“Tasdiqlayman” Toshkent tibbiyot akademiyasi o„quv ishlari bo„yicha prorektori professor Boymurodov sh. A. “ ” 2019

4. 
Kaliy ionlari almashinuviga ta‟siri bo„yicha: 

---

7 
a. 
Kaliyni siydik bilan chiqaruvchilar 
I. Kuchli kaliyuretiklar ( diurez/kaliyurez= 1/1) 
-tizidli 
-tiazidsimon 
II. O„rtacha kaliyuretiklar ( diurez/kaliyurez= 1/0.75) 
-Qovuzloqli diuretiklar 
III. Kuchsiz kaliyuretiklar ( diurez/kaliyurez= 1/0.25) 
-osmotik diuretiklar 
b. Kaliyni saqlovchi diuretiklar (spironolakton, triamteren, amilorid). 
Kalsiy ekskretsiyasiga tasir qiluvchilar: 
a. Ekskretsiyani susaytiruvchi va kalsemiyani oshiruvchilar: Genle halqasi 
kortikal qismiga tasir qiluvchilar; 
b. Ekskretsiyani oshiruvchilar va kalsemiyani susaytiruvchilar: qovuzloqli 
diuretiklar; 
Siydik kislota darajasiga tasir qiluvchilar: 
a) 
Qonda siydik kislota miqdorini oshiruvchilar: qovuzloqli, tiazidli, 
tiazidsimonlar 
b) Tasir qilmaydiganlar: boshqa diuretiklar 
5. 
Kislota ishqor muvozanati (KIM) ga ta‟siri bo„yicha: 
a. Tez va kuchli metabolik atsidoz chaqiruvchi: KAG ingibitorlari (atsetazolamid); 
b. Uzoq muddat qabul qilganda o„rtacha metabolik atsidoz chaqiruvchilar: kaliy 
saqlovchi diuretiklar (amilorid, spironolakton, triamteren); 
v. Uzoq muddat qabul qilganda o„rtacha metabolik alkoloz chaqiruvchilar: 
qovuzloq ( furosemid, uregit, bumetanid), tiazidli va tiazidsimon diuretiklar 
(gidroxlortiazid, indapamid); 
g. Kuchli metabolik alkoloz chaqiruvchi: simobli diuretiklar (hozirda 
ishlatilmaydi). 
6. 
Yuzaga keltiruvchi diuretik effektiga ko„ra: 
a. Suvli diurez yuzaga keltiruvchilar: osmotik diuretiklar 

---

8 
b. Saluretiklar, yani natriy, kaliy, fosfor va boshqa ionlar chiqarilishini 
kuchaytiruvchilar: qovuzloqli, tiazidli va tiazidsimon diuretiklar 
v. Kaliy saqlovchi, natriy chiqarilishini kuchaytiruvchi va kaliy ekskretsiyasini 
bloklovchi preparatlar: kaliy saqlovchi diuretiklar