Тема 24 Физиологические основы поведения

2-savol Eshitish analizatorining strukturaviy va funksional xarakteristikasi

Eshitish analizatorining retseptorlari (periferik) bo'limi,tovush to'lqinlarining energiyasini asabiy qo'zg'alish energiyasiga aylantirish, kokleada joylashgan Korti organining (Korti organi) retseptorlari soch hujayralari bilan ifodalanadi. Eshitish retseptorlari (fonoreseptorlar) mexanoreseptorlarga tegishli bo'lib, ikkilamchi bo'lib, ichki va tashqi soch hujayralari bilan ifodalanadi. Odamlarda taxminan 3500 ta ichki va 20 000 ta tashqi soch hujayralari mavjud bo'lib, ular ichki quloqning o'rta kanali ichidagi bazilyar membranada joylashgan.
Eshitish organi tushunchasiga ichki quloq (tovushni qabul qiluvchi apparat), shuningdek, o‘rta quloq (tovush o‘tkazuvchi apparat) va tashqi quloq (tovushni qabul qiluvchi apparat) birlashtirilgan.
Tashqi quloqAurikula tufayli u tovushlarni ushlashni, ularning tashqi eshitish kanali yo'nalishi bo'yicha kontsentratsiyasini va tovushlar intensivligini oshirishni ta'minlaydi. Bundan tashqari, tashqi quloqning tuzilmalari quloq pardasini tashqi muhitning mexanik va harorat ta'siridan himoya qiluvchi himoya funktsiyasini bajaradi.

1-rasm - Eshitish organi
O'rta quloq(tovush o'tkazuvchi qism) timpanik bo'shliq bilan ifodalanadi, bu erda uchta eshitish suyaklari joylashgan: malleus, incus va stapes. O'rta quloq tashqi eshitish yo'lidan quloq pardasi bilan ajralib turadi. Baliq suyagining dastasi quloq pardasiga to‘qilgan, uning ikkinchi uchi inkus bilan bo‘g‘imlangan bo‘lib, u o‘z navbatida stapes bilan bog‘langan. Stapes oval oynaning membranasiga ulashgan. Timpanik membrananing maydoni (70 mm2) oval oynaning maydonidan (3,2 mm2) sezilarli darajada kattaroqdir, buning natijasida oval oynaning membranasiga tovush to'lqinlarining bosimi taxminan 25 baravar ortadi. Ossikullarning tutqich mexanizmi tovush to'lqinlarining amplitudasini taxminan 2 baravar kamaytiradiganligi sababli, natijada oval oynada tovush to'lqinlarining bir xil kuchayishi sodir bo'ladi. Shunday qilib, o'rta quloqdagi umumiy ovoz kuchaytirilishi taxminan 60-70 marta sodir bo'ladi. Agar tashqi quloqning kuchaytiruvchi ta'sirini hisobga olsak, bu qiymat 180-200 martaga etadi. O'rta quloqda ikkita mushak bilan ifodalangan maxsus himoya mexanizmi mavjud: quloq pardasini tortadigan mushak va stapesni mahkamlaydigan mushak. Bu mushaklarning qisqarish darajasi tovush tebranishlarining kuchiga bog'liq. Kuchli tovush tebranishlari bilan mushaklar quloq pardasining tebranish amplitudasini va shtapellarning harakatini cheklaydi va shu bilan ichki quloqdagi retseptor apparatlarini ortiqcha stimulyatsiya va yo'q qilishdan himoya qiladi. Bir zumda kuchli tirnash xususiyati (qo'ng'iroq urishi) bo'lsa, bu himoya mexanizmi ishlashga vaqt topolmaydi. Timpanik bo'shliqning ikkala mushaklarining qisqarishi miya sopi darajasida yopiladigan shartsiz refleks mexanizmi bilan amalga oshiriladi. Timpanik bo'shliqdagi bosim atmosfera bosimiga teng, bu tovushlarni etarli darajada idrok etish uchun juda muhimdir. Bu funktsiyani o'rta quloq bo'shlig'ini farenks bilan bog'laydigan Eustaki naychasi bajaradi. Yutish paytida naycha ochilib, o'rta quloqning bo'shlig'ini ventilyatsiya qiladi va undagi bosimni atmosfera bosimi bilan tenglashtiradi. Agar tashqi bosim tez o'zgarsa (balandlikka tez ko'tariladi) va yutish sodir bo'lmasa, atmosfera havosi va timpanik bo'shliqdagi havo o'rtasidagi bosim farqi quloq pardasining kuchlanishiga va yoqimsiz his-tuyg'ularning paydo bo'lishiga, bosimning pasayishiga olib keladi. tovushlarni idrok etish.