Bajardi: Toirova Mohira IRB-61 Tekshirdi: Aytiyeva Sevara Kichik biznes va tadbirkorlik faoliyatining turlari va shakllari Tadbirkorlik faoliyatining turlari - Tadbirkorlik faoliyati turlari xilma-xildir. Faoliyat maqsadi, turi va yo‘nalishlariga qarab tadbirkorlik faoliyatining ishlab chiqarish, tijorat, moliyaviy va konsalting turlarini ajratish mumkin. Qayd etilgan ushbu tadbirkorlik faoliyatining har bir turi kichik turlarga bo‘linadi. Mavjud tadbirkorlik faoliyati turlarini quyidagicha ifoda etish mumkin.
- Ishlab chiqarish tadbirkorligini tadbirkorlik faoliyatining asosiy turi desak xato bo‘lmaydi. Zero, bunday tadbirkorlik faoliyati tufayli mahsulot, tovarlar ishlab chiqariladi, xizmat ko‘rsatiladi, ma’lum ma’naviy qadriyatlar yuzaga keladi. Tadbirkorlik faoliyatining bu turi tovar va xizmatlarni sotib olish hamda sotish jarayonlarini amalga oshirish bilan ta’riflanadi, chunki bu sohada qisqa vaqtda daromad olish mumkin. Agar ishlab chiqarish korxona samaradorligining 10-12% ini tashkil etsa, tijorat faoliyati esa bu ko‘rsatkichni yana 20-30 % ga oshiradi.
- Ishlab chiqarish faoliyati bilan shug'ullanish uchun tadbirkor boshlang'ich kapitalga ega bo'lishi kerak. Har qanday kishining bunga imkoni bo'lmasligi mumkin. Ushbu holatda ishbilarmon tijorat banklariga kredit olish uchun murojaat qiladi. Buning boshqa yo'li ham bor tadbirkor ishlab chiqarish omillari (bino, uskuna, xom ashyo, material,va boshqalar)ni kreditga ham olishi mumkin. Tadbirkor kredit bergan shaxsga olingan pul mablag 'i yoki kreditga olingan ishlab chiqarish omillarining qiymatini qo'shimcha foizlar bilan qaytarishi kerak.
Tadbirkor foydasi yalpi va sof foydaga bo‘Iinadi. Ishlab chiqarish va sotishga ketgan xarajatlardan keyin qolgan tushum yalpi foyda deyiladi. Yalpi foydadan soliqlar tolanadi. Yalpi foyda hisobidan soliqlar, jarima va boshqa to‘Iovlar to‘langandan keyin qolgan pul sof foyda hisoblanadi. Tadbirkorning umumiy moliyaviy bahosini rentabellik ko‘rsatkichi belgilaydi. U sof foydaning jami xarajatlarga nisbati shaklida aniqlanadi - Tadbirkor foydasi yalpi va sof foydaga bo‘Iinadi. Ishlab chiqarish va sotishga ketgan xarajatlardan keyin qolgan tushum yalpi foyda deyiladi. Yalpi foydadan soliqlar tolanadi. Yalpi foyda hisobidan soliqlar, jarima va boshqa to‘Iovlar to‘langandan keyin qolgan pul sof foyda hisoblanadi. Tadbirkorning umumiy moliyaviy bahosini rentabellik ko‘rsatkichi belgilaydi. U sof foydaning jami xarajatlarga nisbati shaklida aniqlanadi
Do'stlaringiz bilan baham: |
