Tema: Kóriw hám esitiw organlarınıń ózgesheligi hám gigenası. Jaqınnan kóriw hám onıń aldın alıw
Download 17.47 Kb.
|
uralbaev3a7testduz
|
Tema: Kóriw hám esitiw organlarınıń ózgesheligi hám gigenası. Jaqınnan kóriw hám onıń aldın alıw. Temaǵa baylanıslı testler Kóriw hám esitiw shólkemleriniń ózgesheligi hám gigiyenasi. Jaqınnan kóriw Kóriw hám esitiw shólkemleriniń ózgesheligi hám gigiyenasi. Jaqınnan kóriw. Anarbayeva Nodira Genjeboy qızı. Baslanǵısh tálim. Sırtqı bólim 1. 4-gruppa Joba 1. Kóriw analizatorining dúzilisi hám jasqa tán qásiyetleri 2. Esitiw analizatori 3. Kóz atqaratuǵın funkciya Kóriw organı • Kóriw organı kóz bolıp, insaniyat kózi arqalı dúnyadaǵı barlıq zatlardıń reń-barangligini onıń ósimlik hám haywanot dúnyasın úyreniw menen birge oqıwdı, jazıwdı hám miynettiń basqa túrlerin úyrenedi. Kózdiń tikkeley tásirlovchisi jaqtılıq bolıp, jaqtılıq kóz receptorlarına tásir etip ko'ruv sezimsin payda etedi. Ko'ruv organı balanıń 11- 12 jasına shekem rawajlanıp baradı. Kóz bas súyekiniń kóz kishkene kesesinde jaylasqan bolıp, kóz soqqasi jáne onı qorshap turǵan apparattan yaǵnıy kóz soqqasini háreketke keltiretuǵın muskullar, qabaq Kipriklar, jası bózi, qan tamırları sıyaqlılardan ibarat. Kóz soqqasi sharga uqsas bolıp, aldınǵı hám arqa polyusqa bólinedi. Kóz soqqasi sırtqı hám ishki bólimlerden ibarat. Sırtqı bólegi úsh qabattan yaǵnıy sırtqı - belok perde (sklera), orta -tamırlı perde hám ishki - tor perdeden ibarat. Ishki bólegine kóz ishi suyıqlıǵı, gáwhar hám shıyshesimon dene kiredi. Kóz soqqasi kólemi chaqoloqlarda 16 mm, úlkenlerdla bolsa 24 shamasında boladı. Kóz soqqasining ósiwi hám rawajlanıwı 5 jasqa shekem tez yaǵnıy intensiv keshedi. 9 -12 jasda sustlasha baslaydı. Sklera yamasa belok perdediń qalıńlıǵı 1 mm shamasında bolıp reńi aq bir bólegi qabaqlar astından kórinip turadı. Skleraning arqa bóleginde tesikshe bolıp odan nerv ótedi • Kóz bas súyekiniń kóz kishkene kesesinde jaylasqan bolıp, kóz soqqasi jáne onı qorshap turǵan apparattan yaǵnıy kóz soqqasini háreketke keltiretuǵın muskullar, qabaq Kipriklar, jası bózi, qan tamırları sıyaqlılardan ibarat. Kóz soqqasi sharga uqsas bolıp, aldınǵı hám arqa polyusqa bólinedi. Kóz soqqasi sırtqı hám ishki bólimlerden ibarat. Sırtqı bólegi úsh qabattan yaǵnıy sırtqı - belok perde (sklera), orta -tamırlı perde hám ishki - tor perdeden ibarat. Ishki bólegine kóz ishi suyıqlıǵı, gáwhar hám shıyshesimon dene kiredi. Kóz soqqasi kólemi chaqoloqlarda 16 mm, úlkenlerdla bolsa 24 shamasında boladı. Kóz soqqasining ósiwi hám rawajlanıwı 5 jasqa shekem tez yaǵnıy intensiv keshedi. 9 -12 jasda sustlasha baslaydı. Sklera yamasa belok perdediń qalıńlıǵı 1 mm shamasında bolıp reńi aq bir bólegi qabaqlar astından kórinip turadı. Skleraning arqa bóleginde tesikshe bolıp odan nerv ótedi Kózdiń funksiyaları • Kóz atqaratuǵın funkciyasına kóre eki bólekke: kózdiń optikalıq sisteması hám receptor bólegine bólinedi. Kózdiń optikalıq sistemasına, onıń shaq perdesi, kóz ishi suyıqlıǵı, gáwhar hám shıyshesimon dene kiredi. Bular kózge túsetuǵın jaqtılıq nurın sindirib ótkeredi jáne onı kózdi ishki tor perdesinde jaylasqan receptorlarǵa toplap beredi. • Nur sındırıw dioptriya menen olshenedi. Bir dioptriya degende fokus aralıǵı 1 m bolǵan linzaning nur sındırıw kúshi tushiniladi. Egerde nur sındırıw kúshi oshsa fokus aralıǵı qisqaradı. Uzaqtan korish • Uzaqtan kóriw. (gipermetropiya) tiykarlanıp tug'ma boladı. Bunday balalardıń kóz soqqasi qısqalaw boladı. Bunda jaqındaǵı buyımlardıń suwreti kóz tor perdesine emes bálki onıń arqasına túsedi. Ekinshi sebebi gáwhardıń tómenge jaylasqanlıǵı. Bul kemshilik mektep jasındaǵı balalarda kóbirek ushraydı. Jaqınnan kóriw • Jaqınnan kóriw. (miopiya) jaqındar kóretuǵın balanıń kóz soqqasi cho'ziqroq formada boladı. Sol sebepli uzaqtaǵı zatlardıń suwreti kózdiń tor perdesine emes, bálki odan aldınroqqa túsedi. Nátiyjede uzaqtaǵı buyımlardıń suwreti anıq kórinbeydi. Bul jaǵday kóz gáwharınıń do'ngligi artıp ketiwi de baslawshı bolıwı múmkin. Mektep jasındaǵı balalarda jaqınnan kóriw kóbirek ushraydı sebebi yotib oqıw yamasa júdá egilib oqıw sebepli kelip shıǵadı. Esitiw organı • Esitiw organı dawıslardı esitiw hám teń salmaqlılıq funkciyasın atqaradı, Esitiw analizatori 3 bólekke-sırtqı, orta hám ishki bólekke bólinedi. sırtqı qulaq, qulaq sıpırası hám sırtqı esitiw jolınan ibarat. Qulaq sıpırası dawıstı tutıw hám yunalishini biliwge xızmet etedi. Sırtqı esitiw jolınıń uzınlıǵı 2, 5 sm. Esitiw jolı diywalchalarida arnawlı bezsheler bolıp, olar jabısatuǵın elementtı islep shıǵaradı. sırtqı qulaq menen orta qulaq ortasında 0, 1 mm qalıńlıqtaǵı naqıra perde jaylasqan. Onıń forması ovalsimon, bolıp elastik bolıp tabıladı. Naqıra perde hawa tolqınlarınıń tásirinde tebranib, bul terbelis esitiw suyekchalari járdeminde orta qulaqqa ótkeriledi. Orta qulaq naqıra boslig'idan, esitiw suyekchalaridan yaǵnıy - shókkishshe, temirshiniń ásbabı, úzeńgi hám yevstaxiy nayidan ibarat. Esitiw organınıń funktsional rawajlanıwı 6 -7 jasqa shekem dawam etedi, 14-15 jasda esitiw sezimleri susayadi. Keyininen orta baradı. Adam qo'log'ining dawıs sezetuǵın arnawlı bir shegarası bolıp, sekundına 16 dan 20000 g/s ge shekem bolǵan dawıs tolqınların sezedi. Jas artpaqtası menen qulaqtıń dawıstı seziw shegarası azayıp baradı. Esitiw organı saw bolıwı ushın onıń gigiyenasiga ámel qılıw kerek. Qulaqtı taza saqlaw kerek, qulaqtı kovlash múmkin emes. Orta qulaqtıń isiwi, yaǵnıy ottit keselin aldın alıwǵa háreket qılıw kerek. Qulaǵı jaqsı esitbeytuǵın balalardı aldınǵı partalarǵa ótkeriw usınıs etiledi. • Esitiw organınıń funktsional rawajlanıwı 6 -7 jasqa shekem dawam etedi, 14-15 jasda esitiw sezimleri susayadi. Keyininen orta baradı. Adam qo'log'ining dawıs sezetuǵın arnawlı bir shegarası bolıp, sekundına 16 dan 20000 g/s ge shekem bolǵan dawıs tolqınların sezedi. Jas artpaqtası menen qulaqtıń dawıstı seziw shegarası azayıp baradı. Esitiw organı saw bolıwı ushın onıń gigiyenasiga ámel qılıw kerek. Qulaqtı taza saqlaw kerek, qulaqtı kovlash múmkin emes. Orta qulaqtıń isiwi, yaǵnıy ottit keselin aldın alıwǵa háreket qılıw kerek. Qulaǵı jaqsı esitbeytuǵın balalardı aldınǵı partalarǵa ótkeriw usınıs etiledi. http://hozir. Org +++++
Bas mıy yarım sharlari qabıqlog'ida hár bir analizatorning joqarı orayı jaylasqan boladı. Pereferek bólim - málim túrdegi tásirlovchilarni qabıl etedi. Ótkeriwshi bólim qozǵalıwlardı oraylıq nerv sistemasına ótkeredi. Receptorlar hár qıylı boladı : fotoretseptorlar, termoretseptorlar, mexanoretseptorlar. Analizatorlarga: Tеri analizatori. Hid bilish analizatorlari. Eshitish analizatori. Ko`rish analizatori. Maza bilish analizatori. Har bir organ ma'lum ta'surotni qabul qiladi Ko`rish analizatori tashqi dunyodagi narsalarni rangi, shakli haqida tasavvur xosil qilishimizga yordam bеradi. Ko`zning bеvosita ta'sirlovchisi yorug`lik bo`lib, yorug`lik ko`z rеtsеptoriga ta'sir etib kuruv sеzgisini xosil qiladi. Kuruv organi bolaning 11 – 12 yoshigacha rivojlanib boradi. Ko`zning tuzilishi. Ko`z soqqasi va uni o`rab turgan apparatdan tashkil topgan. Ko`z soqqasi sharga o`xshash bo`lib, ko`z kosasida joylashgan. Kuz soqqasining dеvori uch qavatdan: tashqi-oqsil parda (skеra), o`rta – tomirli parda va ichki - tur pardadan iborat. Oqsil pardaning rangi oq bo`lib uning bir qismi ko`rinib turadi. Skеraning orqa tomonidagi qismi tеshikdir. Kuruv nеrvi shu еrdan o`tadi. Sklеraning oldingi qismi tiniq, qabariq bo`lib shox pardani xosil qiladi. Shox pardada qon tomirlar bo`lmaydi. Tashqi pardaning ichki qismida tomirli parda bor. Bu pardada qon tomirlar va pigmеnt ko`p. Pigmеnt miqdori har xil bo`ladi. Tomirli parda oldingi rangdor, o`rta - kipriksimon tana va orqa xususiy tomirli qismiga bo`linadi. Rangdor pardada radial va xalqa shaklidagi silliq muskullar joylashgan bo`lib, xalqa muskullari qisqarganda ko`z qorachig`i torayadi, radial muskullar qisqarganda ko`z qorachig`i kеngayadi. Rangdor pardaning o`rtasi tеshik bo`lib unga ko`z qorachig`i dеyiladi. Ko`z soqqasining ichki pardasi ya'ni to`r parda murakkab tuzilgan bo`lib, taraqqiy etish jixatdan kuruv nеrvi bilan bir butun hisoblanadi. Download 17.47 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|