Tashqi iqtisodiy faoliyatda transport operatsiyalari

Avtomobil transporti taraqqiyotining asosiy ko’rsatkichlari.

	1940	1960	1970	1980	1990	1995	2006
Yuk oboroti, mln.t-km Jumladan, umumiy foydalaniladigan avtomobil transportida, mln. t-km	151 8	2757 747	8756 2254,2	18041 5437,5	1991,5 5900,0	12896 4000	14100 2900
Tashilgan yuk, mln. t. Jumladan, umumiy foydalaniladigan avtomobil transpor-tida mln.t.	18,1 0,4	205,3 54	541,3 126,1	990,4 293,8	904 283	623,6 231,4	668,5 411,2
Umumiy foydalanila-digan avtobuslarda tashilgan yo’lovchilar, mln.kishi	8,8	346,8	1042,9	1876,6	2351,1	2242	1043,0
Yo’lovchilar tashish oboroti, mln. yo’lovchi-km	70	2382	7764,8	155779	70400	18600	39000

Avtomobil yo’llarining jami uzunligi 89 ming km dan ortiq. Shundan 74 ming km qattiq qoplamali yo’llardir. Farg’ona vodiysi va Toshkent viloyatida qattiq qoplamali avtomobil yo’llari ancha ko’p .
Kelajakda avtomobil transportining ravnaqi “Buyuk ipak yo’li”ning tiklanishi, ishga tushishi bilan bog’liq. O’zbekiston bu yo’l qurilishida faol ishtirok etmoqda (Andijon-Ush-Ergashtom-Qashqar).
Havo transporti. Bu transport turi transportning eng qimmat va shu bilan birga eng tez xarakatlanadigan hamda joy relefiga kam bog’liq bo’lgan turidir. Yo’lovchi tashishda, ayniqsa uzoq masofaga, xorijga tashishda, bironta ham transport havo transporti o’rnini bosa olmaydi. Xavo transporti ayniqsa shoshilinch va qimmatbaho yuklarni tashishda katta ahamiyatga ega.
O’zbekiston iqtisodiyotining rivojlanishida va iqtisodiy aloqalarni o’sishida havo transportining ro’li ortib bormoqda. Respublikamiz endilikda MDX ni yuzdan ortiq shahar va aholi manzilgoxlari bilan havo transporti orqali bog’langan. Toshkent aeroporti Sharqning havo darvozalaridan biridir.
Toshkentdan MDX dan tashqari London, Manchester, Frankfurt-mayn, Tel-Aviv, Jidda, Istambul, Karachi, Dehli, Kuala-Lumpur, Bangok, Pekin, Afina, Amsterdam, Seul va Nyu-York shaharlariga muntazam avia reyslar tashkil etilgan.
1991-1999 yillarda xalqaro marshrutlarda tashilgan yo’lovchilar soni 30 mingdan 165 mingga yetdi (1999 yilda MDX mamlakatlari bo’yicha yo’lovchilar jami 1991 yildagi 6 mln kishidan 1,5 mln kishiga qadar kamaydi).
“O’zbekiston havo yo’llari” aviakompaniyasi xilma-xil tipdagi havo kemalariga ega. Qishloq xo’jalik ishlariga mo’ljallangan AN-2, maxalliy (respublika) havo yo’llarida qatnaydigan AN-24, YaK-40, xalqaro klassdagi IL-76, IL-62, IL-86, TU-154, A-310 kabi samoletlar, vertolet parkida MI-2, MI-8, KA-26 kabi mashinalar bor. Respublikada AN-2 samoliyeti, MI-2, MI-8, KA-26 vertoletlaridan iborat maxsus maqsadlardagi aviatsiya parki qishloq xo’jaligi, tibbiy sanitariya xizmati, meteoro’logiya, geologiya-qidiruv, gaz sanoati va boshqa soxalarda unumli ishlatilmoqda. 1996 yildan “Boing-757” va “Boing-764” samoletlari, maxalliy havo yo’llarida IL-114 samoletlaridan foydalanishga kirishildi. “O’zbekiston havo yo’llari” milliy avia kompaniyasi tarkibida 12 zamonaviy aeroport bor (Toshkent, Termiz, O’rganch, Farg’ona, Qarshi, Qo’qon shaharlarida). Toshkent, Samarqand aeroportlari xalqaro maqomga ega.
Uchquduqda jaxondagi eng ilg’or andozalarga mos keladigan katta aeroport qurishga tayyorgarlik boshlandi (1996 yil).