Техник ва бадиий моделлаштириш умумий жараёни эканлиги. Дизаин тушунчаси

Бадиий моделлаштириш ва дизаин

Режа:

1. 
   Техник ва бадиий моделлаштириш умумий жараёни эканлиги.
   
2. 
   Дизаин тушунчаси.
   
3. 
   Бадиий моделлаштиришнинг мазмуни.
   

Техник ва бадиий моделлаштириш умумий жараён сифатида

Саноат - техник махсулотларнинг бадиий жихатдан мақсадга муофиқлиги, уларга эстетик тус бериш- олимлар, инженерлар ишлаб чиқариш ходимларининг муҳим вазифасидир. Қўлай ва чиройли буюмлар яратишга қаратилган бадиий конструкциялаш (дизаин)нинг диққат марказида хамиша одам, унинг ижтимоий ва индивидуал эҳтиёжлари, истеъмол ва маънавий талаблари туради. Щар бир предмет (буюм) саноат асарида фарқли ўлароқ қандайдир ҳаётий муҳим вазифага (функцияларига) эгадир. Лекин деярли ҳар бир ишида ўзини гўзал буюмлар билан ўраб олиш эҳтиёжи бор. Шунинг учун ҳам буюмнинг қиммати икки асосни -фойда ва гўзалликни қамраб олади. Щар бир буюмда техник ва эстетик асос мавжуд бўлиб, у ҳамиша муҳим бўлмайди ва тарихан алмашиб туради. Щар бир предмет (буюм) саноат асаридан фарқли ўлароқ қандайдир ҳаётий муҳим вазифага (функцияга) эгадир. Лекин деярли ҳар бир ишида ўзини гўзал буюлар ўраб олиш эҳтиёжи бор. Шунинг учун ҳам буюмнинг қиммати икки асосини фойда ва гузалликни қамараб олади. Щар бир буюмда техник ва эстетик асос мавжуд бўлиб, у ҳамиша муҳим бўлмайди ва тарихан алмашиб туради.

Дизаин тушунчаси

Дизаин-ингизча тилидан олинган бўлиб, чиройли, шинам, янги чиройли лойиҳа деган маънони англатади. Дизаинер эса кучли рассом конструктор одам. Буюм билан ҳар қандай танишиш маълум даражада унга баҳо бериш билан боғлиқ. Баҳо бериш функционал, эстетик, социал-нуфузли бўлиши мумкин. Буюмлар оламини лойиҳалаш билан шуғулланадиган киши ўзининг пировард мақсадида чиройли буюм яратишга харакат қилар экан, биринчи навбатда мазкур буюмнинг эстетик қиймати нимадан иборат эканлигини билиш лозим.

1. 
   Бадиий моделлаштиришнинг мазмуни.
   

Буюмнинг ташқи формаси геометрик шакллар паралелепипед, призма, цилинд, конуссимон.
Нисбатлар-бу тушунча контрасли ва фарқи нисбатлар бир бири билан мустаҳкам боғлиқ (ҳажмини, чизиқли миқдорларини, фактураларини, рангларини) Щажми фазовий тузилиш(фронтал, фазовий). Маълумки ҳар қандай буюм уч ўлчовга эга бўлиб, бу ўлчовлар нисбатини биз ҳамиша хис қилиб турамиз. Шу сабабли буюмнинг ҳажмига доир характеристикаларни унинг асосий ўлчовларига боғлиқ бўлади.
Материал обьект қандай материлдан тайёрланганлиги ҳам жуда катта аҳамиятга эга. Гармоник форма ва композиция тушунчаси. Гармоник форма гўзаллик қонунлари асосида яратилади. У узвий ва яҳлит қисмлари пропорционал ва ритмик бўлиб, у одамга ва атрофдаги бўлимларга мос пластик бўлади., ранги кўзни қувонтиради. Дизаинда композиция деганда баъзан тугалланган обьектни характерловчи сифат баҳоси тушунилади. Дизаин назарияси хозирги кунда техник эстетика деб номланиб, у ўз ичига ижтимоий, иқтисодий, эргономик масалаларни олади. Яратилаётган ҳар қандай обьект маълум вазифани (функцияни) бажаришга қаратилган. Обьектнинг шакли, ўлчами унинг функциясига шакл мазмуни ва ташқи қиёфасига мос келиши керак.
Агар буюмнинг эни ва баландлиги чуқурлигидан ниҳоятда катта бўлса, бундай тузилиши фронтал, агар буюмнинг чуқурлиги юқорида айтилган тартибда бўлса, у ҳолда бундай тузилишни фаовий тузилиш дейилади.
Фойдаланилган адабиётлар:

1. 
   Каримов И.А. Ўзбекистон буюк келажак сари.-Т., «Ўзбекистон», 1998.
   
2. 
   Баркамол авлод-Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори: Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида»ги қонуни. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури. //-Т. «Шарк», 1997.
   
3. 
   И. А. Варобьев, С.А. Лиманский «Техник конструкция ва моделлар ясаш» Т., «Ўқитувчи», 1990 йил.
   
4. 
   Ш. С. Шарипов «Касб таълим тизимида ўқувчилар ижодкорлик қобилиятини ривожлантиришнинг узлуксизлиги». Тошкент: «Фан» нашриёти. 2005 йил.
   
5. 
   Л.М. Холмянский, А. С. Шчипанов «Дизайн». Тошкент: «Ўқитувчи».