Тема. Ауыл хожалыгын рауажландырыу тийкарлары

Тема.Ауыл хожалыгын рауажландырыу тийкарлары
Бугинги кунде ауыл хожалыгы экономиканын ен ахмийетли хам ири тармагы есапланады.Ол халкы ушын азык-аукат,санаат тармаклары ушын кымбатлы шийки зат оним,сырткы саудага болса хар кыйлы шийки зат хам товарлар жеткизип береди.Халыктын материаллык парауанлыгын асырыуда ауыл хожалыгынын орны улкен болып,халыктын ыхтыяжы ушын зарур товарлардын тийкаргы болими усы тармакка тууры келеди.
Ауыл хожалыгы барлык материаллык ислеп шыгарыу тармаклары ишинде ен аййемгиси болып,руушылык жамийетинин рауажланыуында улкен рол ойнаган.
Мамлекетлерде алып барылатугын экономикалык-социаллык басламалардын табыслы шыгыуы коп тарептен ауыл хожалыгынын рауажланыу дарежесине байланыслы.Тап усындай,ауыл хожалыгы мамлекетимиз ушында сыясий,социаллык хам экономикалык ахмийетке ийе.
Ауыл хожалыгы мамлекетимиздин жетекши тармакларынан бири сыпатында халыкты азык аукат онимлери менен тамийинлеуде,балким ,экономиканын баска тараулары рауажланыуындада ахмийетли орын ийелейди.
Жахан мамлекетлеринде бугинги кунге келип азык-аукат машкаласы котерилиу натийжесинде жерлерди милиорация кылыу,химияластырыу хам ислеп шыгарыуды индустрияластырыу негизинде ауыл хожалыгын интенсивлестириуге улкен итибар каратылмакта.
Ауыл хожалыгына инвеститсиялардын кобейиуи ислеп шыгарыудын техника менен ускенелениуин котериуге,оним ислеп шыгарыуды амелге асырыуга имкан береди.
Ауыл хожалыгы ониминин осиуи халыктын осиуинен бираз алдында барыу лазым.Бул болса мамлекетте халыктын жан басыны пайдаланатугын тийкаргы азык-аукат онимлеринин кобейиуине себеп болады.Кейинги жыллар ишинде азык-аукат онимлерин пайдаланыу курамында кымбатлы шаруашылык онимлеринин салмагы,сондай-ак мийуе хам овощ салмагы артпакта.Карточка хам нан онимлерин пайдаланыу улеси бираз кемейди.
Ауыл хожалыгын рауажландырыу бар болган табийий хам экономикалык ресурслардан жаксырак пайдаланыуга,ауыл хожалыгын оган хызмет кылатугын тармаклар менен байланыскан халда рауажландырыуга имкан береди.
Топыракка органикалык хам минерал тогинлерди салыуды кобейтиу,сондай-ак жерлерди милиорация кылыу жолы менен егинзарлар хам табийий от-жем майданларынын онимдарлыгын асырыу сут,гош шаруашылыгынын рауажланыуына жардем береди.Сут гош шаруашылыгы,шошкшылык,зыгыршылык,кортошкашылык хам овощлардын байланысын кушейтиу айне уакытта аймакларда табийий хам экономикалык ресурслардан натийжели пайдаланыу ауыл хожалык онимлерин кайта ислейтугын санаат карханаларын жайластырыуды талап етеди.Натийжеде ауыл хожалыгынын турмыс дарежесин жаксылау,жол курылыуы хам инфраструктуранын баска элементлерин рауажландырыу тарауында комплексли тадбирлер амелге асырылады.
Ауыл хожалыгын аймаклык шолкемлестириуге социал экономикалык хам табийий факторлар тасир етеди.Пан-техника рауажланыу шараятында санаат технологиялары,хожалыклар ара кооперация хам агро санаат интеграциянын турли коринислерин пайда кылыуы менен ауыл хожалыгынын аймаклык шолкемлестириуи кыйынласады.Ауыл хожалык карханалары локал агро санаат комплекслери хам ауыл хожалык районларынын курам табыуынын тийкары.Бул карханалар курамалы баскарылатугын аймаклык ислеп шыгарыу системалары болып,оз-озинен баскарылатугын табийий-экологиялык системалар менен оз-ара байланыскан болады.Сонын ушын табийий шараят тураклы тасир кылатугын фактор болып,ауыл хожалык ислеп шыгарыуынын аймак бойлап парык кылыуына себеп болады.
Ауыл хожалыгын жайластырыуга тасир етиуши факторлар.
Ауыл хожалыгы озине тан тармак болып,санааттан кескин парк кылады.Санаат табийий шараятка бейимлеспеген халда ыссы,сууык климат шараятларында жайластырылады.
Табийий шараят жерден пайдаланыу,шаруашылык хам дийханшылык онимлерин жетистириу ушын турли шарт шараят таярлайды.Табийий шараят ауыл хожалыгы егинлеринин хасылдарлыгына хам бул егинлерди жетистириу ушын зарур болган ислеп шыгарыу карежетлеринин мугдарынада тасир етеди.
Табийий шараят дегенде белгили бир аймактын жер усти дузилиси,ягный релифи,климаты,ишки суулары,топырак,осимлик хам хайуанат дунясы тусиниледи.Табийий ресурсларга жер асты байлыклары,климат,ишки суулар,топырак хам осимликлер киритиледи.
Орыннын релифи ауыл хожалыгында малим бир тармакларды рауажландырыуга колайлык жаратады.Егинлерди суугарыуда,техникадан пайдалпныуда тегис жерлер жуда колай есапланады.Салыстырмалы жер асты суулары шукыр жайласкан жерлерде багшылык,жузимшилик жаксы рауажланады.Бул жерде тураклы есиуши жергиликли самаллар хар турли кеселликлердин кобейиуине жол бермейди.
Климат дегенде,мине усы орын ушын тан болган хауа райынын белгили бир дауирлер дауамында тураклы такирарланып турыуына айтылады.Ауыл хожалыгы коз карасынан климаттын ен тийкаргы элементлери есапланган хауа температурасы,жауын-шашын мугдары хам самаллар ен ахмийетли есапланады.Хауа температурасы хаптелик,айлык хам жыллык топарлардан куралган.Ауыл хожалыгында хардайым сууык хам ыссы температура,бахар айларында тусетугын ен акыргы сууык,гуз маусиминде тусетугын ен биринши сууыкта улкен орын тутканы ушын албетте есапка алынады.