Tema: Mádeniyat ekonomikası pánine kirisiw Reje

Baslanǵısh mútájlik — bul materiallıq, birinshi náwbette qandirilatuǵın, eń zárúr bolǵan mútajlik esaplanadı, oǵan awqatlanıw, kiyiniw, turaq jayǵa iye bolıw sıyaqlı mútajlikler kiredi.
Ekilemshi mútájlikler — bul kóbinese materiyallıq, yaǵnıy social mútajlikler boladı, buǵan bilim alıw, ilmiy tájriybe asırıw, emleniw, dem alıw sıyaqlı mútajlikler kiredi.
Biraq ekonomika rawajlanıp, molshılıq bolǵan sharayatta materiallıq mútajlikler qandırılǵan bolıp, social mútajlikler birinshi orinǵa shıǵadı. Mútajlikler adamlardıń jasına, jınsına, milletine, dinine, bilim dárejesine, kásibine, shańaraq jaǵdayına hám qay jerde jasawına qaray parıq qılınadı.
Bul mútajlikler túrli dárejedegi mútajlikler bolıp, olardıń kólemi hám quramı da birdey emes.
Mútajlikler toqtawsiz ósip baradı, sol tárepten mútajlikler mudamı sheksiz boladı, sebebi jaqsı jasawǵa umtılmaytuǵın insan bolmaydı. Insanlar mudamı mútajliklerin ilajı barınsha tolıqlaw qandırıwǵa umtıladı, bul bolsa ekonomikanı rawajlandırıwdı talap etedi. Sonday eken, mútajlikler ekonomikanı háreketke keltiriwshi kúsh esaplanadı. Mútajliklerdiń sheksizligin mútajliklerdiń rawajlanıwı nızamı túsindirip beredi. Bul nızam ulıma ekonomikalıq bolıp, hámme waqıt, hamme jerde ámel qıladı. Bul nızam aldında da bolǵan, házir de ámelde, keleshekte de ámel qılaberedi.
Mútajliklerdiń rawajlanıw nızamı sonday nızam, oǵan qaray mútajlikler muǵdarı kóbeyip baradı, quramı mudamı jańalanıp turadı, eski mútajlikler ornına jańası keledi, mútajliklerdiń ósiwi quramalı keshedi.
Mútajliklerdiń ósiwi xalıqtıń kóbeyiwi, jańa mútajliklerdiń payda bolıwı hám olardıń turlenip barıwı menen baylanıslı. Sonıń ushın mútajliklerdiń ósiwi tómendegi jónelislerde baradı:
1) mútajlikler muǵdarı kóbeyedi;
2) absolyut jańa mútajlikler payda boladı;
3) túrli mútajliklerdiń qatnası ózgeredi;
4) mútajliklerdiń orın almasıwı júz beredi.
Mútajliklerdiń rawajlanıwı onıń strukturalıq ózgeriwlerin júzege keltiredi.
Buǵan tán bolǵan jańa ónimge hám xızmetlerge bolǵan mútajliktiń ústinligi bolıp tabıladı. XXI ásir ekologiyalıq taza, texnikalıq quramalı bolǵan ónimlerge hám informaciya xızmetlerine, tálim xızmetlerine bolǵan mútajliklerdiń ústinligi menen ajralıp turadı.

2.