Pedagogika g'oyalar va o'qitish metodlarining rivojlanishi qadimgi davrlardan hozirgi kungacha uzluksiz o'zgarib borgan va insoniy madaniyati, ilmiy-texnologik rivojlanish va o'qitishning eng yangi talqinlari bilan bog'liqlikka ega bo'lgan sohada sodir bo'lgan o'zgarishlarni o'rgatish mumkin. Qadimgi davrlarda o'qitish, o'rgatish va ta'lim usullari yuqori darajada tarqalgan bo'lsa ham, ular keng tarqalgan tarixiy chiziqni hech qachon o'z ichiga olgan emas. Qadimgi civilizatsiyalarda o'qitish odatan ustoz va murabbiylar tomonidan olib boriladi. Ular o'quvchilarga boshqa imkoniyatlar orqali bilimlarni o'rgatib berishgan edi. Bu usul asosan yoshlarga va o'qish imkoniyatlariga e'tibor qaratilgan bo'lib, barcha o'quvchilar birlikda o'zlashtirilgan ta'lim dasturiga muvofiq o'rganishadi.
O'rta asrlardan boshlab pedagogik g'oyalar va metodlar ustoz-murabbiylarning o'qitishni tartibga solish, ta'lim maqsadlarini belgilash, o'quvchilarning o'zlashtirilgan dasturlarga rioya qilish va ta'lim jarayonlarini tashkil etishga katta e'tibor berishga boshladi. Misol uchun, 16-17 asrlarda Jan Amos Comenius ta'limning sifatini oshirish, o'quvchilarni qiziqarli ma'lumotlarga qiziqtirish va o'rganish jarayonlarini o'zlashtirishga e'tibor qaratgan. U shuningdek, Johann Heinrich Pestalozzi, Friedrich Froebel va Maria Montessori kabi pedagoglar ham pedagogik g'oyalar va metodlarga yangiliklar kiritganlar.
20 asrning oxirida va 21 asrning boshlarida pedagogik g'oyalar va metodlar murakkab va ko'p tomonlama rivojlangan. Tarbiya nazariyasining o'zgarmaganligi, ta'limning shaxsiylikga e'tibor qaratilishi, o'quvchilarning faoliyat asosida o'rganish, texnologiyalarning o'qitish jarayonlariga kirishi va murabbiyning rolida o'zgarishlar pedagogik rivojlanishning muhim xususiyatlari bo'ldi.
Hozirgi kunda pedagogik g'oyalar va metodlar keng qamrovli va samarador bo'lib kelmoqda. Individual o'rganish, amaliyotga asoslangan o'qitish, texnologiyalar va internetning ta'limda o'rnini olishi, o'quvchilarning o'zlashtirilgan ta'lim dasturlariga ko'ra o'rganishlari va boshqalar kabi qo'llanmalar pedagogik rivojlanishning asosiy yutuqlari sifatida xizmat qilmoqda.
Bundan tashqari, hozirgi pedagogik g'oyalar va metodlar o'quvchilarning shaxsiylik, ijodiylik va samaradorlikni rivojlantirishga qaratilgan. Kreativlik, ish birliklarida ishlash, muhokama qilish, maslahat olish, mustaqil o'rganish, ta'limning o'zlashtirilgan dasturlarini belgilash kabi qobiliyatlar o'quvchilarga o'rgatiladi.
Jamiyat va ta'limning o'zgarishi bilan birga, pedagogik g'oyalar va metodlar ham rivojlanishni davom ettirmoqda. Bugungi kunda ta'limning yangrivojlanishida psixologiya, tarbiya, kognitiv o'rganish, interaktiv ta'lim texnologiyalari, masofaviy ta'lim, birlashgan o'rganish, nutqiy o'rganish, amaliyotga asoslangan o'qitish va boshqalar kabi sohalardagi yangiliklar katta ahamiyatga ega. Pedagogik g'oyalar va metodlar mustaqil, samarador va ijodiy o'quvchilar tayyorlashga qaratilgan, ularning shaxsiy va jamiyatni rivojlantirishga o'z hissasini berishga intiladilar.
Qadimgi davrlardan hozirgi kungacha pedagogik g'oyalar va metodlar o'zgarib ketganligi haqida yana ko'proq ma'lumot olish uchun muassasalarning ta'lim tarixi, ta'lim ilmiy kutubxonalar va ilmiy tadqiqotlar bilan tanishishingiz tavsiya etiladi.
|
Atoqli o'qituvchilar va olimlar pedagogika fanining rivojiga qo'shgan hissasi juda muhimdir. Ularning tajribalari, tadqiqotlari, yangiliklarga bo'lgan e'tiqodlari va ularning o'zining pedagogik strategiyalari, metodlari va g'oyalarini rivojlantirishga qaratilgan qiziqishlari, pedagogika sohasidagi innovatsiyalarning va tinchlikning o'sishiga katta ta'sir qiladi. Quyidagi muhim nuqtalarni ta'kidlash mumkin:
1. Tadqiqotchilar: Atoqli o'qituvchilar va olimlar pedagogika sohasidagi tadqiqotlarni olib borishda muhim ahamiyatga ega. Ular o'zlarining o'quv jarayonlarini, o'quvchilarining o'zlashtirilgan ta'lim dasturlarini va o'qitishning samaradorligini oshirishga yo'naltirilgan empirik va ilmiy tadqiqotlar olib borishadi. Bu tadqiqotchilar pedagogik g'oyalar va metodlarni baholash, yangi o'qitish strategiyalari va texnologiyalarini sinash, ta'lim samaradorligini oshirishga yo'naltirilgan yangi usullarni yaratish va pedagogik innovatsiyalarni ma'lum etishga imkon beradi.
2. Innovatsiya: Atoqli o'qituvchilar va olimlar pedagogika sohasidagi innovatsiyalarga o'z hissasini qo'shishadi. Ular yangi texnologiyalarni, interaktiv o'qitish usullarini, masofaviy ta'limning imkoniyatlarini va boshqa yangiliklarni o'qitish jarayonlariga kiritishda o'zlarini ilg'or qilishadi. Bu innovatsiyalar o'quvchilarning qiziqtirishini oshiradi, ularning o'zlashtirilgan ta'lim dasturlarini amalga oshirish va o'rganishni osonlashtiradi.
3. Boshqa sohalar bilan integratsiya: Atoqli o'qituvchilar va olimlar pedagogika sohasidagi rivojlanishga boshqa sohalar bilan integratsiya qilishga intiladilar. Masalan, psixologiya, neurologiya, sociologiya, kognitiv o'rganish va boshqa ilmiy sohalar bilan hamkorlik qilish, ta'lim jarayonini o'quvchilarning o'rganish qobiliyatlari va ijodiyliklarini rivojlantirishga qaratilgan ilm va tajribani yanada oshiradi.
4. O'zlashtirilgan ta'lim dasturlari: Atoqli o'qituvchilar va olimlar o'quvchilarning o'zlashtirilgan ta'lim dasturlarini belgilash va qo'llashda muhokama qilishadi. Ular o'quvchilarning qiziqtirishini oshirish, ularning individual talablari va qobiliyatlari bilan hisoblash, o'rganishning amaliyotga asoslangan usullarini qo'llash va o'quvchilarni o'zlashtirilgan dasturlar asosida o'rganishda katta ahamiyatga ega.
5. Tarbiya va ma'naviyat: Atoqli o'qituvchilar va olimlar tarbiya va ma'naviyatga katta e'tibor berishadi. Ular o'quvchilarning ma'naviy qadriyatlarini, erkinlik va huquqlarini muhofaza qilishga intiladilar. Ularning pedagogik g'oyalarida o'quvchilarga ma'naviy qadriyatlar, etika, hamkorlik, muhokama qilishva ijodiylikni rivojlantirishga qaratilgan tushunchalar keng joriy qilingan.
Atoqli o'qituvchilar va olimlar pedagogika sohasidagi rivojlanishga qo'shilishlari bilan, ular o'qitishning o'zlashtirilgan dasturlariga, o'quvchilarning faoliyat asosida o'rganishga e'tibor berishga, yangi texnologiyalardan foydalanishga, tadqiqotlarni amalga oshirishga va tarbiya va ma'naviyatga katta e'tibor berishga intiladilar. Ular o'quvchilarni muhim va faol tashkilotchilar sifatida ko'rib chiqish, ularning o'zlashtirilgan ta'lim dasturlarini qo'llash va o'rganish samaradorligini oshirishga intiladilar. Bular hammasi pedagogika fanining rivojlanishida katta ahamiyatga ega bo'lgan faktorlar hisoblanadi.
|
