Tema : Hújjetlerdi rásmiylestiriw. Texnika qáwipsizligi boyınsha imtixan tapsırıw. Texnika qáwipsizligi

dáreklerinen paydalanıw.
Bul jerde: h – bir iyeleniwdin’ ortasha waqiti; P_i ha’m P_i - uliwma sani V ha’m V(V= ∞) bolg’an kommutatsiya sistemasindag’i i jalg’aw qurilmasinin’ ba’nt boliw mu’mkinshiligi.
Telefon ju’klemesi tezligi biligi qilip Erlang (Erl) qabil qiling’an. 1Erl ju’kleme dep, bir saat dawaminda bir saat iyeleniwge xizmet ko’rsetetug’in telefon tezligine aytiladi (1 Erl = 1 saat x iyelew/saat).
Joqarida aytip o’tilgenindey, esaplardi a’piwayilastiriw ushin waqit birligi sipatinda bir iyeleniwdin’ ortasha waqiti alinadi ha’m ol sha’rtli waqit birligi (sh.w.b.) delinedi (=1sh.w.b.).
14.14-formuladan usi narse ko’rinedi, Erlang menen sa’wlelengen ju’kleme tezligi ma’lim waqit aralig’inda (1 saat, 1 sh.w.b.) bir waqitta iyelewlerdin’ ortasha shamasina ten’.
A’meliyat telefon tarmaqlarin rejelestiriwde tu’sip atirg’an ju’kleme tezligi tu’rli topardag’i ju’klemeleri (mekeme, shirket, taksofon ha’m basqalar) bar ekenligi, yag’niy telefon derekleri stukturasin esapqa alg’an halda aniqlanadi. Sebebi tu’sip atirg’an shaqiriqlar ortasha sani ha’m iyeleniwinin’ ortasha shamasi tu’rli toparadag’i ju’kleme derekleri ushin tu’rlishedir. Bul halda tu’sip atirg’an ju’kleme tezligi to’mendegishe aniqlanadi:

Y = Σ N_iC_it_i ,
ⁱ
Bul jerde: N_i – i topardag’i ju’kleme derekleri sani; C_i – i topardag’i ju’kleme dereginen waqit birliginde tu’sip atirg’an shaqiriqlar sani; t_i – i topardag’i bir ju’kleme deregi jalg’aw qurilmalarinin’ ortasha iyelaniwi waqiti.
Telefon ju’klemesi haqqinda so’z ju’ritilgende soni aytiw kerek, tu’sip atirg’an ha’m jog’atilg’an telefon ju’klemeleri esaplaw formulalari ha’m analiz qiliwg’a qolayliq kiritiw ushing’ana kiritilgen buring’i shama u’lkenlikdir. Tek xizmet ko’rsetilgen telefon ju’klemesine haqiyqiy shamag’a iye, sebebi tek usi tu’rdegi ju’klemeni islep turg’an qurilmalarda o’lshew joli menen g’ana esapqa aliw mu’mkin.

Telefon tarmag’i ha’m tejemli qilip quriw ushin telefon shaqiriqlari ag’imi ko’rsetishlerin biliw jeterli emes. Haqiyqattan da, eger telefon tarmag’i kommutatsiya sistemasina, ma’selen, μ = 600 shaqiriq/saat tezlikte a’piwayi shaqiriq ag’imi tu’sip atirg’an bolsa, bul tek bir saat dawaminda 600 shaqiriq tu’sip atirg’anin bildiredi. Tu’sip atirg’an shaqiriqlarg’a kommutatsiya sistemasinda xizmet ko’restiw waqiti ag’im tezligine baylanisli emes. Eger bir shaqiriqqa xizmet ko’rsetiwdin’ ortasha waqiti 1/60saat bolsa, 600 shaqiriqqa birin-biri xizmet ko’rsetilgende 600×(1/60) saat uliwma waqit sarip boladi, eger xizmet ko’rsetiw waqiti 1/30 saat bolsa, 600×(1/30)=20 saat uliwma waqit kerek boladi.

Tu’sip atirg’an shaqiriqlarg’a izbe-iz emes, al parallel xizmet ko’rsetiwi de mu’mkin. Ma’selen 10 xizmet ko’rsetiw qurilmasi μ = 600 shaqiriq/saat ha’m h=1/60 saat ag’img’a xizmet ko’rsetiw ushin 10 xizmet ko’rsetiw qurilmasi 1 saat dawaminda toliq ba’nt boliwi kerek. Biraq tu’sip atirg’an shairiqlardin’ tu’siw waqiti ha’m xizmet ko’rsetiw qurilmalarinin’ iyeleniw (xizmet ko’rsetiw) waqiti ku’tilmegen bolg’ani ushin ko’rilip atirg’an ag’img’a sipatli xizmet ko’rsetiw ushin 10 qurilma kemlik qiladi. Ko’rilgen misaldan sonday juwmaq shig’ariw kerek, baylanis sistemalarin esaplawda telefon ag’imi ta’biyati ha’m xizmet ko’rsetiw waqitinan tisqari uliwma xizmet ko’rsetiw waqitin da esapqa aliw kerek. Ma’lim waqit aralig’inda kommutatsiya sistemasi jalg’aw qurallari ba’nt bolg’an uliwmaliq waqitqa telefon ju’klemesi delinedi.
Tu’sip atirg’an, xizmet ko’rsetilgen ha’m joytilg’an telefon ju’klemesi pariqlanadi.
(t₁, t₂) waqit aralig’indag’i xizmet ko’rsetilgen telefon ju’klemesi У₀ (t₁, t₂) dep, usi waqit aralig’indag’i kommutatsiya sistemasi jalg’aw qurilmalari uliwma ba’nt boliw waqitina aytiladi:
_V