Tegidan tashqari bu bo’limning qolgan barcha teglari ekranda aks ettirilmaydi. Odatda tegi darhol tegidan keyin keladi tegi sarlavhaning tegidir, va hujjatga nom berish uchun hizmat kiladi. Hujjat nomi va

KIRISH

Bugungi kunda Internetning ommaviyligi haqida gapirish o’rinsiz. Internet hayotimizning bir bo’lagiga aylandi, biz uning xizmatlaridan har kuni foydalanishga odatlandik. Hozirda ixtiyoriy inson web-texnologiyalarning inson hayotining ta’lim, kommersiya, siyosat, ko’ngil ochar bo’laklariga kirib borganligini tasavvur eta oladi va uning guvohi va foydalanuvchisiga aylanmoqda.
Internet turli xil insonlarni yagona maqsad bilan birlashishiga sabab bo’lmoqda. Hamma Internet tarmog’idan biror turdagi axborot olishga harakat qiladi. Shunday vaqtlar keladiki, hujjatni Internetda chop etish malakasi yozuv mashinasidan foydalanish kabi har bir, hatto o’rta ma’lumotga ega bo’lgan insonning qo’lidan keladi
Bugungi kunda domen va hosting olib, o’z saytingizni tashkil etish har doimgidan ham oson. Zamonaviy ma’lumotlarni boshqarish tizimlarining ommalashuvi bilan hatto dasturlashning birorta tilini bilmasangiz-da, o’z shaxsiy saytingizni hech qanday qiyinchiliklarsiz ocha olasiz. O’z shaxsiy saytingizni ochishning eng birinchi sharti esa, albatta, domen va hostingga ega bo’lish hisoblanadi.
Biz avvalgi maqolalarimizda domen va hosting haqida batafsil ma’lumot bergan edik. Shunday bo’lsa-da, eslatib o’tmoqchiman, hosting – bu saytingiz fayllari saqlanadigan joy, domen – bu saytingizning internetdagi ismi va hostingdagi ma’lumotlarni foydalanuvchilarga «chaqirib» beradigan vosita.
Hozirgi vaqtda xorijiy hosting kompaniyalari tomonidan taklif qilinayotgan bepul domen (subdomen) va hosting xizmatilarini ko’plab topish mumkin. Ular yordamida Siz o’z saytingizga bir necha daqiqada, bepul ega bo’lishingiz mumkin. Bu turdagi bepul domen va hosting asosida tayyorlangan saytingiz har qanday pullik xizmat asosida ishlaydigan saytdan qolishmaydi. Ammo, azaliy yozilmagan qoidaga ko’ra, arzonning sho’rvasi tatimay qoladigan vaqtlar uchrab turish ehtimolidan holi emas. Bepul domen va hostingli saytlar barcha saytlar qatori yaxshi ishlasa-da, ularda ba’zi turdagi cheklovlar bo’lishi mumkin. Masalan, joy cheklovi, bir kunda saytingizga nechta foydalanuvchi
tashrif buyurishiga nisbatan cheklov va hokazo. O’z-o’zidan bu holat pulli hostinglardagi cheklovlarning mavjud emaslik holati qadrini ancha oshiradi va saytingizni pulli hostingga o’tkazish ehtiyojini paydo qiladi.

WordPress Asosiy katalog va fayllar haqida

WordPress darslarini davom ettiramiz, hozirgacha biz bu CMS’ni o’rnatishni ko’rdik. Biz hosil qilgan test.uz sayti tayyor, shu holda ham bu saytni yuritish mumkin. Agar «test.uz» qayerdan paydo bo’lganini bilmasangiz, oldingi darslar bilan tanishib chiqing.
Saytni tekshiramiz, dastlab Denwer’ni ishga tushiramiz va biror brauzerni ochib u yerga
«test.uz» deb yozamiz. Ekraningizda biz hosil qilgan sayt paydo bo’ladi:
Ko’rib turganingizdek, sayt mavjud, faqat biroz oddiyroq. WordPress orqali bu oddiy ko’rinishdagi saytni juda chiroyli va qulay qilish mumkin, bu haqida keyinroq.
WordPress o’rnatilgandan keyin, bu CMS tomonidan har xil papka va fayllar hosil bo’ladi, bu darsizmiz, shu papkalarni qisqa tavsifidan iborat bo’ladi, demak WordPress’ni o’rnatganingizdan so’ng, biz ochgan test.uz papkasi ichidagi www papkasida quyidagi fayl va papkalar bo’ladi(asosiylarini yozaman):
wp-admin wp-content wp-includes
.htaccess index.php
wp-config.php
Bulardan tashqari yana «wp» deb boshlanadigan bir qancha fayllar bo’ladi, bular hozircha bizga kerak emas. Yuqoridagilar bilan tanishamiz:
wp-admin — bu papkada sayt admin paneli fayllari joylashadi. Har bir saytning(CMS bo’lmagan saytlarda ham) o’z admin paneli bo’ladi, bu orqali sayt boshqariladi. WordPress CMS’da ham admin panel bo’lib, bu panel ko’rinishi va boshqarilishini hosil qilgan fayllar shu katalogda saqlanadi. Admin panel haqida keyingi darslarda yozib o’taman. Qisqa qilib ayitshim mumkinki, admin panel ham bir kichik sayt ko’rinishida
bo’lib, to’liq sayt, hattoki, ma’lumotlar bazasi ham shu panel orqali boshqarilishi mumkin. Bu katalogni ichini o’zgartirish tavsiya qilinmaydi.
wp-content — saytning asosiy katalogi, bu katalogda saytga tegishli barcha fayllar, shablonlar, plaginlar, mediafayllar(rasm, video) saqlanadi. Bu katalog ichida quyidagi asosiy kataloglar mavjud:
languages — CMS WordPress tili(rus tili, ingliz tili, …); plugins — sayt plaginlari saqlanadi;
themes — sayt shablonlari uchun joy.
wp-includes — bu yerda tizim fayllari saqlanadi, ya’ni WordPress yadrosi. Bu papkani o’zgartirish umuman mumkin emas, Windows tizimidagi system32 papkasini o’zi. Bu yerdagi fayllarni o’zgartirish WordPress’ni ishdan chiqaradi.
.htaccess — bu fayl orqali Apache web serverini boshqarish mumkin. Bundan asosan IP adreslarni filtrlash, sahifalarni boshqarish(kimga mumkin, kimga mumkin emas), yo’naltirishlarni(redirect 301) amalga oshirish maqsadida foydalanish mumkin.