Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha prorektor X. Kadirov

Sinf jamoasi bilan muloqotni tashkil etishning ikkinchi bosqichi. Ushbu bosqichda jamoa faollarining o‘qituvchi muloqotidan kelib chiquvchi talablarni qo‘llab-quvvatlashi hamda o‘z navbatida bu talablarni jamoa a’zolari zimmasiga qo‘yishi bilan tavsiflanadi. O‘qituvchi jamoada paydo bo‘ladigan muammolarni yolg‘iz o‘zi hal qilmaydi. Jamoa faollari bilan qizg‘in muloqot natijasida tarbiyaviy ishlarni olib boradi.
O‘quvchilar amaliy faoliyatining doimiy ravishda murakkablashib borishi mazkur davrning muhim xususiyati sanaladi. Ikkinchi bosqichda o‘qituvchi muloqotni jamoaning muhim ishlarini o‘quvchilar tomonidan mustaqil rejalashtirilishiga, tadbirlarni o‘tkazishga, faoliyat natijalarini muhokama qilishga, jamoa faoliyatining ijodiy xususiyat kasb etishini ko‘rsatuvchi omillariga tayanib tashkil qiladi.
Jamoada mustaqil faoliyatning yuzaga kelishida jamoa faollarining roli beqiyosdir. Ammo jamoa faollari, jamoa a’zolari orasida hurmat qozona olishi, ularga namuna bo‘lishi, o‘z burchlarini aniq va puxta bajarishi hamda o‘z mavqelaridan noo‘rin foydalanmasliklari kerak.
Sinf jamoasi bilan muloqotni tashkil etishning uchinchi bosqichi. Sinf jamoasi faliyatida bu bosqich sermahsul hisoblanadi. Endilikda jamoa ishiga faqat faollargina emas, balki uning butun a’zolari qiziqadi. Jamoa hayotida ijtimoiy va erkin fikrlash vujudga keladi. O‘qituvchi mazkur yo‘nalishda muloqotni maqsadga muvofiq va izchil pedagogik faoliyat olib borgan sharoitdagina o‘quvchilarda erkin fikr yuritish va ongli intizomni shakllantirishga erishishi mumkin. Shu maqsadda o‘qituvchi muloqot asosida u yoki bu tadbir rejasini, jamoaning birgalikdagi faoliyatini va uning a’zolari hatti-harakatini jamoa bo‘lib muhokama qiladi, turli mavzularda suhbatlar va ma’ruzalar uyushtiriladi, o‘quvchilar o‘rtasida samarali axborot vositalari yordamida ijtimoiy-g‘oyaviy, axloqiy, estetik, ekologik, huquqiy, iqtisodiy va hokazo bilimlarning targ‘iboti tashkil etiladi.
Sinf jamoasi bilan muloqotni tashkil etishning to‘rtinchi bosqichi. Bu bosqichda o‘qituvchi muloqoti barcha sinf a’zolarining jamoa oldida turgan vazifalari asosida o‘z-o‘zlariga qat’iy talablar qo‘ya olishlari bilan tavsiflanadi. Shuni aytish joizki, har bir bosqichda ham jamoa a’zolari o‘zlariga nisbatan muayyan talablar qo‘yishlari lozim. Ammo qo‘yilgan har bir talab o‘ziga xos yo‘nalishi bilan ajralib turishi zarur.
To‘rtinchi bosqich jamoa a’zolarining o‘ziga nisbatan yuksak axloqiy talablar qo‘ya olishlari bilan ahamiyatlidir. Jamoaning hayoti va faoliyati mazmuni jamoa a’zolarining har biri uchun shaxsiy ehtiyojga aylanadi. Jamoadagi tarbiya jarayoni o‘z-o‘zini tarbiyalash asosida olib borilishi kerak. Biroq bu holat jamoaning muayyan shaxsni yanada rivojlantirishdagi roli va o‘rnini pasaytirmaydi. To‘rtinchi bosqichda o‘qituvchi muloqoti asosida amalga oshiriladigan vazifalar ancha murakkab va mas’uliyatlidir. Mazkur bosqichda jamoa oldiga istiqbolli, yuksak va murakkab talablarni qo‘yish uchun mutlaqo qulay sharoit yaratiladi.
A.S.Makarenko sinf jamoa a’zolari o‘rtasida yuzaga keluvchi munosabatlarning ichki xususiyatlariga ulkan ahamiyat bergan va jamoada shakllanadigan quyidagi eng muhim belgilarni ajratib ko‘rsatgan:
1) O‘z jamoasi bilan g‘ururlanish asosida o‘z qadr-qimmatini anglash.
2) Jamoaning har bir a’zosida qaror topgan do‘stona birlik.
3) Tarbiyali, ishchan harakatga yo‘llovchi faollik.
4) Hissiyotni boshqara olish hamda muloqot odobiga amal qilish.
Tajribali pedagog olim tomonidan ta’kidlab o‘tilgan ushbu fikrlar o‘qituvchining sinf jamoasi bilan tashkil etiladigan muloqotida va o‘quvchilar oldiga qo‘yadigan talablarni tanlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Puxta o‘ylab qo‘yilgan talablar tizimining muntazam amalga oshirilishi maktabda muayyan tartib o‘rnatilishini ta’minlaydi.