Таянч иборалари

51 variant

1. 
   Динамика қаторларини таҳлил қилиш кўрсаткичлари. Таянч иборалари: мутлақ қўшимча ўсиш, ўсиш суръати, қўшимча ўсиш суръати Dinamika qatorlarini tahlil qilish ko’rsatkichlari :Dinamika qatorlarini tahlil qilish jarayonida bir qator ko’rsatkichlar hisoblanadi:
   mutlaq qo’shimcha o’sish (yoki kamayish);
   o’sish (yoki kamayish) koeffitsiyenti yoki sur’ati;
   qo’shimcha o’sish (yoki kamayish) koeffitsiyenti yoki sur’ati (foizda);
   1% qo’shimcha o’sishning (yoki kamayishning) mutlaq qiymati.
   YUqorida qayd qilingan ko’rsatkichlarini batafsil ko’rib chiqamiz.
   1. Mutlaq qo’shimcha o’sish yoki kamayish - har qaysi keyingi davr darajasidan boshlang’ich yoki o’zidan oldingi davr darajasini ayirish yo’li bilan aniqlanadi.
   2. O’sish yoki kamayish koeffitsiyenti yoki sur’ati (K_o’.k.) - har qaysi keyingi davr darajasi boshlang’ich yoki o’zidan oldingi davr darajasiga nisbatan qancha martaba yoki foizga katta yoki kichik ekanligini yoki qancha foiz tashkil etishini ko’rsatadi.
   3. qo’shimcha o’sish (kamayish) sur’ati (T) ham ikki usulda aniqlanishi mumkin. Birinchi usulda har bir keyingi davr darajasidan boshlang’ich davr darajasi ayirilib, 100 ga ko’paytiriladi va boshlang’ich davr darajasiga..bo’linadi.Ikkinchi usulda har bir keyingi davr darajasidan oldingi davr darajasi ayirilib, 100 ga ko’paytiriladi va o’zidan..oldingi..yil..darajasiga..bo’linadi.1% qo’shimcha o’sish (kamayish)ning mutlaq qiymati – mutlaq qo’shimcha o’sish qiymati zanjirsimon qo’shimcha..o’sish..sur’atiga..bo’linadi.Sifat ko’rsatkichlariga asoslangan dinamika qatorlarini tahlil qilishda nazarda tutish kerakki, ular qanday shaklda - to’g’ri yoki teskari ko’rinishda tuzilishiga qarab, yuqorida zikr etilgan analitik ko’rsatkichlar, masalan, o’sish va qo’shimcha o’sish sur’atlari turlicha mantiqiy mazmunga ega bo’ladi va bir biriga barobar bo’lmaydi. Bu yerda sifat ko’rsatkichlari deganda miqdoriy qiymati ob’ekt (predmet)ning birligiga nisbatan hisoblanadigan hodisa me’yori tushuniladi. Ular ijtimoiy-iqtisodiy faoliyat natijalarini, ya’ni mavjud moddiy, moliyaviy, tabiiy, mehnat resurslaridan foydalanishni sifat jihatidan, samaradorlik nuqtai nazaridan baholash imkonini beradi.
   

2.Оралиқли вариацион қаторларда ўртача арифметикни ҳисоблаш тартиби. Таянч иборалари: қаторларни аниқлаш, қаторларнинг юқори ва қуйи чегараларини, қаторлар сони, интервал узунлиги. Oraliqli qatorlarda o‘rtacha miqdor guruhiy o‘rtachalarni va ulardan umumiy o‘rtachani aniqlash yo‘li bilan topiladi, shuningdek nisbiy miqdorlar asosida ham ularni shu tartibda hisoblash mumkin.Buning uchun dastlab har bir oraliqli guruh uchun uning quyi va yuqori chegaralari yig‘indisining yarmiga teng qilib guruhiy o‘rtachalar hisoblanadi, so‘ngra butun qator bo‘yicha umumiy o‘rtacha aniqlanadi.Nisbiy miqdorlar qatori uchun o‘rtachani aniqlash masalasiga kelsak, u holda o‘rtacha miqdor mazmunan o‘rtalashtirilayotgan nisbiy miqdorlar singari mantiqiy tuzilishga ega deb qaralgandagina bu masala to‘g‘ri yechilishi mumkin.
52 variant
1. Вариация кўрсаткичлари ва аниқлаш усуллари. Таянч иборалари: вариацион кенглик, ўртача квадрат тафовут, ўртача квадратик тафовут, вариация коэффициенти Variatsiya kengligi taqsimot qatorining eng katta va eng kichik variantalari orasidagi farqdir. Dispersiya – qator variantalari qiymatlari bilan ularning arifmetik o`rtachasi orasidagi tafovutlar kvadratlaridan olingan arifmetik o`rtachadir. sarflangan qatorlarda: vaznli qatorlarda: