Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasbiy ta’lim” fakulteti 4– bosqich tt-13-18 – guruh

Sinov diskret signallari
Signallarga raqamli ishlov berish (SRIB)da bir qator signal tiirlaridan ta’sir etuvchi sinov signallari sifatida foydalaniladi. Eng ko‘p foydalaniladigan sinov signallariga quyidagi signallar kiradi: 1. Raqamli birlik impuls, quyidagi ketma-ketlik bilan ifodalanadi:

Diskret garmonik signal, misol uchun diskret kosinusoida quyidagi ketma-ketlik orqali ifodalanadi x(nT) = x(n) = A cos(2nfnT ) = A cos(Q)nT ) (1.8) 9 bunda T — diskretlash davri; A - amplituda; (0 - aylanma chastota boiib, siklik (davriy) chastota / bilan proporsonallik koeffisienti 2k orqali bog‘langan (od = 2jif). Diskret kosinusoida analog kosinusoidadan uzluksiz vaqtli diskret vaqt r\T bilan almashtirish orqali olinadi, ya’ni x(t) = .4 cas(2nft) = A cos(o>t) bo‘lsa va uzluksiz vaqt t ni nT bilan almashtirish natijasida quyidagini olamiz x{nT) =x(n) = /icos(co?)| =Acos(ü)nT) (1.9) Diskret sinusoida ham shunga o‘xshash shaklda ifodalanadi.

Diskret kompleks garmonik signal, kompleks ketma-ketlik bilan ifodalanadi. x(n)= Ae yoki ikki haqiqiy ketma-ketlik: kosinusoida (haqiqiy qismi) va sinusoida (mavhum qismi) orqali ifodalanishi mumkin.
x(nT) = Acos(conT )+ jAsin(wnT ).
Signallarga raqamli ishlov berish umumlashgan sxemasi
Birlamchi kirish analog signali x(t) ni boshqa chiqish analog signali y(t) ga berilgan algoritm asosida raqamli hisoblash texnikasi yordamida o‘zgartirish jarayoni ketma-ketligi ushbu rasmda keltirilgan.



Signallarga raqamli ishlov berislida quyidagi uch bosqichni alohida ajratish mumkin: - birlamchi signal x (/) dan raqamli x^nT^) ni shakllantirish; - raqamli signal x^jnT^ asosida raqamli vr(w7d) signalini shakllantirish; - natijaviy chiqish analog signal j Ch(0 ni raqamli yr(nTd) asosida shakllantirish. SRIB umumlashgan sxemasida bu uch bosqichga uch funksional qurilma mos keladi: - koder; - SRIB protsessori; - Dekoder. Birinchi bosqichda koder birlamchi kirish analog signal x (f) ni xT(nTd) raqamli shaklga keltiradi, chunki bu shakllantirishni amalga oshirmasdan signallarga raqamli ishlov berish umuman mumkin emas. Koder tarkibiga analog past chastotalar filtri (PChF-1) va analog-raqam o'zgartirgich (ARO1) kiradi. Past chastotalar analog filtri birlamchi signal x (/) spektri x(y(ö) ni chegaralashga xizmat qiladi.
Birlamchi signal spektrini chegaralash Kotelnikov teoremasi talabidan kelib chiqadi, chunki bu teoremagä asosali diskretlash chastotasi f quyidagi shart asosida tanlanadi: fmax> 2fdes , bunda f- signal spektri eng yuqori chastotasi. Signal spektrini chegaralash imkoniyati uning energiyasining o‘ziga xos xususiyatiiga bog‘liq: signal energiyasining asosiy qismi fmax