Tema: Kompyuter tarmaqları hám olardıń túrleri. Kompyuter tarmaqları arxitekturası. Reje
Download 117.38 Kb. Pdf ko'rish
|
11-lekciya
|
Tema: Kompyuter tarmaqları hám olardıń túrleri. Kompyuter tarmaqları arxitekturası. Reje: 1.Tarmaq túsinigi 2.Kompyuter tarmaǵı túrleri 3. Kompyuter tarmaǵı topologiyası Tarmaq - kompyuterler, terminallar hám basqa apparatlardıń maǵlıwmat almaslawdı támiyinleytuǵın baylanıs kanalları menen óz-ara baylanısqan kompleksi. Kompyuterleraro maǵlıwmatlardı almaslawdı támiyinlep beretuǵın bunday tarmaqlar kompyuter tarmaqları dep ataladı. Tarmaq usınıs etetuǵın hizmatlar. Kompyuter tarmaqları informaciyalardı elektr signalları kórinisinde uzatıw hám qabıl etiwge qánigeliklashgan ortalıq. Tarmaqlar qandayda bir maqsetke erisiw ushın qurıladı, yaǵnıy baylanısqan kompyuterler arqalı qandayda bir máselelerdi sheshiw ushın qánigeliklestiriledi. Tarmaq xızmetlerine tómendegilerdi mısal jol menende k yeltirish múmkin: Fayl server xızmeti. Bunda tarmaqtaǵı barlıq kompyuterler tiykarǵı kompyuterdiń (server) maǵlıwmatlarınan paydalanıw yamasa óz maǵlıwmatların tiykarǵı kompyuter yadıǵa jaylastırıw múmkin; Print server xızmeti. Bunda tarmaqtaǵı barlıq kompyuterler óz maǵlıwmatların xızmet engizilgen kompyuter basqarıwı arqalı qaǵazǵa baspadan shıǵarıwı múmkin; Proksi server xızmeti. Bunda tarmaqqa jalǵanǵan barlıq kompyuterler xızmet usı etilgen kompyuter basqarıwı arqalı bir waqıtta Internet yamasa basqa xızmetlerden paydalanıwı múmkin; Kompyuter hám paydalanıwshı basqarıwı xızmeti. Bunda tarmaqqa jalǵanǵan barlıq kompyuterlerdiń hám olarda belgilengenler etilgen paydalanıwshılardıń tarmaqta ózin tutıwı hámde xızmet kórsetiwi belgilenedi hám qadaǵalaw etiledi. Tarmaq hár mudam bir neshe kompyuterlerdi birlestiradi hám olardan hár biri óz informaciyaların uzatıw hám qabıl etiw múmkinshiligine iye. Informaciya uzatıw hám qabıllaw komp'yut jerler ortasında gezek menen ámelge asırıladı. Sol sebepli hár qanday tarmaqta informaciya almasinuvi basqarib turıladı. Bul bolsa óz gezeginde kompyuterler ortasındaǵı informaciya to'qnashishi hám aynıwını aldın aladı yamasa jónge salıw etedi. Kompyuterler tarmaqları tashkil etilgennen keyin odaǵı barlıq kompyuterlerdiń mánzilleri belgilenedi. Sebebi informaciyalardı tarmaq arqalı bir kompyuterden basqasıǵa uzatıw kompyuter mánzilleri arqalı ámelge asırıladı. Jo'natilayotgan informaciyaǵa ápiwayı turmısımızdıńdaǵı xat jıberiw procesi sıyaqlı uzatıwshı hám qabıl etiwshi mánzilleri kórsetiledi hám tarmaqqa ol zatiladi. Hár bir kompyuter kelgen informaciyadaǵı qabıl etiwshi adresin óziniń adressi menen salıwtiradi, eger mánziller uyqas k yelsa, ol halda informaciyanı qabıl etip aladı hám uzatıwshıǵa qabıl etip alǵanlıǵı tuwrısında tastiyiq yo'llaydi. Tap nátiyjede kompyuterleraro informaciya almasiniladi. Tapy jaylasıwına qaray kompyuter tarmaqların ush tiykarǵı gruppaǵa ajıratıw múmkin : • lokal tarmaqlar ( LAN -Lokal Area Network ) • mintakaviy tarmaqlar ( MAN -Metropolitan Area Network ) • global tarmaqlar ( WAN -Wide Area Network ). Lokal kompyuter tarmo\i túsinigi salıstırmalı bolıp tabıladı. Bunday dewimizge sebep, kompyuterler bir bólme ( klass xanasi ), jay, shólkem yamasa bir qansha filiallardan ibarat bolǵan shólkem sheńberinde kompyuter tarmaqları tashkil etiw múmkinliginde bolıp tabıladı. Ádetde bunday tarmaqlardıń sheńberinde 2-2. 5 km menen sheklenedi. Regionlıq kompyuter tarmo\i bir- birinen talay uzaq aralıqda jaylasqan kompyuterlerdi hám lokal kompyuter tarmaqların óz-ara bo\laydi. Ol úlken shashar, ekonomikalıq region hám aloshida mámleket sheńberindegi abonentlerdi uz ishine alıwı múmkin. Ádetde, regionlıq shisoblash tarmo\i abonentleri ortasında aralıq o'nlab, júzlegen kilometrdi tashkil etedi. Global kompyuter tarmaqları hár qıylı mámleketler yamasa kontinentlerde jaylasqan abonentlerdi birlestiradi. Usı tarmaq abonentler ortasındaǵı baylanıs telefon, radio baylanıs hám kosmos baylanıs sisteması negizinde ámelge asırıladı. Global, regionlıq hám lokal kompyuter tarmaqlarınń birlesuvi kóptarmaqlı ierarxiyani tashkil etip, umumjashon informaciya resurslarini birlestiriw hám olardan kollektiv túrde paydalanıw múmkinshiliklerin jaratadı. Informaciya ortalıǵında tezlik túsinigi, birlikleri hám informaciya kanalları sıyımlılıqı. Belgili waqıt aralıǵinda baylanıs ortalıqları arqalı uzatılatuǵın informaciya kólemi - onıń uzatilish tezligin belgileydi. Xar qanday háreketleniwshi dene hám statiya ushın tezlik túsinigi hám onıń ólshew birlikleri ámeldegi bolǵanı sıyaqlı, informaciyanıń da uzatıw tezligi hámde ólshew birlikleri mavjud bolıp tabıladı, bular: Bit/sekund - bir sekundada baylanıs ortalıǵı arqalı uzatılatuǵın bıytlar sanı; Kbit/sekund - bir sekundada baylanıs ortalıǵı arqalı uzatılatuǵın mińlaǵan pútinlengen bıytlar sanı; Mbit/sekund - bir sekundada baylanıs ortalıǵı arqalı uzatılatuǵın millionlap pútinlengen bıytlar sanı; Gbit/sekund - bir sekundada baylanıs ortalıǵı arqalı uzatılatuǵın milliardlab pútinlengen bıytlar sanı. Informaciya kanallarınıń sihimi olar arqalı belgili waqıt aralıǵinda uzatılatuǵın informaciya kólemi menen belgilenedi. Bul óz gezeginde informaciya kanallarınıń ótkeriw uqıplıyatini ańlatadı. Kompyuter tarmaqlarınń topologiyalri Kompyuter tarmaǵı topologiyasi (pútinlew, túslew, dúzılıw) degende tarmaq kompyuterlerin bir- birine salıstırǵanda fizikalıq jaylastırıw hám olardı baylanıs liniyalari menen jalǵawı tushiniladi. Takidlash za’ru’rliki, topologiya túsinigi eń aldın lokal tarmaqlarǵa tiyisli bolıp, olarda baylanıslar tuzulishini ańsat kóriw múmkin. Global tarmaqlarda baylanıslar dúzilisi paydalanıwshılardan ádetde jasırılǵan hám onsha za’ru’rli emes, sebebi hár bir baylanıs seansı jeke ózin jolı menen orınlawǵa bolatuǵın. Ásbap - úskenelerge, isletiletuǵın kabel túrine, múmkin bolǵan hám eń qolay almasıwdı basqaradigan usıllarına, islew isenimligiga, tarmaqlardı keńeytiw múmkinshiliklerine topologiya talaplarını belgileydi. Eger tarmaqtan paydalanıwshıǵa topologiyani tańlaw tez - tez bolmasa da, tiykarǵı topoloiyalarning qásiyetleri, olardıń ústemshilikleri hám kemshiliklerin biliwi kerek. Tarmaqtıń ush tiykarǵı topologiyalari ámeldegi: • shina (bus), bunda hámme kompyuterler bir baylanıs liniyasiga parallel jalǵanadı hám hár bir kompyuterden informaciya bir waqıtta hámme qalǵan kompyuterlerge uzatıladı • juldız (star), bunda bir oraylıq kompyuterge shette qalǵan kompyuterler jalǵanadı, usınıń menen birge hár biri óziniń bólek baylanıs liniyalaridan paydalanadı • halqa (ring), bunda hár bir kompyuter informaciyanı mudamı tek bir shınjırda kiyatırǵan kompyuterge uzatadı, informaciyanı bolsa tek shınjırdaǵı aldında kiyatırǵan kompyuterden aladı jáne bul shınjır “halqa” bolıp birlesken Download 117.38 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|