.
Tarmoq orqali jarayonlarning o‘zaro bog‘lanishi
YUqorida aytib o‘tilganidek, ko‘pgina ilovalar kompyuter tarmog‘i orqali bir-birisi bilan o‘zaro bog‘langan ikki “tomon” dan tashkil topgan. O‘zaro bog‘lanish, xabarlarni uzatish va qabul qilish orqali amalga oshadi. Jarayon, o‘zining interfeysi orqali xabarlarni uzatish va qabul qilish yo‘li bilan amalga oshadi. Interfeysni eshik bilan solishtirish mumkin: jarayonga xabarlarni uzatishni amalga oshirish kerak bo‘lsa, mijoz manzili “eshigigacha” xabarlarni etkazishni amalga oshirish uchun ichkarida nimagadir mo‘ljallab (ancha past satxlardagi xizmatlarni) u “eshik” orqali xabarlarni “surib chiqaradi”. Undan keyin xabarlar “eshik” orqali, bevosita uni qayta ishlashni amalga oshiruvchi mijoz manzili ilovasiga tushadi. Interfeys bilan internet orqali (taqdim etilgan holda TCP protokoli qo‘llanilgan bo‘lsada, xuddi shunday muvoffaqiyatga UDP protokoli ham erishishi mumkin edi) ikki jarayonning o‘zaro bog‘lanishi tasvirlangan.
SHuni ko‘rish mumkinki, interfeys xostning, amaliy va transport satxi orasida bog‘lanishni tashkil etuvchi ekanligini ifodalaydi. Interfeysni yana, ilova va kompyuter tarmog‘i aloqasini amalga oshiruvchi amaliy dasturiy interfeys (API) deb ham atashadi.
Ishlab chiqaruvchi nazorati ostida ilova amalda butunligicha, uning transport qismi haqida gapirish mumkin bo‘lmagan, amaliy satxga tegishli bo‘lgan interfeysning bir qismida joylashadi.
Bu erda ishlab chiqaruvchining vakolati, transport satxi protokolini tanlash va transport satxining bir necha parametrlarini (buferning maksimal o‘lchami, segmentning maksimal o‘lchami va boshqalar) qiymatini o‘rnatishdir. Ilova har doim yagona transport protokolini qo‘llagan holda quriladi. 2-rasmda interfeyslar va transport satxi protokolining ilovalar jarayoni ko‘rsatilgan.

2-rasm. Interfeyslar va transport satxi protokolining ilovalar jarayoni.

3. Jarayonlarni manzillashtirish

Ikkita turli xostlarda bajariluvchi jarayonlar orasidagi xabarlarni muvoffaqiyatli almashlash uchun ular bir-biri bilan identifikatsiyalangan (tenglashgan) bo‘lishi lozim.
Identifikatsiya (tenglashish), jarayonlar haqidagi quyidagi axborotlarni mavjud bo‘lishini talab etadi:
- jarayonga tegishli bo‘lgan nom yoki xost manzili; - xost ichidagi jarayon identifikatori.
Avvalo xost manzilini qarab chiqamiz. Internet ilovalarda xostlar IP-manzillar yordamida identifikatsiyalanadi (tenglashtiriladi). IP-manzil, tarmoqning har bir xosti uchun noyob bo‘lgan (aniqroq qilib aytganda tarmoqqa xostni ulashni amalga oshiruvchi har bir interfeys uchun bu son noyob), 32 razryadli ikkilik sonda ifodalanadi. Xost ichida jarayonlar identifikatsiyasi (tenglashishi), har bir xost jarayoni uchun noyob port raqami yordamida amalga oshadi.
Amaliy satxning ommoviy bo‘lgan Internet ilovalari, port raqamlarining standartlashgan (yaxshi ma’lum bo‘lgan) qiymatlariga ega.
SHunday qilib, HTTP protokoli qo‘llaniladigan jarayon, 80 raqamli portni, SMTP protokolini qo‘llovchi jarayon esa 25 raqamli portni oladi. Portning yaxshi tanish bo‘lgan raqamlarini RFC 1700 (hozirgi kunda ancha eskirgan hisoblanuvchi) xujjatlaridan va http://www.iana.org (RFC 3232)saytidantopish mumkin. Ishlab chiqaruvchilar yangi tarmoq ilovalarini yaratganda ular portning xususiy raqamini ilova qilishi kerak.

4. Telnet servisining vazifasi

Telnet-servisi, Internet axborot texnologiyalarining eng eski servisidir. Hozirgi kunda bu servis amalda qo‘llanilmaydi. SHuning uchun bu servisning asosiy, umumiy tamoyillarini ifodalash bilan chegaralanamiz.
Telnet servisining asosiy vazifasi, uzoqdagi kompyuter resurslariga ulanish uchun tarmoq terminalini qo‘llash hisoblanadi. U ikki tomonlama ma’lumotlarni uzatish kanalini ta’minlaydi
Telnetservisidama’lumotlarniuzatishva boshqaruvchiaxborotlaruchunTCP-ulanish qo‘llaniladi. Bunda Telnet protokoli uzoqdagi terminalni serverga ulanishini ta’minlash uchun 23portni zaxiralaydi.
U uchta bazaviy funksiyalarni bajaradi:

• 
  uzoqdagi tizimga standart interfeysni ta’minlovchi tarmoqning virtual terminali (NVT- network virtual terminal)ni aniqlaydi;
  
• 
  mijoz va serverga almashlash opsiyasi moslashtirish imkonini beruvchi mexanizmni ulaydi;
  
• 
  serverning har qanday dasturini yaratgan holda, mijoz sifatida qatnashish imkonini beruvchi ulanish simmetriyasini ta’minlaydi.
  

ASCII kodida ishlovchiTelnet protokoli, serverga uzoqdagi barcha terminallarni, standart qator turidagi “tarmoqning virtual terminallari” kabi qarash, shuningdek ancha murakkab funksiyalarni (masalan lokal yoki uzoqdagi exo-nazorat, varaqlash rejimi va xokazolar) moslashtirish imkonini ta’minlaydi.

5.Telnet servisi ishini tashkillashtirish

Telnet tepasidagi amaliy satxda, yoki real terminalni qo‘llabquvvatlash dasturi yoki terminal bilan ulanishni amalga oshiruvchi serverda amaliy jarayon turadi.
NTV formati etarli darajada sodda. Ma’lumotlar uchun 7 bitli ASCIIkodlari qo‘llaniladi. 8 bitli oktetlar komanda ketma-ketliklari uchun zaxiralangan.
Telnet dasturining oyna ko‘rinishi.
OS Windows ta’minlashiga kiruvchi telnet dasturiy ishini misol sifatida qisqacha tavsiflaymiz. Bu dastur Telnet protokoli bo‘yicha tarmoqning boshqa uzellari bilan o‘zaro bog‘lanish uchun mo‘ljallangan. Dasturni ishga tushunish uchun Pusk (ishga tushurish) menyusiga kirish va Vыpolnit (bajarish) punktini tanlash lozim. Undan keyin kiritish qatoriga “telnet” komanda nomi kiritiladi va Enter bosiladi. telnet dasturi bajariladigan Windows konsol oynasi paydo bo‘ladi. “Rejimni ulash simvoli”: [Ctrl+], ishlash seansini uzish va telnet ni taklif qilishga qaytish”ni bildiradi ([Ctrl+] klavish kombinatsiyasini qo‘llasa ham bo‘ladi).