Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasbiy ta’lim” fakulteti 4– bosqich tt-13-18 – guruh

Shovqinni bartaraf etish.
Misol uchun samolyotni boshqaruvchilami - uchuvchilarini yoki traktor haydovchisini nutq aloqa tizimi bilan ta’minlash kerak boisin. Bu holda, tabiiyki, mikrofon orqali qabul qilinayotgan boshqaruvchi foydali tovushi katla sathli dvigatel shovqini ta’sirida bo‘ladi. Bu holda ushbu shovqin ta’sirini to‘g‘ridanto‘g‘ri yo‘qotish mumkin emas, ammo uning ta’sirini yokqotish, kamaytirish uchun dvigatelga yoki boshqa manbaga yaqin masofaga mikrofon o‘matib shovqin signali namunasini olish mumkin. Ma’lumki, ushbu shovqin signalini ovoz va shovqindan iborat signaldan oddiy usulda ayirib, shovqinni bartaraf etish mumkin emas, chunki ular mikrofonlargacha turli masofani bosib o‘tadilar va turlicha buzilishlar oladilar (9.5-rasm). Ammo har ikki shovqin ham tasodifiy jarayon bo‘lib, ular o‘zaro korrelyatsiya - bog‘liqlikka ega bo‘ladilar. Chunki ularning manbalari har ikki shovqin uchun umumiy - yagona. Shu bilan shovqin signali ovoz signali bilan korrelyatsiyaga ega emas, bir-biriga bog‘liq emas. Adaptiv filtr yordamida signal+shovqinni mikrofongacha to 'g ‘ri identifikatsiyalash amali bajariladi. Adaptiv filtr kirish signali vazifasini qo‘shimcha shovqin mikrofoni chiqishidagi signal bajaradi (ushbu-rasmda - shovqin mikrofoni), namunaviy signal vazifasini signal+shovqin aralashmasi signali bajaradi (ushbu-rasm, asosiy mikrofon).

Adaptiv filtr kirish signalini shunday o'zgartiradiki, natijada u namunaviy signalga (o'rtacha kvadratik xatolik bilan) yaqinlashadi. Filtr kirishidagi signal+shovqin aralashmasining faqat shovqin tashkil etuvchi qismi bilan namunaviy signalning faqat shovqin tashkil etuvchisi korrelyatsiyaga ega, bog‘liqlikka egaligi uchun adaptatsiya jarayoni oxirida filtr chiqishida shovqinning bahosi hosil bo‘ladi. Xatolik signali adaptiv filtr chiqish signali va namunaviy sigal orasidagi farq shaklida aniqlanadi va u shovqindan tozalangan ovoz tovushiga teng boMadi. Yuqorida keltirilgan metoddan radiotexnika, radioaloqa va signallarga ishlov berish qurilmalarida ham foydadanish mumkin.