Tashqi karantin begona o'tlarning kirib kelishini oldini olish chora tadbirlari Reja

Sabzavotlarda sabzining o’suv davrida zellek super 1,0 ga / kg, linuran 0,8- 3,0 ga/l, kerasin 300-400 ga/l, piyozda ramrad 4,6- 6,6 ga/l, furare super 0,8- 1,2 ga /kg, totril 2,0- 3,0 ga/kg, starane 0,75 – 1,0 ga/ kg meyorlarida qo’llaniladi.
Kartoshkada zellek super 1,0 ga /kg, stomp 1,0- 2,0 ga /kg, targa super 2,0 –4,0 ga/kg, meyorlarida va pomidor,baqlajan qalampir ekinlarida treflan 3,6 ga /kg, nitran 3,0 –4,5 ga /kg, fyuzilad super 2,0 – 4,0 ga/ kg meyorlarida qo’llaniladi.
Gerbisidlar belgilangan meyordan ortiq ishlatilsa, madaniy o’simliklarga salbiy tasir etadi. Bir dalaga begona o’tlarga qarshi bir xil gerbisidni ikki yildan ortiq ishlatmaslik kerak. Aks holda begona o’tlarning zaharga chidamli avlodlari tarkib topadi, natijada ko’zda tutilgan samaraga erishib bo’lmaydi.
Tuproqqa to’planayetgan gerbisidlar mikroorganizmlarga, ayniqsa, foydalilariga salbiy tasir etadi, natijada mikrobiologik jarayonlarning kechishi murakkablashadi. Oqibatda tuproqdagi foydali va zaharli mikroorganizmlar orasidagi muvozanat buziladi. Shuning uchun olimlar begona o’tlarga qarshi gerbisidlarni yaratishda tashqi muhit va boshqa organizmlarga zararli tasir etmaydigan preparatlarni izlab topishlari kerak.
Gerbisidlarning hammasi odam va hayvonlar uchun zaharli bo’lmasa ham, ular bilan ishlashda O’zbekiston Respublikasi qishloq, suv xo’jaligi va Sog’likni saqlash vazirliklari tomonidan zaharli moddalar bilan ishlaydiganlar uchun belgilangan xavfsizlik qoidalariga qat’iy rioya qilish kerak.
Kasal odamlar, homilador va emizakli ayellar, 18- yeshga to’lmagan o’spirinlar gerbisidlar bilan ishlashga qo’yilmaydi. Kimyoviy preparatlar bilan ishlaydigan shaxslar instruktajdan o’tishlari va maxsus kiyim (kombinzon, suv o’tkazmaydigan materialdan fartuk, etik, rezinali qo’lqop, sinmaydigan oynali ko’zoynak va raspirator) ga ega bo’lishi kerak. Ishlash joyida zaharlanganlarga vrach davolashiga qadar yordam berish uchun zarur medikamentlari bilan aptechka bo’lishi kerak. Ishlash vaqtida maxsus himoya kiyimlarini yechish, chyokish va ovqatlanish qat’iy man etiladi. Ish tamom bo’lgandan keyin kiyimlar yaxshilab tozalanadi va har bir ishchiniki alohida joyga osib saqlanadi. Maxsus kiyimlarda uyga ketish yoki ularni olib ketish mumkin emas. Ish tugagandan keyin qo’l va yuzni sovunlab, dushda yaxshilab yuvinish kerak.
Gerbisidlar maxsus omborlarda qulflanib, preparatning nomi, tasir etuvchi modda miqdori, foiz miqdori va tayyorlangan vaqti yezilgan etiketka yopishtirilgan, yaxshi berkitiladigan mustahkam idishlarda saqlanadi. Omborlar zarur qurollar bilan jihozlangan va odamlar yashaydigan bino, suv manbalari va fermalardan kamida 200 m uzoqda bo’lishi kerak. Dalada gerbisidlarni qarovsiz qoldirish mumkin emas. Kimyoviy preparatlar bilan ishlash sutkasiga 6 soatdan oshmasligi kerak.
qo’yidagilar: 1)tayyorlangan gerbisid eritmasini qarovsiz qoldirish; 2)gerbisidlardan bo’shagan va ishchi eritma tayyorlangan idishlarda mollarga yem-xashak berish, ya’ni boqish; 3) gerbisidlardan bo’shagan idish yoki yashiklarda ichimlik suv, oziq-ovqat saqlash; 4) yuvinmasdan ovqatlanish qat’iy man etiladi.
Gerbisidlardan bo’shagan qog’oz idish, yashiklarni yeqib, kulini ko’mib yuborish zarur. Temir idishlarga kaustik sodaning 5% li eritmasi to’ldirilib, 6-12 soat qoldiriladi, so’ngra bir necha marta toza suv bilan chayqaladi.
Gerbisidlar bilan ishlash vaqtida qoidaga rioya qilmaslik oqibatida odamlar zaharlanishi mumkin. Bunda odamning boshi og’rishi, aylanishi, kuchsizlanishi kungli aynib qusishi mumkin. Bu vaqtda birinchi yordam qo’yidagilardan iborat: zaharlangan odamni gerbisid ishlatilayetgan joydan chiqarish, maxsus kiyimlarini yechib olib, yotqizish kerak. Agar gerbisid yutilgan, ya’ni oshqozonga tushgan bo’lsa, margansovkaning kuchsiz (och pushti rangli) eritmasini tayyorlab 0,5-1,0 l ichirib, sun’iy qustirish kerak. Keyin yarim stakan suvga 2-3 choy qoshiq aktivlashtirilgan ko’mir yoki 20 g tuz solib ichirish kerak. So’ngra zudlik bilan vrachni chaqirtirish yoki eng yaqin davolash punktiga olib borish zarur.
Gerbisid ko’zga, og’izga tushmasligi, labga, badanga tegmasligi kerak. U ko’zga tushsa, toza suv bilan, badandagisini esa sovunlab yaxshilab yuvib tashlash kerak.
xulosa:
Dehqonchilik qilinadigan yerlarni begona o’tlardan toza bo’lishini ta’minlashda, ularga qarshi kurashishda begona o’tlarning tarqalishini oldini olish, qiruvchi va maxsus tadbirlar muhim ahamiyatga ega. Begona o’tlarni tarqalishini oldini olishda ichki va tashqi karantinni, yerga ekin ekish oldidan, ekin qator oralaridagi begona o’tlarni yo’qotish tadbirlarini, maxsus kurashish choralari (biologik, olovli, mulchalash) bilan hamda kimyoviy kurashish (har xil gerbisidlarni qo’llash) choralari bilan qo’shib olib borilganda eng yuqori samaradorlikka, ya’ni ekinzorlardagi asosiy begona o’tlarni 85-95 foizini yo’qotishga erishiladi.