Tema: Finansliq ham basqariw analizi Reje: Finanslıq turaqlılıq analizi 2

2. Finanslıq bekkemliktiń mazmunı
Finanslıq bekkemliktiń mazmunı sonnan ibarat, finanslıq bekkemlikti ólshew, bahalaw ushın paydalaniletuǵın kórsetkishler sistemasın shegaralap alıw kerek.
Buǵan kóre, v. G. Artemenko, M. v. Bellendirlarnin’ pikrine qaraǵanda finanslıq bekkemlik kárxana finanslıq resurslarini qáliplesiw, bólistiriliw hám paydalanıw natiyjeliligin ańlatadı. Ekenin aytıw kerek, kárxanalar finanslıq resurslariniń qáliplesiw, bólistiriliw hám paydalanıw natiyjeliligi olardıń ulıwma finanslıq jaǵdayı bolsa, finanslıq bekkemligi kárxanalar iskerligin tek bir formasın, baǵdarın ańlatadı.
D. Sheremet, R. S. Sayfulinlarnin’ pikrine qaraǵanda finanslıq bekkemlik hám tólewge ılayıqlıq bir mazmun’a iye bolıp, tólewge ılayıqlıq finanslıq bekkemliktiń tısqarı kórinisin ańlatadı dep aytnadı. A. N. Li hám S. I. Shevchenkolar da tap sol pikirge iye.
Olar óz maqalalarında finanslıq bekkemlik koefficiyentiniń analizi tuwrısında toqtalıp, tólewge ılayıqlıq kórsetkishin analiz etkenler. Rasında finanslıq bekkemlik hám tólewge ılayıqlıq hár túrlı mazmun’a iye bolıp, bul finanslıq kórsetkishler túrli usılda anıqlanadı.
Odan tısqarı A. N. Li hám S. I. Shevchenkolar finanslıq bekkemlikti finanslıq turaqlılıq dep qabıllawǵan. Bul da biziń pikirimizcha notug'ri. Finanslıq turaqlılıq bul - kárxanalardıń finanslıq jaǵdayın zárúrli birdey dárejede turıwın, pasaymasligini ańlatadı.
Finanslıq bekkemlik tuwrısında gáp barar eken, taǵı eki zatqa itibar beriw kerek. Bul finanslıq bekkemliktiń kriteriyasi hám finanslıq bekkemlikti ańlatiwshı kórsetkishler sisteması. A. N. Li hám S. I. Shevchenkolarnin’ pikrine qaraǵanda, finanslıq bekkemliktiń kriteriyasi anıqlanıwı kerek jáne bul kriteriya retinde kárxanalardıń bankrot bolıwı itimallıǵınıń tómen dárejesi usınıs etiledi.
Bizińshe bolsa, eń dáslep, finanslıq bekkemliktiń dárejesine qaray kárxanalardıń bankrot bolıw itimallıǵı anıqlanilmaydi. Finanslıq kórsetkishlerdi, sonday-aq, finanslıq bekkemlik boyınsha da kriteriyalar emes, optimal yamasa normativ dárejeleri tastıyıqlanishi kerek.
Ekonomikalıq ádebiyatlarda finanslıq bekkemlik dárejesin ólshew ushın hár túrlı kórsetkish sistemaları usınıs etiledi. A. N. Li hám S. I. Shevchenkolar finanslıq bekkemlikti anıqlaw ushın kárxana kapitalınıń strukturalıq kórsetkishleri, v. G. Artemenko hám M. v. Bellendirlar bolsa finanslıq bekkemlikti analiz etıwde salıstırmalı kórsetkishler menen birge absolut kórsetkishlerden de paydalanıwǵan.
Finanslıq bekkemlik álbette, salıstırmalı kórsetkishler, rezervler hám ǵárejetler hám de olardı qoplovchi derekler qatnası menen anıqlanıwı kerek. Rezerv hám ǵárejetler menen olardı qoplovchi derekler ortasındaǵı absolut parq bolsa - finanslıq bekkemlikti kórsetpeydi.
Olardan tek finanslıq bekkemlikti anıqlaw ushın informaciya bazası retinde paydalanıladı. Sonday etip, ekonomikalıq ádebiyatlarda finanslıq bekkemlikti analiz qılıw daǵı eń tiykarǵı mashqala, onıń ekonomikalıq mazmunı boyınsha ekonomist ilimpazlar ortasında shártlesiwchanlik ele joq eken.
Finanslıq turaqlılıq keń qamtılǵan kórsetkish bolıp, kárxana iskerliginiń barlıq tárepleri nátiyjesi ol jaǵdayda sawlelenedi.
Finanslıq turaqlılıqqa erisken kárxanalar tómendegi ayrıqshalıqlarǵa iye boladı.
- bazar munasábetlerin hár túrlı sharayatlarında da iskerlik júrgize alıwı ;
- kárxana pul qarjların erkin háreket etiwi;
-finanslıq resursların bazar talaplarına sáykes keliwi;
-finanslıq resurslar jaǵdayı islep shıǵarıwdı rawajlandırıw hám tólew qábileti, kreditga uqıplıgini támiyinley alıwı ;
-islep shıǵarıw rezervleri hám ǵárejetlerin derekler menen oranıwı.
Ekonomikaǵa tiyisli ádebiyatlarda finanslıq turaqlılıqqa tiyisli kórsetkishler, olardı esaplaw jolları hám analizi jetkiliklishe yoritilmagan.
Finanslıq turaqlılıq mazmun tárepinen túrlishe tariyplanadi. Tólew qábileti, balans likvidligi, kárxananı bazar aktivligi kórsetkishleri, finanslıq turaqlılıq kórsetkishleri retinde kóriliwi ulıwma nadurıs.
Analiz dawamında finanslıq turaqlılıqqa tásir etiwshi ishki hám sırtqı faktorlarǵa itibardı qaratıw kerek.
Ishki faktorlarǵa tómendegilerdi kirgiziw múmkin.
- kárxana iskerligin tarmaq ózgeshelikine sáykes keliwi;
-islep shıǵarılıp atırǵan ónim, kórsetilayotgan xızmet dúzilisi (strukturası );
- ustav kapitalına tolıqnǵan muǵdar kólemi;
- ǵárejetler muǵdarı, olardı dáramatlarǵa qatnası dinamikası ;
- buyım-múlk hám finanslıq resurslar jaǵdayı, sonday-aq, rezerv hám
rezervler, olar quramı hám dúzilisi.