Ташқи иқтисодий фаолиятни ривожлантиришда суғурта бозорининг роли

Moliyalashtirish 
manbalari 
2005 
yil 
2006 
yil 
2007 
yil 
2008 
yil 
2009 
yil 
2010 
yil 
Davlat byudjeti 
12,7 
10,7 
9,0 
9,0 
8,1 
8,5 
Chet el
investistiyalari 
19,2 
19,0 
22,8 
25,8 
32,4 
42,4 
Korxonalar va 
aholi mablag`lari
60,3 
60,0 
59,0 
53,9 
46,9 
54,6 
Boshqa manbalar 
7,8 
10,3 
9,2 
11,3 
12,6 
Manba:www.stat.uz 
Jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, investistiyalar moliyaviy manbalari 
tarkibida davlat byudjetining ulushi 2008 yildagi 9,0 foizdan 2009 yilda 8,1 foizga 
qadar, korxonalar va aholi mablag`lari ulushi tegishli ravishda 53,9 foizdan 46,9 
foizga qadar pasaygan. Chet el investistiyalarining ulushi esa, aksincha, 25,8 
foizdan 32,4 foizga qadar ko’tarilgan.
 

---

60 
3.2.4 –jadval. O’zbekistonda sug`urta mukofotlarining aholi soniga nisbati 
ko’rsatkichlari
Yillar 
Doimiy 
aholisoni 
(yilboshiga) 
(mingkishi) 
Sug`urta 
mukofotlari 
(mln.so’m) 
Birkishigato’g`ri 
keladigansug`urta 
mukofotlari 
(so’m) 
Oldingi 
yilga 
nisbatan 
o’sish 
(so’m) 
2004 
25427,9
27064.5 
1064,4 
----- 
2005 
25707,4 
32875,4 
1278,8 
214,4 
2006 
26021,3 
42655,3 
1639,2 
360,4 
2007 
26312,7 
48530,7 
1844,4 
205,2 
2008 
26663,8 
72030,1 
2701,4 
857,0 
Manba: 
QO’LDOShEV .Q. M “SUG`URTA BOZORINI RIVOJLANTIRISh VA 
BOShQARISh” AVTOREFERATI Toshkent -2009 
Tadbirkorlik faoliyati bilan bog`liq risklarni sug`urtalash faoliyati ham 
etarli darajada rivojlanmayapti.Bu sohani rivojlantirish uchun birinchi o’rinda
uning huquqiy bazasini yaratish zarur. Milliy sug`urta bozorlaridagi muhim
ko’rsatkichlardan yana biri ma’lum mamlakat milliy sug`urta bozoridagi
sug`urta mukofotlarining ushbu mamlakat aholisining soniga nisbati
ko’rsatkichidir.Ushbu ko’rsatkich asosida mamlakat aholisi o’rtasida sug`urta
xizmatlarining qanchalik ommalashganligini bilish mumkin. 3.2.4-jadval
yordamida ushbu ko’rsatkichning O’zbekistonda qanday darajada ekanligi va
keyingi besh yilda qanday o’zgarayotganligini aniqlash mumkin. (3.2.5 –jadval) 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

61 
3.2.5 –jadval.Sug`urta mukofotlarining sug`urta qoplamalari uchun 
yo’naltirish ko’rsatkichlari
 
 
Yillar 
 
Sug`urta 
mukofotlari 
(mln.so’m) 
 
Sug`urta 
qoplamalari 
(mln.so’m)
 
Mukofotga 
nisbatan 
qoplama 
(foiz hisobida)
 
O’sish yoki 
kamayish 
(foiz hisobida)
 
2004 
27064,5 
 
2721,9 
 
10,1 
 
------ 
2005 
32875,4 
 
4114,9 
 
12,5 
 
+2,4 
 
2006 
42655,3 
 
4775,2 
 
11,2 
 
-1,3 
 
2007 
72030,1 
 
7933,7 
 
11,0 
 
-1,6 
 
Manba: 
QO’LDOShEV .Q. M “SUG`URTA BOZORINI RIVOJLANTIRISh VA 
BOShQARISh” AVTOREFERATI Toshkent -2009 
Jadval ma’lumotlaridan ma’lumki, yig`ilgan sug`urta mukofotlari hisobidan 
to’lab berilgan sug`urta qoplamalari miqdori kichik hajmni tashkil etib,ushbu 
nisbat besh yil davomida o’rtacha 11,5foizni tashkil etgan 
Respublika sug`urta bozorida tuzilmaviy siyosatning asosiy jihati ixtiyoriy va
majburiy sug`urta turlari o’rtasidagi nisbatni maqbullashtirishdan iboratdir. 
«O’zbekinvest» eksport-import milliy sug`urta kompaniyasi 1997 yil 18 
fevralda e’lon qilingan Prezident farmoni asosida tashqil qilingan «O’zbekinvest» 
eksport-import milliy sug`urta kompaniyasi 1994 yil 21 yanvarda ta’sis qilingan 
«O’zbekinvest» milliy sug`urta kompaniyasining mulkiy va nomulkiy xuquq va 
majburiyatlari bo’yicha xaqiqiy vorisi bo’lib, respublikamiz sug`urta 
tashkilotlarining xalqaro miqyosdagi sug`urta tadbirlarini amalga oshirishga 
qaratilgan navbatdagi jiddiy qadamidir
. 
«O’zbekinvest» eksport-import milliy sug`urta tashkilotining asosiy maqsadi 
respublika iqtisodiyotida eksport tashishni yanada ragbatlantirish, eksport 
qiluvchilarni sug`urtaviy ximoya qilishni ta’minlash, xorijiy mamlakatlar 
investorlari bilan aloqa qiluvchi o’zbek investorlarining faoliyatini kuchaytirish, 

---

62 
iqtisodiyotning ustivor tarmoqlarga jalb etilayotgan chet el investistiyalarini 
kompleks sug`urtaviy ximoya qilishdan iborat. 
«O‘zbekinvest» eksport-import milliy sug‘urta kompaniyasi «umumiy 
sug‘urta» bozorida o‘z faoliyatini olib boradi va sug‘urta faoliyati klassifikatoriga 
ko‘ra mavjud 17 turdagi sug‘urtaning barchasi bilan shug‘ullanadi (Sug‘urta 
faoliyatini yuritish bo‘yicha 
00144-SF 
 sonli sertifikat) 
Tashkil etilgan sana: • Aprel, 1994 yil – «O‘zbekinvest» Milliy sug‘urta 
kompaniyasining tashkil etilishi (O‘zbekiston Respublikasi VM 13.04.1994 y.dagi 
206-sonli Qarori) 
• Fevral, 1997 yil – Eksport va investitsiyalarni sug‘urtalash bo‘yicha 
mamlakatimizning rasmiy agenti mavqei berilib, «O‘zbekinvest» eksport-import 
milliy sug‘urta kompaniyasi etib qayta tashkil etildi (O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 18.02.1997y. dagi PQ-1710 – sonli hamda O‘zbekiston 
Respublikasi VM 28.02.1997y.dagi 113 – sonli Qarori)
Kompaniya Nizom jamg‘armasi: $60 mln. 
Kompaniya ta’sischilari:
O‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi 
- 
$50 mln. 
O‘zbekiston Respublikasi TIF Milliy banki 
- $10 mln. 
Kompaniyaning missiyasi – Sug‘urta obyektlarini siyosiy, tabiiy va boshqa turli 
qaltisliklardan ishonchli sug‘urta himoyasi bilan ta’minlash yo‘li bilan O‘zbekiston 
iqtisodiyotiga xorijiy investitsiyalarni jalb etilishini qo‘llab-quvvatlash va eksport 
salohiyatining oshishiga ko‘maklashish.