Тема: Нефть ва нефть махсулотларининг қовушқоқлигини хисоблаш

10-илова. Нефт маҳсулотлари қовушқоқлигини температурага богликлигини аниклаш учун номограмма.

11-илова. Нефт маҳсулотлари қовушқоқлик индексини аниклаш учун номограмма.

12-илова. Нефт маҳсулотлари аралашмаси қовушқоқлигини аниклаш учун номограмма.

Номограмма (12–илова) кўпроқ қўлланилади, у маьлум нисбатларда олинган икки нефт маҳсулоти аралашмаси қовушқоқлигини аниқлашда ёки аксинча маҳсулот олиш учун берилган қовушқоқликдаги компонентлар нисбатларини топиш имконини беради.

• Номограмма (12–илова) кўпроқ қўлланилади, у маьлум нисбатларда олинган икки нефт маҳсулоти аралашмаси қовушқоқлигини аниқлашда ёки аксинча маҳсулот олиш учун берилган қовушқоқликдаги компонентлар нисбатларини топиш имконини беради.
• Ҳисоблашларда қулайлик булиши учун номограммада қовушқоқлик қийматлари миллиметр квадрат таксим секундда ва 0ВУ да қўйилган. Шу билан бирга ордината ўқида қовушқоқлиги камроқ А компонентлар, шап ўқида – бироз қовушқоқлиги юқори Б компонентлар учун мўлжалланган.
• Мисол. Аралашма қуйидаги компонентлардан А (В50 = 12,5 мм2/с) ва В (В50 = 60 мм2/с) таркиб топган.
• 40% А компонентдан ва 60 % В компонентдан иборат аралашманинг қовушқоқлиги (ҳажм бўйича) аниқлансин.
• Кинематик қовушқоқлиги В50 = 39 мм2/с бўлган аралашмадаги А ва В компонентлар нисбатлари аниқлансин.

Ечиш. Номограмма (12–илова)нинг координата ўқларига А компонентнинг 100% га ва В компонент 100% га мос келадиган ҳолда қовушқоқлик қийматлари 12,5 ва 60 мм2/с ни қўямиз ва олинган т ва н нуқталарни тўғри чизиқ аралашма қовушқоқлигини ундаги компонентлар нисбатларига боғлиқлигини тавсифлайди. Биринчи саволга жавоб олиш учун абсcисса ўқи бўйича аралашма (40% А ва 60% В) таркиби нуқтасидан т н тўғри чизиғи билан кесушгунча перпендикуляр ўтказамиз. Ордината ўқи билан кесишув нуқтаси ушбу аралашманинг кинематик қовушқоқлик қиймати В50 = 29,5 мм2/с ни беради. Кейинги саволга жавоб қуйидагича бўлади. Ордината ўқига кинематик қовушқоқлик В50 = 39 мм2/с ни аниқлаймиз ва тн тўғри чизиғи орқали абcисса ўқига уни проекcиялаймиз. Компонентларни А-25% ва В-75% нисбатларини оламиз.

• Ечиш. Номограмма (12–илова)нинг координата ўқларига А компонентнинг 100% га ва В компонент 100% га мос келадиган ҳолда қовушқоқлик қийматлари 12,5 ва 60 мм2/с ни қўямиз ва олинган т ва н нуқталарни тўғри чизиқ аралашма қовушқоқлигини ундаги компонентлар нисбатларига боғлиқлигини тавсифлайди. Биринчи саволга жавоб олиш учун абсcисса ўқи бўйича аралашма (40% А ва 60% В) таркиби нуқтасидан т н тўғри чизиғи билан кесушгунча перпендикуляр ўтказамиз. Ордината ўқи билан кесишув нуқтаси ушбу аралашманинг кинематик қовушқоқлик қиймати В50 = 29,5 мм2/с ни беради. Кейинги саволга жавоб қуйидагича бўлади. Ордината ўқига кинематик қовушқоқлик В50 = 39 мм2/с ни аниқлаймиз ва тн тўғри чизиғи орқали абcисса ўқига уни проекcиялаймиз. Компонентларни А-25% ва В-75% нисбатларини оламиз.