Tema Karyer mikroklimatınıń tiykarǵı ólshemleri, Keryerler atmosferasın pataslawshı derekler Reje

Tema 3. Karyer mikroklimatınıń tiykarǵı ólshemleri, Keryerler atmosferasın pataslawshı derekler
Reje:

1. 
   Karyerlerdegi hawa tezligi;
   
2. 
   Karyerlerdegi hawa temperaturasınıń ózgeriwi;
   
3. 
   Karyerlerdegi hawa ıǵallıǵı;
   
4. 
   Karyer atmosferasın buzıwshı tiykarǵı derekler.
   
5. 
   Karyer hawasınıń kem buzılıwı ushın qollanılatuǵın is-ilájlar.
   
6. 
   Ashıq kán hawasınıń ulıwma buzılıwına tásir etiwshi faktorlar.
   

Ashqısh sózler: Hawa tezligi, temperatura, ıǵallıq hám waqıt.

Karyer mikroklimatı, bul hawa qatlamın jerge jaqın klimatı. Karyer mikroklimatınıń shárayatı onda zıyanlı órtlerdiń jıynalıwı hám joytılıwı menen anıqlanadı. Karyerdiń mikroklimatın tiykarǵı xarakteristikası, bul zıyanlı zattıń jıynalıwı hám joytılıwı, karyer hawasınıń tezligi, onıń ıssılıq tártibi hám atmoferanıń ıǵallıǵı.

Karyerlerdegi hawanıń tezligi, joqarıdaǵı hawanıń tezligi hám karyerlerdiń ıssılıq tártibi menen anıqlanadı. Karyerdiń joqarısında samal tezligi 2 m/s bolǵanında, onda tezlik samal aıǵımı energiyası menen anıqlanadı. Samal tezligi 2 kem bolǵanda aǵım tezligi ıssılıq aǵımı menen anıqlanadı. Jerdegi samal tezligi, kúnniń yarımına shekem asıp baradı, keyin kemeyip barıp, kesh waqıtına kirgende eń kem bahaǵa jetedi, tap sonıń menen birge joqarıda jıllı samal tezligi boladı. Rayonnıń geografiyalıq baylanıslılıǵı dúzilisi boyınsha samaldıń maksimal mánisi qısta yamasa jazda bolsa, samal mánisi jazda hám qısta tiyisli boladı. Karyerdegi hawanıń tezligi ádetke kóre joqarıǵa salıstırǵanda kem bolıp tabıladı súwret 1,2

súwret1.2 samal tezliginiń waqıt súwret 1.3 Hawa temperaturası
boyınsha ózgeriw grafigi. T waqıt boyınsha ózgeriw garfigi.
1-júzede, 2-karyerde. 1-karyerde, 2-júzede

Karyer quyashtan qızıwı sebepli ıssılıq kúshi hawanıń tezligin jeterli ózgertiwi múmkin. Júzedegi samaldıń salıstırmalı tezligi úlken bolǵanda, karyerde jerlik aǵım payda bolıwı múmkin, onda gorizonttaǵı tezligi 1,5-3 ms qa shekem boladı.

Samaldıń tezligi úlken bolmaǵanda, ıssılıq kúshi karyerde samal aǵımın payda etiw múmkin, tezligi 1-1,5 ms boladı. Karyerdi tez qızıwı sebepli kóteriliwshi aǵımdı payda qıladı, olardıń tezligi 1,5-2,5 ms, bolsa geyde 5 ms jetedi.
Karyerlerdegi hawa temperaturası, júzedegi hawa temperatura hawanı tábiyiy klimatı karyerlerdegi jıllılıq ajıratılıwı hám jutılıw processi hám onıń atmosfera jaǵdayı menen anıqlanadı. Ol jıl dawamında hám kúni-túni ózgeredi (súwret 1.3). Eń úlken amplitudası jazda gúzetiledi, eń kishisi bolsa qısta, quyash radiaciyasın
keskin kemeyiwi aqıbetinde boladı. Íssılıq karyerdiń arqa hám qubla bortlarında hár túrlı boladı.
Karyerde hawanıń úlken ıǵallıqta bolıwı sebepli, duman bolıwı múmkin, bul bolsa, kóriwdi qıyınlastıradı. Íǵallıqtıń asıwı bir qatar ilájlıq sharalar hám texnoligiyalıq processlerge járdemi tiyiwi múmkin. Yaǵnıy jarılǵan massanıń toqımalarınıń jolların ızǵarlaw ushın paydalanıwǵa, órtti óshiriwge hám gidromexanizaciyaǵa járdem beriwi múmkin.