Tayansh iboralar

Xordalilar tipi


Reja:
1. Umurtqali hayvonlar zoologiyasi fanining predmeti va vazifalari.
2. Umurtqali hayvonlar zoologiyasi fanining qisqasha o’rganish tarixi.
3. Xordalilar tipining umumiy tavsifi.
4. Xordalilar tipining sistematikasi.


Tayansh iboralar: xordali hayvonlar, oziq ovqat, teri, jun, muyna, xonaki hayvonlar biometod, zarari, tabiat muxofazasi, Umurtqali hayvonlarni muhofaza qilish, to’g’ri foydalanish, hayvonlarni muhofaza qilish to’g’risidagi davlat konuni (1997), qo’riqxona, qizil kitob, Aristotel, Linney, Pallos, Rul’e, N.Seversov, Berg, Terent’ev, Kashkarov, Shvars, Naumov, Shmalgauzen, Zarudniy, Zoxidov, Sagitov.
O’q skeleti, nerv sistemjabra yoriqlari, xordalilar bilan umurtqasizlar urtasidagi umumiy belgilar, xordalilar tipining sistematikasi, kenja tiplar.
Biologiya fanlari ishida zoologiya aloxida va asosiy urinni egallaydi. Oliy ukuv yurtlarida zoologiya fanini umurtqasiz hayvonlar zoologiyasiga va Umurtqali hayvonlar zoologiyasiga ajratib ukish odat bulib kolgan. Bu nafaqat kulay, xatto metodik tomondan xam to’g’ridir.
Umurtqali hayvonlar zoologiyasi, anikrogi, xordalilar zoologiyasi (shunki bu fan xayvonot olamidan faqat bitta xordalilar tipini uz ishiga oladi) inson xayotida va tabiatda katta rol’ uynaydi.
Xordalilar hayvonlar ishida eng yukori tarakkiy etgan va murakkab tuzilgani bulib, xar xil sharoitlarda yashaydi va er yuzida keng tarkalgan. Xordali hayvonlar insonning xujalik faoliyatida katta axamiyatga ega, shunki xordalilar ishida oziq-ovqat, maxsulot, teri, jun, muyna beradigan turlari bor, boshkalari transport, qo’riqlash, sport va boshka maksadlarda ishlatiladi. Xordalilar xonaki xayvon zotlarini yaratishda tabiiy, manba bulib xam xizmat kiladi. Xonakillashtirish prosessi uzluksiz olib borilmokda. Masalan, bizning kuz oldimizda tulki, ok tulki, norqa, los, tuyaqush va boshka turlar xonakilashtirilmokda. Umurtqali hayvonlar qishloq va urmon xujaligi, bog va xiyobon zararkunandalariga karshi biologik usul bilan kurashda bebaxo kush xisoblanadi.
Xordali hayvonlar faqat foydali bulibgina kolmasdan, bularning ba’zi turlari qishloq xujaligi ushun zararlidir. Masalan, yurmon-koziqlar, sishqonlar, dala sishqonlari. Ba’zi urlari infeksiyalarni: vabo, tulermiya, ensefalit, bruselyoz va boshkalarni tarkatuvshi bulib xizmat kiladi.
Shunday kilib, Umurtqali hayvonlar zoologiyasi xordalilar tipiga mansub bulgan hayvonlarning tuzilishi, sistematikasi, geografik tarkalishi, kelib chiqishi va evolyusiyasi, xayot kechirishi, moslashishi, inson xayotida va tabiatdagi roli to’g’risida ta’lim beruvshi fandir.
Umurtqali hayvonlar zoologiyasining kelajakdagi rivojlanishi tabiatni muhofaza qilish va uning boyliklaridan to’g’ri foydalanish masalalari bilan boglik buladi.