Tashkil etish va boshqarish

Relyatsion  ma’lumotlar  bazasi.  Barcha  MMBT  jadvalga  yangi 

ma’lumotlar  qo’shish  imkonini  beradi.  Shu  nuqtai  nazardan  MBBT  ba’zi 

funktsiyalarni  amalga  oshiruvchi  elektron  jadval  dasturlaridan  (Excel)  farq 

qilmaydi. Shu nuqtai nazardan, bu fikrni noto’g’riligini ko’rsatish uchun MBBT va 

elektron  jadval  dasturlari  o’rtasida  tamoyiliy  jihatdan  mavjud  uchta  farqni 

ko’rsatish mumkin: 

1. MBBT  elektron  jadvallar  ishlov  bera  olishi  mumkin  bo’lgan  axborotlar 

hajmidan ko’p darajada farq qiluvchi katta hajmdagi axborotlarga samarali ishlov 

berishni ta’minlash uchun ishlab chiqiladi; 

2. MBBTda  ikkita  jadvalni  shunday  bog’lash  mumkinki,  bu  foydalanuvchi 

uchun  bitta  jadvalda  ishlayotgandek  ko’rinadi.  Elektron  jadvallarda  bunday 

imkoniyatlarni amalga oshirish amaliy jihatdan mumkin emas;  

3. MBBT  ma’lumotlar  umumiy  hajmini  kamaytirib  beradi.  Buning  uchun 

takrorlanuvchi ma’lumotlarga ega bo’lgan jadval bir nechta bog’langan jadvallarga 

ajratib tashlanadi.  

Access  –Windowsning  katta  imkoniyatlarga  ega  ilovasi  hisoblanib, 

MBBTning unumdorligi Windowsning barcha qulaylik va imkoniyatlarini amalga 

oshiradi.  

Access  relyatsion  MBBT  sifatida  barcha  ma’lumotlar  turiga  kirishni 

ta’minlaydi  va  bir  vaqtning  o’zida  bir  nechta  ma’lumotlar  bazasi  jadvalidan 

foydalanishga  imkon  berishi  bilan  birga,  Paradox  yoki  dBase  muhitida  yaratilgan 

Май

дон 

Ёзув

лар 

---

jadvallardan  ham  foydalanish  mumkin.  Foydalanuvchi  Microsoft  Office  muhitida 

ishlash asosida Accessga to’liq qo’shma bo’lgan matnli hujjatlar  (Word), elektron 

jadvallar (Excel), taqdimot dasturlarini o’z ixtiyoriga oladi.   Internet imkoniyatlari 

yordami  World Wide Web  ma’lumotlari bilan to’g’ridan-to’g’ri o’zaro hamkorlik 

qilishi  va  Internet  Explorer  va  Netscape  Navigator  kabi  ilovalar  bilan  ishlashni 

ta’minlash uchun  HTML tilida taqdim etilgan ma’lumotlarni translyatsiya qilishi 

qilishi mumkin.  

Access  ma’lumotlar  bazasi  fayllari  tarmoqda  taqsimlanadigan  resurslar 

bo’lgan  ko’p  foydalanuvchili  ilovalarni  yaratish  uchun  maxsus  loyihalashtirilgan 

va  Accessda  fayllarga  ruxsat  berilmagan  kirishlardan  ishonchli  himoya  tizimi 

amalga oshiriladi.  

Ma’lumotlar bazasi bitta faylda saqlanadi, ammo malakali foydalanuvchilar 

ma’lumotlar bazasini birida ma’lumotlar ob’ekti (jadvallar, so’rovlar), boshqasida 

ilova  ob’ektlari  (shakllar,  hisobotlar,  makroslar,  modullar)  saqlanadigan    ikki 

qismga ajratishni afzal ko’radilar.  

Accessning  oxirgi  versiyalarida  VBA-kodlarni  kiritmasdan  turib  ilovalar 

yaratish  mumkin  bo’lgan    fayllar  yangi  –  kutubxona  formatini  (.MDE)  taqdim 

etadi.  Access  MBBT  katta  quvvatli  va  murakkab  tizim  bo’lishiga  qaramay, 

malakali  bo’lmagan  foydalanuvchilar  uchun  unday  foydalanish  murakkab 

bo’lmaydi. 

Access MBBTning asosiy funktsiyalari: 

 Ma’lumotlarni tashkil qilish.  Jadvallar yaratish va ularni boshqarish. 

 Bog’langan  jadvallar  va  ma’lumotlarga  kirishni  ta’minlash. 

Keyinchalik  bir  nechta  jadvalni  birlashtirish  maqsadlarida  Access  mos  keluvchi 

maydon qiymatlari bo’yicha jadvallarni bir-biriga bog’lashga imkon beradi. 

 Ma’lumotlarni  kiritish  va  o’zgartirish.  Bu  funktsiya  ma’lumotlarni 

taqdim  etishda  jadvaldan  farqli  bo’lgan  shakllarni  ishlab  chiqish  va  amalga 

oshirishni talab qiladi. 

 Ma’lumotlarni taqdim etish. Access ma’lumotlar jadvali va ma’lumotlar 

bazasining  boshqa  ob’ektlari  asosida  turli  hisobotlarni  shakllantirishga  imkon 

beradi. 

 Makroslar.  Makroslardan  foydalanish  qaytariluvchan  jarayonlarni 

avtomatlashtirishga  imkon  beradi.  Qaytariluvchan  buyruqlarni  bitta  makrosga 

guruhlashtirib,      bu  buyruqlarni  bevosita  klaviatura  orqali  amalga  oshirishni 

ta’minlaydi.  Accessning  keyingi  versiyalarida  makros  qo’shmaliylikni  ta’minlash 

uchun ishlatiladi.  

 Modullar.  Modullar  o’zida  Access  VBAda  (dialekt  Visual  Basic 

Application)  funktsiya  yoki  jarayonni  ifoda  qiladi.  Bu  jarayonlardan  murakkab 

hisoblashlarda  foydalanish  mumkin.  Protseduri  na  Access  VBAdagi  jarayonlar 

standart makroslar imkoniyatini oshirishga xizmat qiladi. 

 Ma’lumotlar  bazasi  himoyasi.  Bu  vosita  ko’p  fodaylanuvchili  muhitda 

ilova  ishlarini  tashkil  qilishga  va    ma’lumot  bazalariga  ruxsatsiz  kirishlar  oldini 

olishga imkon beradi. 

---

 Qog’ozga  chiqarish  vositasi.  Bu  funktsiya  yordamida  Access 

ma’lumotlar  bazasida  ko’rish  mumkin  bo’lgan  barcha  ma’lumotlarni  qog’ozga 

chviqarishga imkon beradi. 

Shuningdek,  Access  tayyor  ilovalarni  (Office  Developer  Edition  Tools 

yordamida)  tarqatish  uchun  distributiv  disklarni  tuzish  imkonini  ham  beradi. 

Tarqatish biron-bir tashuvchida barcha zaruriy fayllarni etkazib berishni e’tiborga 

oladi. 

ODE  Tools  paketi  o’rnatish  dasturlari  va  tarqatish  vositalarini  yaratishni 

o’rnatish  ustasini  o’z  ichiga  oladi.  Shuningdek,  Access  o’rnatilmagan 

kompyuterlarda ilovani bajarilishiga imkon beradi.