Tdpu defektalogiya fakulteti

Mavzu: aqli zaif BO’LGAN BOLALAR VA ULARNING TASNIFI

Bolalar aqliy nuqsonlari:

• Aqli zaif bo’lgan bolalarning ta’lim tarbiyasi bilan shug’ullanuvchi fan – Olinofrenopedagogika deb nomlanadi.
• Amaliyotda “aqlan zaif”, “oligofren”, “demensiya” degan atamalar ko’p ishlatiladi.

Bolalar intellektidagi nuqsonlar:

• “Aqlan zaiflik”- bu yig’ma tushucha bo’lib, aqliy jihatdan qoloqlikning sodir bo’lgan vaqti, boshidan kechirilgan kasallikning harakteri, patologik o’zgarishlarning o’tishi, darajasi bilan bog’liq bo’lgan masalalarni ko’zda tutadi.

Bolalar aqliy nuqsonlar:

• Oligofreniya - yunoncha “oligos” - kam, “fren” - aql so`zlaridan olingan bo`lib, esi past, aqli past demakdir.
• Turli sabablarga ko’ra aqlan zaiflik bolaning uch yoshidan keyingi davrida paydo bo’lsa. Buni orttirilgan aqliy zaiflik – demensiya deb yuritilada.

Bolalar intellektidagi nuqsolar:

• Aqliy zaiflik nuqsoni bo’lgan bolalar markaziy nerv sistemasining organik kasalliklari natijasida bilish faoliyati pasayib ketishi va bu nuqsonlar turg’un saqlanib qolishi bilan boshqa anomal bolalardan farq qiladilar.

Rivojlanish darjasiga ko’ra:

Yengil (F70) IQ 50—69
O’rta (F71) IQ 35—49
Og’ir (F72) IQ 20—34
O’ta og’ir (F73) IQ < 20

Mavzuga oid foto lavhalar

Bolalarni aqliy zaiflik nuqsonning kelib chiqish sabablari:

Nosog’lom irsiyatning ta’siri;
Homiladorlik vaqtidagi infeksiya, intoksikatsiyalar ta’siri;
Tug’ruq jarohatlari va asfiksiya;
Tug’ruqdan so’ng boshlang’ich davrda miyyaning infeksion kasalliklari, miyya oziqlanishining buzilishi;
Qarindoshlar o’rtasidagi nikoh munosabatlari;
Ota-onadagi zarali odatlat -spirtli ichimliklat, tamaki va narkotik moddalar iste’moli;
Ota-onadan o’tuvchi nasliy patologiyalar va boshqalar.

Maxsus muassasalarda o’quv materiallarini o’zlashtirishi

• Yengil (F-70) darajadagi aqliy nuqsoni bo’lgan bolalar maxsus maktablarning 9 yillik dastur matеriallarini muvaffaqiyatda egallaydilar. Bu bolalar yordamchi maktabni bitirish bilan birga ma'lum mutaxassislik qam egallaydilar. Bu bolalar maxsus maktabni bitirish bilan birga ma'lum mutaxassislik qam egallaydilar.
• O’rta (F-71) darajadagi aqliy nuqsoni bo’lgan bolalar ommaviy tarzda ta'limga jalb etilmaydi. Bu toifa bolalarning ayrimlari maxsus maktab qoshlarida tashkil etilgan sinflarda tajriba tarzida o’qitiladi. Bu bolalarning bilim olish darajalari birmuncha chеklanganligi sababli, ularning barchasi o’qiy olmaydilar. Bu daraja intellekti nuqsinli bolalar mustaqil qayot kеchira olmaydilar.

Maxsus muassasalarda o’quv materiallarini o’zlashtirishi

• Og’ir (F-72) darajadagi aqliy nuqsoni bo’lgan bolalar umuman ta'limga jalb etilmaydi. Bu toifadagi bolalar ajtimoiy-ta'minot muassasalarida saqlanadilar. Shu muassasalarda bunday bolalar tarbiyalanadilar, davolanadilar. Bu bolalarda nutq dеyarli ravojlanmagan. O’z-o’zlariga xizmat qilish malakalari dеyarli shakllanmagan. Bu bolalarning xarakat tizimlari ham buzilganligi oqibatida ularning yurish-turishlari ham o’ziga xos ko’rinish kasb etadi. Bu bolalardagi barcha salbiy xislatlarga qaramasdan, ularda ham ma'lum darajadagi elеmеntar ko’nikma, malaka, odatlar tarbiyalash mumkin.

Foydalanilgan manbaalar ro’yxati:

• M.R.Po’latxo’jayeva “Bolalarda rivojlanishning klinik asoslari” Toshkent-2013.
• “Salomatlik entiklopediyasi”.
• V.S.Raxmonova “Maxsus pedagogika” Toshkent-2017
• www.google.com
• Ziyo.net.
• Ziyouz.com.
• Avitsina.uz.

E’tiboringiz uchun raxmat!