Tayyorladi: tursunov abubakr

Tayyorladi:tursunov abubakr

ASOSIY VOSITALAR HOLATI VA ULARDAN FOYDALANISH

REJA:

• Asosiy vositalar holati va ulardan foydalanishni tahlili.
• Asosiy vositalarning tarkibiy tuzilishi va dinamikasini tahlili.
• Asosiy vositalardan samarali foydalanganlikni tahlili.
• Asosiy vositalarning texnik holatini tahlili.

Asosiy vositalar uzoq muddatli aktivlar — bu kompaniya egalik qiladigan va oʻz faoliyatida daromad olish uchun foydalanadigan uzoq muddatli moddiy xususiyatlar. Bir yil ichida asosiy vositalarni isteʼmol qilish yoki naqd pulga aylantirish kutilmaydi. Asosiy vositalar kapital, asosiy vositalar sifatida ham tanilgan. Ular odatda kompaniyaning balansida joriy aktivlardan pastroqda koʻrsatiladi. Ushbu aktivlar korxonaning normal faoliyatida qayta sotish uchun emas, balki mahsulot ishlab chiqarish yoki xizmat koʻrsatish maqsadida kompaniya tomonidan saqlanadi. Masalan, mashinalar, binolar, patentlar yoki litsenziyalar kompaniyaning asosiy vositalari boʻlishi mumkin.

Asosiy vositalar ishlab chiqarishning muhim omili sifatida ajralib ular yordamida bevosita mehnat predmetlari va mehnat kuchlari birikuvida mahsulot ishlab chiqariladi. Ular bajariladi va xizmatlar ko’rsatiladi

Asosiy vositalar tahlilida korxonaning asosiy vositalar bilan qurollanish darajasiga ularning tehnik holat va harakat ko’rsatkichlari samaradorlik ko’rsatkichlariga dinamikasi va holatiga baxo beradi. Asosiy vositalar bilan ta’minlanish deyilganda korxonanning reja yoki o’tgan yillarga nisbatan asosiy fondlar bilan qurollanish darajasi tushuniladi.

ASOSIY VOSITALAR HISOBINI YURITISH UCHUN QUIDAGI GURUHLAR TASNIFLANADI

• Bino
• Asbobuskunalar
• Mebel, transport vositalari
• Yer va tabiiy resurslar

UZOQ MUDDATLI AKTIVLARGA QUYIDAGILAR KIRADI:

1. ASOSIY VOSITALAR

2. NOMODDIY AKTIVLAR

3. INVESTITSIYA

NOMODDIY AKTIVLAR

Nomoddiy aktivlar — bu moddiy-ashyoviy ko‘rinishga ega bo‘lmagan, bir yildan ortiq foydali xizmat muddatiga ega bo‘lgan va bank xizmatlarini ko‘rsatishda yoki ma’muriy maqsadlarda foydalaniladigan nomonetar, identifikatsiyalanadigan aktivlardir.

Nomoddiy aktivlarga patentlar, mualliflik huquqlari, gudvill (goodwill), savdo markalari, kompyuter dasturiy ta’minoti, litsenziyalar va shu kabilar kiradi.

Agar dasturiy ta’minot tegishli uskunaning tarkibiy qismi hisoblansa, u moddiy aktiv sifatida qaraladi. Agar dasturiy ta’minot tegishli uskunaning tarkibiy qismi hisoblanmasa, u nomoddiy aktiv sanaladi.

ASOSIY VOSITALAR ESKIRISHI

Ma’lumki, asosiy vositalarni ishlab chiqarish jarayonida uzoq muddat mo-baynida ishlatilishi, ularni ana shu muddat mobaynida tabiiy kuchlar ta’siri ostida jismoniy, ilmiy-texnik taraqqiyot natijasida esa ma’naviy eskirishiga olib keladi. Shu nuqtai nazardan, buxgalteriya tamoyillariga muvofiq asosiy vo-sitalarning qiymati ularni ana shu taxmin qilinayotgan ishlatish muddati mo-baynida, ular foyda keltiradigan hisobot davri davomida teng ravishda taqsim-lanishi (hisobdan chiqarilishi) kerak. Bu jarayon eskirish deb ataladi.

Asosiy vositalarning eskirish miqdorini hisoblashga bir qator omillar ta’sir ko’rsatadi. Bular asosiy vositalarning:

Asosiy vositalarning eskirish miqdorini hisoblashga bir qator omillar ta’sir ko’rsatadi. Bular asosiy vositalarning:

• boshlang’ich qiymati;
• qoldiq qiymati (tugatish qiymati);
• eskirish hisoblanadigan qiymati;
• taxmin qilinayotgan foydalanish muddati.

ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT