Таянч сўзлар ва иборалар

ЎЗАРО АЛМАШУВЧАНЛИК АСОСЛАРИ( 1 машғулот)

Режа:

1. Ўзаро алмашувчалик асослари.

2. Ташқи ўзаро алмашувчанлик.

3. Ички ўзаро алмашувчанлик.

4. Гуруҳли ўзаро алмашувчанлик.

5. Тўлиқ ўзаро алмашувчанлик.

Таянч сўзлар ва иборалар: ташқи ўзаро алмашинувчанлик, ички ўзаро алмашинувчанлик, гуруҳли ўзаро алмашинувчанлик, тўлиқмас (чекланган) ўзаро алмашинувчанлик, ўлчамлар бўйича ўзаро алмашинувчанлик, ўлчамлар бўйича ўзаро алмашинувчанлик, ўлчам, чекка оиш.

Буюмларнинг, улар қисмларининг ўзаро алмашинувчанлиги. Машиналар асбоблар бошқалар буюмларнинг белгиланган аниқликларда бир-биридан мустақил равишда тайёрланган деталлари ва таркибий қисмларининг, қўйилган техникавий шартлари бажарилган ҳолда қўшимча ишлов бериладиган деталлардан таркибий қисмлар, таркибий қисмлардан эса буюмлар йиғини таъминлайдиган хоссаси.

Ўзароалмашинувчанлик машиналардан фойдаланишни соддалаштиради. Машиналарнинг таъмири амалда синган ва йейилган деталларни алмаштириш билан чекланади. Бу эса машиналар йиғиш ва таъмирлаш жараёнига юқори малакали ишчилар талаб этилмайди.

Узел ва детал конструкциясига ўзароалмашинувчанлик қуйидаги асосий талабларни қўяди:

узел ва деталларнинг шаклини соддалаштириш уларни тайёрлашни арзонлаштиради ва керакли аниқликда ишлов бcришни таъминлайди;

туташувчи ўлчамлар сонини камайтириш;

чизмада ўлчамларни тўрғи қўйиш ва уларнинг аниқлигига асосланган талабларни ёзиш.

Детални тайёрлаш учун асосланган материал танлаш.

Ташқи ўзароалмашинувчанлик. Бошқа, янада мураккаброқ буюмларга ўрнатиладиган тайёр буюмларнинг ва йиғма қисмларнинг фойдаланиш кўрсаткичлари бўйича, шунингдек бирлаштириладиган юзаларнинг ўлчамлари ҳамда шакли бўйича ўзароалмашувчанлиги.

Ички ўзароалмашинувчанлик. қисмлар таркибига кирган алоҳида деталларнинг ёки буюм таркибига кирувчи қисмлар ва механизмларнинг ўзаро алмашувчан лиги.