Tema: Optikaliq talshiqlar hám olardiń baylanis sistemasinda tutqan orni
Download 58.06 Kb.
|
Optik talshiq
|
Tema: Optikaliq talshiqlar hám olardiń baylanis sistemasinda tutqan orni Mazmuni: Kirisiw……………………………………………………………………………...2 I bap. Optikaliq pirometrler haqqinda uliwma tusinik. Optikaliq talshiqli baylanis liniyalari tariyxi………….…………………….3 Optikaliq talshiqlar fizikalıq hám texnikalıq qásiyetleri ………………….5 Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari turleri…….………………..………9 Optikalıq talshıqlı baylanıstıń abzallıqları ham kemshilikleri ..…………...14 II bap. Optikaliq talshiqli kabel qollaniliwi 2.1. Optikaliq talshiqli kabeli islew principi………………………………...…20 2.2. Kompyuter tarmaqlarında optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalaridan paydalanıw…………………………………………………………………….…24 2.3.Optikalıq talshıqlı uzatqıshlar……………………..……….…………………26 Juwmaqlaw………………………………………………………………………..29 Paydalanilǵan ádebiyatlar…………………………………………………………30 Kirisiw Rawajlanıw baslanǵanınan berli kompyuter texnologiyalarına bir neshe jıl ótti. Bul waqıt ishinde biz esap -kitaplardıń bunday tezligin, alpıs jıl aldın hátte oyimizda da sawlelendiriw ılajı bolmaǵan maǵlıwmatlardı uzatıw tezligin aldıq. Hámmesi 1948 - jılda K. Shannonniń “Matematikalıq baylanıs teoriyası “ hám N. Vinerdiń “Kibernetika, yamasa haywanlar hám mashinalarda basqarıw hám baylanıs” kitapları baspa etiliwinen baslandı. Olar ılım - pánni rawajlandırıw ushın jańa vektordı anıqlai, nátiyjede kompyuterler payda boldı : aldın naycha náháni, kiyin tranzistor hám integral mikrosxemalarda, mikroprotsessorlarda hám 1989 -jılda payda boldı jeke kompyuter IBM. Tap sol jılı MS- DOS programması, 1990- jılda bolsa Windows-3.0 shıǵarıldı hám keyinsheli aparat hám programmalıq támiynattıń tez jaqsılanıwı júz berdi. Ásir aqırına kelip, insaniyat kompyuter texnologiyalardıń úlken miniatizatsiyasini, kompyuter hám adam adam arasındaǵı aralıqtı kemeytiwdi, tolıq kirip barıwdı aldı kompyuter tehnologiyalari úy xojalıǵı salasında. 1986 -jıl Internettiń tuwılıwı global tarmaq, dúnyanıń derlik barlıq mámleketlerin qamtıp alǵan, hár bir paydalanıwshın aktual maǵlıwmatlar menen támiyinleydi. Bunday operativ maǵlıwmatlardı qayta islewdi qabıl etip, adamlar waqıt hám pulni jumsawdı toqtatıwları múmkin, sonıń menen birge bul maǵlıwmatlardı uzatıwda, sonıń menen birge kirisiw tezligi hám maǵlıwmatlardı uzatıw tezligin asırıwda toqtap qalıwları múmkin degen juwmaqqa keldiler. Ápiwayı aluminiy hám mıs sımların ornın basatuǵın optikalıq talshıqlar sıyaqlı jańa baylanıs túrlerinen paydalanıw sebepli bul múmkin boldı. Házirgi waqıtta optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari teması aktual bolıp tabıladı, sebebi planetamızdaǵı adamlar sanı asıp barıp atır hám jaqsı turmısqa mútajlik de artıp barıp atır. Áyyemgi zamanlardan insan rawajlanbaqta : Ol óz bilimlerin jaqsılaydı, ómirin jaqsılawǵa, úy buyımların jaratılıwma hám modellestiriwge umtıladı. I bap. Optikaliq pirometrler haqqinda uliwma tusinik. 1. Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari tariyxı : Optikalıq talshıqlar keń tarqalǵan hám kópshilikke arnalǵan baylanıs quralı bolıwına qaramay, texnologiyanıń ózi ápiwayı hám uzaq waqıt dawamında islep shıǵılǵan. Jaqtılıq nurları baǵdarın sınıw jolı menen ózgertiw tájiriybesi 1840 jılda Daniel Kolladon hám Jak Babin tárepinen kórsetiw etilgen. Bir neshe jıl ótkennen, Jan Tyndall bul tájiriybeni Londondagi ǵalabalıq lekciyalarında qollaǵan hám 1870 jılda qashannan berli jaqtılıq tábiyaatı tuwrısında dóretpe baspa etken. Texnologiyanıń ámeliy qollanılıwı tekjigirmalanshı asirde tabılǵan. 20 -ásirdiń 20 -jıllarında eksperimentchilar Klarens Xasnell hám Jan Berd suwretlerdi optikalıq naychalar arqalı uzatıw qábiletin kórsettiler. Bul princip Geynrix Lamm tárepinen nawqaslardı medicinalıq kórikten ótkeriw ushın isletilingen. Tek 1952 jılǵa kelip hind fizigi Narinder Singx Kapani bir qatar eksperimentlarni ótkerdi, bul bolsa tolaning oylap tabıw etiliwine alıp keldi. Haqıyqattan da, ol tap sol shıyshe talshıqlı jıynaqtı jarattı hám qabıq hám yadro hár qıylı sınıwı kórsetkishleri bolǵan talshıqlardan jasalǵan edi. Qabıq tiykarınan ayna bolıp xızmet etdi hám yadro jáne de ashıq edi - bul tez tarqalıw mashqalası sol tárzde sheshildi. Eger ilgeri nur optikalıq tolaning aqırına etip barmaǵan bolsa hám bunday uzatıw quralın uzaq aralıqlarǵa isletiw múmkinshiliksiz bolsa, endi mashqala sheshildi. Narinder Kapani 1956 jılǵa kelip texnologiyanı rawajlanıwlashtirdi. Maslasıwshı shıyshetayaqshalar kompleksi suwretti derlik joytıw hám buzılıwsız uzatdı. 1970 jılda Corning qánigeleri tárepinen optikalıq talshıqlardı oylap tabıw etkeni, bul mıs sım arqalı birdey aralıqqa qayta tákirarlovchilarsiz telefon signalların uzatıw sistemasın tákirarlaw imkaniyatın berdi, bul optikalıq talshıqlı texnologiyalardı rawajlandırıw tariyxındaǵı búklem dáwiri dep esaplanadı. Islep shıǵıwshılar optikalıq signal kúshiniń keminde birpayızın bir kilometr aralıqta ustap turıwǵa ılayıq bolǵan ótkizgishni jaratılıwma eristi. Búgingi kún normalarına kóre, bul júdá kishipeyilona tabıs, biraq bunnan derlik 40 jıl aldın bul sımlı baylanıstıń jańa túrin rawajlandırıw ushın zárúr shárt edi. Daslep, optikalıq talshıqlar kóp fazalı edi, yaǵnıy ol bir waqtıniń ózinde júzlegen jaqtılıq fazaların ótkeziwi múmkin edi. Bunnan tısqarı, talshıqlı yadro diametriniń kóbeyiwi arzan optikalıq uzatqıshlar hám jalǵawshılardan paydalanıwǵa múmkinshilik berdi. Keyinirek, optikalıq ortalıqta tek bir faza uzatılıwı múmkin bolǵan joqarı kórsetkishli talshıq isletiline baslandı. Bir fazalı tolaning kiritiliwi menen signaldıń pútinligi uzaǵıraq aralıqta saqlanıp qalıwı múmkin edi, bul bolsa úlken muǵdardaǵı maǵlıwmat uzatılıwın ańsatlashtirdi. Búgingi kúnde eń ataqlı talshıq - bul bir fazalı, tolqın uzınlıǵın nolge teńlestiriw. 1983 jıldan berli ol optikalıq talshıqlı sanaattıń etakchisi bolıp, óz jumısın on millionlap kilometrlerde tastıyıqladı. Optikalıq -talshıqlı baylanıs liniyalarini jaratıwda elektr signalların nurga, jaqtılıqnı elektr signallarına aylantıratuǵın júdá isenimli elektron elementler, sonıń menen birge, optikalıq joytıwlar kem bolǵan optikalıq konnektorlar zárúr. Sol sebepli bunday liniyalarni ornatıw ushın qımbat úskeneler kerek. Biraq, optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalaridan paydalanıwdıń abzallıqları sonshalıq úlkenki, optikalıq talshıqlardıń dizimdegi kemshiliklerine qaramay, bul baylanıs liniyalari barǵan sayın kóbirek informaciya uzatıw ushın paydalanılıp atır. Maǵlıwmat uzatıw tezligin bir waqtıniń ózinde eki jóneliste uzatıw arqalı asırıw múmkin, sebebi jaqtılıq tolqınları bir-birinen ǵárezsiz túrde bir optikalıq tolada tarqalıwı múmkin. Bul optikalıq baylanıs kanalınıń ótkezgishligin eki ese asırıw imkaniyatın beredi. Optikalıq talshıqlar diametri shama menen 1 - 0, 2 mm ni quraydı, yaǵnıy olar júdá ıqsham hám kiyim-kenshek bolıp, olardı aviatsiya, ásbapsozlik hám kabel texnologiyasında paydalanıw ushın perspektivalı etedi. 1.2. Optikaliq talshiqlar fizikalıq hám texnikalıq qásiyetleri Júdá joqarı tasıwshı chastotalar sebepli keń polosali optikalıq signallar. Bul sonı ańlatadı, maǵlıwmat optikalıq baylanıs liniyasi arqalı shama menen 1 Terabit / s tezlikte uzatılıwı múmkin. Basqasha etip aytqanda, bir talshıq bir waqtıniń ózinde 10 mln telefon arqalı sáwbetler hám million video signal. Maǵlıwmatlardı uzatıw tezligin bir waqtıniń ózinde eki jóneliste uzatıw arqalı asırıw múmkin, sebebi jaqtılıq tolqınları birbiridan ǵárezsiz túrde bir tolada tarqalıwı múmkin. Bunnan tısqarı, eki qıylı polyarlanıwdıń jaqtılıq signalları optikalıq tolada tarqalıwı múmkin, bul bolsa optikalıq baylanıs kanalınıń ótkezgishligin eki ese asırıw imkaniyatın beredi. Búgingi kunga shekem optikalıq talshıqlar arqalı uzatılatuǵın maǵlıwmatlardıń tıǵızlıǵı shegarasına erisilmegen. Jáne bul sonı ańlatadıki, házirgi kunga shekem biziń Internetimizdegi bunday musallat menen bir waqtıniń ózinde uzatıw menen uzatılatuǵın maǵlıwmatlar aǵımı tezligin tómenlewine alıp keletuǵın júdá kóp maǵlıwmat bolmaǵan. Elyafdagi jaqtılıq signalınıń júdá az (basqa qurallar menen salıstırıwlaganda) paseyiwi. Basqasha etip aytqanda, ótkizgish materialınıń qarsılıǵı sebepli signal joǵalıp ketiwi. Rossiya tolasining eń jaqsı úlgileri oǵada zaiflashdiki, ol uzatıw uzaytırmastán 100 km uzınlıqtaǵı baylanıs liniyalarini qurıwǵa múmkinshilik beredi. AQSh din optikalıq laboratoriyalarında, hátte " ashıq" talshıqlar, yaǵnıy florozirkonat talshıqları islep shigılıp atır. Laboratoriya izertlewleri sonı kórsetdiki, bunday talshıqlar tiykarında 4600 km.ge shekem bolǵan regeneratsiya bólimleri menen baylanıs liniyalari uzatıw tezligi shama menen 1 Gbit / s ni uyımlastırıwı múmkin. Sımlı baylanıs liniyalari Baylanıs shınjırı - bir signaldı uzatıw ushın isletiletuǵın ótkeriwshiler / talshıqlar. Radiobaylanis tap sol kontseptsiya atina iye magistral... Parıqlaw kabel shınjırı - kabeldagi shınjır hám hawa dáwiri - tayanshlarda toqtatilgan. Sımlı telekommunikatsiya liniyalari kabel, hawa hám optikalıq talshıqlı bólinedi. Kabel liniyalari jer astına jatqızılǵan. Biraq, nomukammal dizayni sebepli jer astı kabel baylanıs liniyalari hawa jollarına jol qoydı. Ápiwayı qala telefon kabeli bir-birinen ajıratılǵan hám ulıwma qapǵa salınǵan jińishke mıs yamasa alyuminiy sımlar kompleksinen ibarat. Kabellar hár túrlı sım sımlardan ibarat bolıp, olardıń hár biritelefon signalların uzatıw ushın isletiledi. Uzatılatuǵın chastotalar spektrini keńeytiw hám kóp kanallı sistemalar liniyalarining múmkinshiliklerin asırıw qálewi kabellardin jańa túrlerin jaratılıwma alıp keldi. Olar joqarı chastotalı televiziyalıq signallardı uzatıw ushın, sonıń menen birge qalalararo hám xalıq aralıq telefon baylanısları ushın isletiledi. Koaksiyal kabeldagi bir sım mıs yamasa alyuminiy naycha (yamasa artıqsha bezew bermey), ekinshisi bolsa oǵan ornatılǵan oraylıq mıs ótkizgish bolıp tabıladı. Olar birbiridan ajıratılǵan hám bir ulıwma o'qga iye. Bunday kabel kem joytıwlarǵa iye, derlik elektromagnit tolqınlar joq hám sol sebepli shawqımlardı keltirip shıǵarmaydı. Bul kabellar bir neshe million gertsgacha bolǵan aǵıslarda quwattı uzatıwǵa ılayıq hám televiziyalıq programmalardı uzaq aralıqlarǵa uzatıwǵa múmkinshilik beredi. Sımlı baylanıs liniyalari retinde tiykarlanıp telefon liniyalari hám televiziyalıq kabellar isletiledi. Eń rawajlanǵan telefon sımlı baylanıs. Biraq onıń saldamlı kemshilikleri bar: shawqımlarǵa beyimligi, signallardı uzaq aralıqlarǵa uzatıwda susayishi hám ótkezgishligi tómenligi. Bul kemshiliklerdiń barlıǵı optikalıq talshıqlı liniyalardan juda - bul baylanıs túri, ol jaǵdayda informaciya optikalıq dielektrik tolqın qóllanbaları ("optikalıq talshıqlar") arqalı uzatıladı. Optikalıq talshıqlar úlken maǵlıwmat aǵısların uzaq aralıqlarǵa uzatıw ushın eń zamanagóy qural esaplanadı. Ol misdan ayrıqsha bolıp esaplanıw keń hám arzan material silikon dioksidga tiykarlanǵan kvartsdan tayarlanǵan. Optikalıq talshıqlar júdá ıqsham hám kiyim-kenshek, diametri tek 100 mikron. Optikalıq talshıqlı sızıqlar dástúriy sımlardan parıqlanadi: informaciya uzatıwdıń júdá joqarı tezligi (repetitorlarsiz 100 km den artıq aralıqta ); ruxsatsız kirisiwden uzatılatuǵın maǵlıwmatlardıń qawipsizligi; elektromagnit parazitlarga joqarı qarsılıq ; basqınshı ortalıqqa qarsılıq ; bir waqtıniń ózinde bir talshıq arqalı 10 millionǵa shekem telefon qońırawların hám million video signallardı uzatıw múmkinshiligi; talshıqlardıń mayısqaqlıǵı ; kishi ólshem hám salmaq; ushqın, jarılıw hám órt qawipsizligi; ornatıw hám ornatıw qolaylıǵı ; arzan ; optikalıq talshıqlardıń joqarı shıdamlılıǵı - 25 jılǵa shekem. Texnikalıq qásiyetleri Elyaf kvartsdan tayarlanǵan bolıp, onıń tiykarın kremniy dioksidi quraydı, bul misdan ayrıqsha bolıp esaplanıw keń tarqalǵan hám sol sebepli arzan material bolıp tabıladı, sonıń ushın húrmet qılıw ushın salıstırǵanda arzan baha hám derlik kelilik jaǵdayları joq. Shıyshe talshıqlar metall emes, baylanıs sistemaların qurıw waqtında segmentlerdiń galvanik izolatsiyasiga avtomatikalıq túrde eriwiladi. Qosımsha kúshli plastmassadan paydalanǵan halda, kabel zavodları óz ishine alatuǵın hawa kabellarini islep shıǵaradı, olar quramında metall joq hám usınıń menen elektr qawipsiz bolıp tabıladı. Bul kabellar ámeldegi elektr tarmaqları ústinlerine bólek yamasa fazalı ótkizgishge ornatılǵan halda ornatılıwı múmkin, bul dáryalar hám basqa tosıqlar arqalı kabel jatqızıw ushın úlken ǵárejetlerdi tejewge múmkinshilik beredi. Optikalıq talshıqlarǵa tiykarlanǵan baylanıs sistemaları elektromagnit parazitlarga shıdamlı bolıp, optikalıq talshıqlar arqalı uzatılatuǵın maǵlıwmatlar ruxsatsız kirisiwden qorǵawlanǵan. Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarini buzılmastan esitiw múmkin emes. Elyafga hár qanday tásirdi sızıqtıń pútinligin baqlaw (turaqlı baqlaw ) arqalı atap kórsetiw múmkin. Teoriyalıq tárepten, gúzetiw arqalı qorǵawdı chetlab ótiw usılları ámeldegi, biraq bul usıllardı ámelge asırıw ushın sarplanatuǵın ǵárejetler sonshalıq úlken boladı, olar tutıp alınǵan maǵlıwmatlardıń bahasınan asıp ketedi. Tutıp alınǵan signaldı anıqlaw ushın sizge arnawlı dizayndagi sazlanıwı Michelson interferometri kerek. Bunnan tısqarı, shawqım naǵısınıń kórinisioptikalıq baylanıs sisteması arqalı bir waqtıniń ózinde uzatılatuǵın kóplegen signallar menen hálsizleniwi múmkin. Ótkerilgen maǵlıwmattı bir neshe signallarǵa tarqatıw yamasa bir neshe shawqım signalların uzatıw múmkin, usınıń menen maǵlıwmattı ustap qalıw shártleri jamanlasadı. Optikalıq signaldı buzıw ushın talshiqtin sezilerli dárejede quwat alıwı talap etiledi jáne bul waǵırlını gúzetiw sistemaları ańsatǵana anıqlawı múmkin. Signal Qaysı maǵlıwmat uzatılıwına qaray, olar arasındaǵı parq ajratıladı analog hám cifrlı baylanıs. Analog baylanıs - úzliksiz xabarlardı uzatıw (mısalı, dawıs yamasa sóylew). Cifrlı baylanıs - bul informaciyanı diskret formada (cifrlı formada ) uzatıw. Usınıń menen birge, diskret xabarlar analog kanallar arqalı hám kerisinshe uzatılıwı múmkin. Házirgi waqıtta cifrlı baylanıs analog ornın bosmoqda (nomerlestiriw ámelge asırılıp atır ), 1.3. Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari turleri (FOCL), optikalıq baylanıs liniyalari, ol jaǵdayda maǵlıwmat optikalıq talshıqlı elementler járdeminde uzatıladı. FOCL uzatıwshı hám qabıl etiwshi optikalıq modullardan, optikalıq talshıqlı kabellardan hám optikalıq talshıqlı jalǵawshılardan ibarat. Optikalıq talshıqlar úlken maǵlıwmat aǵısların uzaq aralıqlarǵa uzatıw ushın eń jetilisken qural esaplanadı. Ol ádetdegi sımlarda isletiletuǵın misdan ayrıqsha bolıp esaplanıw keń hám arzan material bolǵan silika tiykarındaǵı kremniydan tayarlanǵan. Optikalıq talshıqlar júdá ıqsham hám kiyim-kenshek, diametri tek shama menen. 100 mikron. Optikalıq talshıqlı talshıqlar - optikalıq talshıqlı jıynaqlar, úshleri jabıwtirilgan yamasa sinterlangan, ashıq bolmaǵan nıqap menen qorǵawlanǵan hám úshleri ısıwlanǵan maydanı bar. Shıyshe talshıq dielektrik bolıp tabıladı, sol sebepli optikalıq talshıqlı baylanıs sistemasın qurıwda bólek optikalıq talshıqlardı bir-birinen ajıratıp turıwdıń qájeti joq. Optikalıq talshiqtin shıdamlılıǵı 25 danege shekem. Optikalıq -talshıqlı baylanıs liniyalarini jaratıwda elektr signalların nurga, jaqtılıqnı elektr signallarına aylantıratuǵın júdá isenimli elektron elementler, sonıń menen birge, optikalıq joytıwlar kem bolǵan optikalıq konnektorlar zárúr. Sol sebepli bunday liniyalarni ornatıw ushın qımbat úskeneler kerek. Biraq, optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalaridan paydalanıwdıń abzallıqları sonshalıq úlkenki, optikalıq talshıqlardıń dizimdegi kemshiliklerine qaramay, bul baylanıs liniyalari barǵan sayın kóbirek informaciya uzatıw ushın paydalanılıp atır. Maǵlıwmat uzatıw tezligin bir waqtıniń ózinde eki jóneliste uzatıw arqalı asırıw múmkin, sebebi jaqtılıq tolqınları bir-birinen ǵárezsiz túrde bir optikalıq tolada tarqalıwı múmkin. Bul optikalıq baylanıs kanalınıń ótkezgishligin eki ese asırıw imkaniyatın beredi. Optikalıq -talshıqlı baylanıs liniyalari elektromagnit parazitlarga shıdamlı bolıp, optikalıq talshıqlar arqalı uzatılıwı ruxsatsız kirisiwden qorǵawlanǵan. Bunday baylanıs liniyalariga sızıqtıń pútinligin buzmasdan jalǵanıw múmkin emes. Birinshi ret signallardı optikalıq talshıqlar arqalı uzatıw 1975 jılda ámelge asırıldı. Házirgi kúnde qalalar ara optikalıq baylanıs sistemaları mińlaǵan kilometr aralıqlarda tez rawajlanıp atır. AQSh -Evropa, AQShning Tınısh okeanı liniyasi - Gavaya atawları - Yaponiyanıń transatlantik baylanıs liniyalari tabıslı ekspluataciya etińip atır. Yaponiya - Singapur - Indiya - Saudiya Araviyası - Egipet - Italiya ortasında global optikalıq talshıqlı baylanıs liniyasini qurıwdı juwmaqlaw boyınsha jumıslar alıp barılmaqta. Rossiyada TransTeleCom kompaniyası uzınlıǵı 36000 km den asatuǵın optikalıq talshıqlı baylanıs tarmaǵın jarattı. Ol dublyaj etilgen jasalma joldas kanalları baylanıs. Aqırında. 2001- jılda birden-bir magistral cifrlı baylanıs tarmaǵı jaratıldı. Ol xalıqtıń 85-90% jasaytuǵınlıq Rossiyanıń 89 regioninen 56 sinda qalalar ara hám xalıq aralıq telefon. Baylanıs texnologiyada - informaciyanı (signallardı ) aralıqqa uzatıw. Baylanıs túrleri Xabarlardı kodlaw ushın qanday hádiyseler isletilingenine qaray, siz óz-ara munasábetlerdi tómendegiler járdeminde atap ótiwińiz múmkin: elektronlar - telekommunikatsiya (sımlı hám radioaloqa) fotonlar - zamanagóy optikalıq talshıqlar, signal minarlarınıń ayırım túrleri, Mors kodındaǵı shıra shirag'i, atmosfera hám kosmik lazer baylanısları materialdaǵı boyawlardan belgilerdiń izbe-izligi - qaǵazǵa jazıw. jeńillik yamasa material formasındaǵı ózgerisler - optikalıq disk Maǵlıwmat uzatıw quralına qaray baylanıs liniyalari tómendegilerge bólinedi. jasalma joldas hawa qurǵaqlıq suw astında jer astı Xabar júrgizetuǵın zatqa qaray, baylanıs liniyalari tiykarındaǵı fizikalıq principlerge muwapıq, tómendegi baylanıs túrlerin ajıratıw múmkin: Sım hám kabel baylanısı - uzatıw jóneltiriwshi qural boylap ámelge asıriladı. Elektr kabel baylanısı Optikalıq talshıqlı baylanıs Jasalma joldas baylanısı - kosmik repetitor (lar) den paydalanǵan halda baylanıs. Radiorele baylanısı - qurǵaqlıqtaǵı qayta tákirarlaytuǵın (lar) den paydalanǵan halda baylanıs qılıw. tayansh stanciyalar Kuryer baylanısı Kepter pochta Informaciya dárekleri - qabıl etiwshileri mobil yamasa joq ekenligine qaray, olar ajralıp turadılar statsionar (turaqlı ) hám mobil baylanıs ( mobil, mobil ob'ektler menen baylanıs - SPO). Ótkerilgen signal túri analog hám cifrlı baylanıs ortasında parıqlanadi. Baylanıs liniyasi Baylanıs liniyasi (LAN) bul maǵlıwmatlar uzatıwshı úskeneler hám aralıq úskenelerdiń informaciya signalları uzatılatuǵın fizikalıq qural. Bul sonıń menen birge, hár qanday túrdegi xabarlardı jiberiwshinen qabıl etiwshine uzatıwdı támiyinleytuǵın texnikalıq qurılmalar kompleksi bolıp tabıladı. Ol sımlar arqalı tarqalatuǵın elektr signalları yamasa radio signalları járdeminde ámelge asıriladı. Házirgi waqıtta kontinentler ortasında maǵlıwmat almaslaw tiykarlanıp jasalma joldas baylanısı arqalı emes, bálki teńiz astı optikalıq talshıqlı kabellari arqalı ámelge asırılıp atır. Internet suvosti optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarini rawajlandırıwdıń tiykarǵı háreketlendiriwshi kúshi bolıp tabıladı. Forma : " Transtelecom" optikalıq talshıqlı tarmaǵı ápiwayı - yaǵnıy maǵlıwmatlardıń tek bir jóneliste uzatılıwına múmkinshilik beriw, mısalı - radioeshittirish, televidenie; yarım dupleks Birma -bir; dupleks - yaǵnıy hár eki jóneliste de maǵlıwmat uzatıwǵa múmkinshilik beriw tap sol waqıttı ózinde, Mısalı, telefon. Kanallardı ajıratıw (qısıw ): Bir baylanıs liniyasida bir neshe kanallardı jaratıw olardıń chastotası, waqtı, kodları, adresi, tolqın uzınlıqlarınıń túrli-tumanlıǵı menen támiyinlenedi. kanallardıń chastotalı bóliniwi (FDM, FDM) - kanallardı chastota boyınsha bólistiriw, hár bir kanalǵa málim chastota diapazonı ajıratılǵan kanallardı waqıt bólistiriwi (TDM, TDM) - kanallardı waqıtında bólistiriw, hár bir kanalǵa waqıt bólimi (timeslot) ajıratılǵan kanallardı kodlı bóliniwi (QKD, CDMA) - kanallardı kodlar boyınsha bólistiriw, hár bir kanaldıń ayriqsha kodı bar, olardıń gruppa signalına kiritiliwi málim kanal maǵlıwmatların tańlawǵa múmkinshilik beredi kanallardıń spektral bóliniwi (SRK, WDM) - kanallardı tolqın uzınlıǵı boyınsha bólistiriw Sımsız baylanıs liniyalari Radiobaylanis - kosmosdaǵı radio tolqınlar uzatıw ushın isletiledi. Dv-, Sv-, HF- hám vHF-baylanısı qayta qurallardan paydalanmastán Jasalma joldas baylanısı - kosmik repetitorlar járdeminde baylanıs Radiorele baylanısı - qurǵaqlıqtaǵı repetitorlar járdeminde baylanıs Uyalı baylanıs - er ústi tarmaǵından paydalanǵan halda baylanıs qılıw tayansh stanciyalar Baylanıs sisteması den shólkemlesken terminal úskeneleri, xabardıń deregi hám qabıl etiwshisi hám signaldı ózgertiretuǵın qurılmalar (OOI) qatardıń eki ushinda. Terminal úskenesi xabardı hám signaldı baslanǵısh qayta islewdi, xabarlardı derek (sóylew, súwret hám hk) tárepinen usınıs etilgen formadan signalǵa (derek, jiberiwshi tárep) hám keyin basıp (qabıl etiwshiniń qaptal tárepine) aylandırıw, kúsheytiw hám hk. UPS signal buziliwinan qorǵay aladı. Zamanagóy baylanıs túrleri Pochta (Orıssha. Pochta (maǵlıwmat ); latdan pochta ) - baylanıs túri hám jańalıqlardı (mısalı, xatlar hám postcartalar) hám kishi tovarlardı, geyde adamlardı tasıw ushın shólkem. Pochta posılkaları - jazba jazıwmalar, dáwirli baspalar, pul ótkermalari, posilkalar, posilkalarni - tiykarlanıp transport quralları arqalı úzliksiz túrde jıberiwdi ámelge asıradı. Rossiya daǵı pochta baylanısı shólkemi dástúriy túrde mámleket kárxanası bolıp tabıladı. Pochta baylanısı tarmaqları mámleket degi eń iri shólkemlestirilgen tarmaq esaplanadı. Optikalıq talshıqlar jaqtılıqtıń oraylıq ótkeruvchisidan (yadro ) - basqa shıyshe qatlamı menen oralǵan shıyshe talshıqlardan ibarat - yadrodan tómenlew sınıw kórsetkishine iye qatlam. Yadro boylap yoyilib, jaqtılıq nurları qabıqtıń qatlam qatlamınan hákis etip, odan tısqarına shıqpaydı. Optikalıq tolaga jaqtılıq nurları ádetde yarım ótkezgish yamasa diodli lazer járdeminde payda boladı. Sınıwı indeksiniń bólistiriliwine hám yadro diametri úlkenligine qaray, optikalıq talshıqlar bir hám kóp rejim 1.4. Optikalıq talshıqlı baylanıstıń abzallıqları ham kemshilikleri Júdá joqarı tasıwshı chastotalar sebepli keń polosali optikalıq signallar. Bul sonı ańlatadı, maǵlıwmat optikalıq talshıqlı liniya arqalı shama menen 1 Tbit / s tezlikte uzatılıwı múmkin; Elyafdagi jaqtılıq signalınıń júdá tómen dárejede susayishi, bul 100 km hám odan artıq uzınlıqtaǵı optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarini signallardı qayta tiklamasdan qurıw imkaniyatın beredi; Átirap daǵı mıs kabel sistemaları, elektr úskeneleri (elektr uzatıw liniyalari, elektr dvigatelleri hám basqalar ) hám hawa rayı sharayatı elektromagnit parazitga qarsı immunitet; Ruxsatsız kirisiwden qorǵaw. Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari arqalı uzatılatuǵın maǵlıwmattı buzib bolmaytuǵın tárzde ustap turıw derlik múmkin emes; Elektr qawipsizligi. Tiykarınan dielektrik, optikalıq talshıqlar joqarı qáwipli texnologiyalıq processlerge xizmet kórsetiwde tarmaqtıń jarılıwı hám órt qawipsizligin asıradı, bul ásirese ximiyalıq hám neftni qayta islew zavodlarında júdá zárúrli bolıp tabıladı; Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarining shıdamlılıǵı - optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarining islew múddeti keminde 25 jıl. Optikalıq talshıqlı baylanıstıń kemshilikleri Elektr signalların nurga hám jaqtılıqnı elektr signallarına aylantıratuǵın aktiv sızıqlı elementlerdiń salıstırǵanda joqarı bahası ; Optikalıq talshıqlardı birlestiriwdiń salıstırǵanda joqarı bahası. Onıń ushın anıqlıq hám sol sebepli qımbat texnologiyalıq úskeneler talap etiledi. Nátiyjede, optikalıq kabel úzilip qalǵanda, optikalıq talshıqlı baylanıstı qayta tiklew ma`nisi mıs kabellar menen islewge qaraǵanda joqarı boladı. Optikalıq talshıqlı sızıq elementleri Optikalıq qabıllaǵısh Optikalıq qabıl etiwshiler optikalıq talshıqlı kabel arqalı uzatılatuǵın signallardı anıqlaydi jáne onı elektr signallarına aylantıradılar, keyininen olar ózleriniń formaların, sonıń menen birge saat signalların kúshaytiradilar hám qayta tikleydi. Qurılmanıń uzatıw tezligine hám sistemanıń ayriqsha ózgeshelikine qaray maǵlıwmatlar aǵımı izbe-izlikdan parallelge aylantırılıwı múmkin. Optikalıq transmitter Optikalıq talshıqlı sistema daǵı optikalıq uzatıwshı sistema strukturalıq bólimleri tárepinen berilgen maǵlıwmatlardıń elektr izbe-izligin optikalıq maǵlıwmatlar aǵımına aylantıradı. Transmitter sinxronlashtiruvchi sintezatorga iye bolǵan izbe-iz izbe-iz konvertordan (bul sistema sazlamalari hám bıyt tezligine baylanıslı ), aydawshınan hám optikalıq signal dereginen ibarat. Optikalıq uzatıw sistemaları ushın hár qıylı optikalıq dereklerden paydalanıw múmkin. Mısalı, jaqtılıq shıǵaratuǵın diodlar kóbinese arzan bahalar daǵı jergilikli tarmaqlarda qısqa aralıqlı baylanıs ushın isletiledi. Biraq, keń spektral ótkezgishlik qábileti hám ekinshi hám úshinshi optikalıq áyneklerdiń tolqın uzınlıqlarında islewdiń ılajı joq ekenligi telekommunikatsiya sistemalarında LEDni isletiwge múmkinshilik bermeydi. Aldınan kúsheytgish Kúsheytgish fotodiod sensorınan assimetrik júzimdi assimetrik kernewge aylantıradı, ol kúshaytırıladı hám differentsial signalǵa aylanadı. Maǵlıwmatlardı sinxronlashtirish hám qayta tiklew IC Bul mikrosxem qabıl etilgen maǵlıwmatlar aǵımınan saat signalların hám olardıń islewin qayta tiklewi kerek. Sinxronizatsiyani qayta tiklew ushın zárúr bolǵan fazalı blokirovka etilgen cikl da sinxronizatsiya chipiga tolıq qosılǵan hám sırtqı sinxronizatsiya basqarıwı impulslarini talap etpeydi. Ceriya kodın parallelge aylandırıw ushın birlik Ceriyali konvertorga parallel Lazer qáliplestiriwshi Onıń tiykarǵı waziypası lazer diodasining tuwrıdan-tuwrı modulyatsiyası ushın qaptal aǵıs hám modulyatsion aǵımdı támiyinlew bolıp tabıladı. Optikalıq kabel ulıwma qorǵaw qabıǵı astındaǵı optikalıq talshıqlardan ibarat. Birden-bir rejimli talshıq Elyafnin jeterlishe kishi diametri hám uyqas tolqın uzınlıǵı menen bir nur talshıqlar boylap tarqaladı. Ulıwma alǵanda, bir rejimli signaldı tarqatıw rejimi ushın yadro diametrin tańlawdıń ózi, tolaning hár bir bólek versiyasınıń ayriqsha ózgesheligi haqqında gápiradi. Yaǵnıy bir rejimdi talashiqtin isletilingen tolqınnıń ayriqsha chastotasına salıstırǵanda qásiyetleri dep túsiniw kerek. Tek bir nurdıń tarqalıwı intermod dispersiyasidan qutılıwǵa múmkinshilik beredi hám sol sebepli bir rejimli talshıqlar úlkenlew buyrıqlar bolıp tabıladı. Házirgi waqıtta sırtqı diametri shama menen 8 mm bolǵan yadro isletilip atır. Multimodli talshıqlar sıyaqlı, teksheli hám gradientli materiallar bólistiriwinen paydalanıladı. Ekinshi variant natiyjelilew. Birden-bir rejim texnologiyası jińishke, qımbatlaw hám házirde telekommunikaciyalarda qollanıladı. Optikalıq talshıqlı optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarida isletiledi, olar elektron baylanıslardan ústin bolıp tabıladı, sebebi olar uzaq aralıqlarǵa cifrlı maǵlıwmatlardı joytıwsız hám joqarı tezlikte uzatıwǵa múmkinshilik beredi. Optikalıq talshıqlı liniyalar da jańa tarmaqtı uyımlastırıwı, da ámeldegi bolǵan tarmaqlardı - optikalıq talshıqlı magistral bólimlerin, optikalıq talshıqlar dárejesinde jismonan baylanısqan yamasa logikalıq jaqtan - maǵlıwmatlardı uzatıw protokolları dárejesinde birlestiriwge xizmet etiwi múmkin. Maǵlıwmatlardı optikalıq talshıqlı liniyalar arqalı uzatıw tezligi sekundta júzlegen gigabit menen ólsheniwi múmkin. Maǵlıwmatlardı 100 Gb / s tezlikte uzatıw imkaniyatın beretuǵın standart qashannan berli tayarlanıp atır hám 10 Gb Ethernet standartı bir neshe jıllardan berli zamanagóy telekommunikatsiya strukturalarında qollanilib kelinip atır. Kóp rejimli talshıq Multimodli optikalıq tolada kóp rejimler bir waqtıniń ózinde tarqalıwı múmkin - talshiqqa hár túrlı múyesh astında kiritilgen nurlar. Multimodli optikalıq talshıqlar salıstırǵanda úlken yadro diametrine iye (standart bahaları 50 hám 62, 5 mm) hám soǵan kóre úlken cifrlı diafragma bar. Kóp zatli talshiqtin yadro diametri úlkenlewligi sebepli talshiqqa optikalıq nurlanıwdı jiberiw ańsatlashadi hám multimodli tolaga salıstırǵanda jumsaq shıdamlıq talapları optikalıq qabıllaǵıshlardıń bahasın tómenletiwi múmkin. Solay etip, multimode talshıǵı qısqa aralıqlı LAN hám úy tarmaqlarında keń tarqalǵan. Multimodli optikalıq tolaning tiykarǵı kemshiligi bul intermod dispersiyasinin bar ekenligi bolıp tabıladı, bul hár qıylı rejimler tolaga hár qıylı optikalıq jollardı basıp ótiwi sebepli júzege keledi. Bul hádiysediń tásirin kemeytiw ushın gradiyent sınıwı kórsetkishi bolǵan multimodli talshıq islep shıǵıldı, bunıń nátiyjesinde talshıqlardaǵı rejimler parabolik jollar boylap tarqaladı hám olardıń optikalıq jollarındaǵı parq hám sol sebepli intermod dispersiyasi talay kem boladı. Biraq, qansha dárejedegi multimodli talshıqlar teń salmaqlılıqlı bolıwınan qaramastan, olardıń ótkezgishligi singlemodli texnologiyalar menen salıstırıwlanmaydi. Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari Optikalıq talshıqlı baylanıs qala, regionlıq hám federal baylanıs tarmaqların qurıw, sonıń menen birge qala avtomat telefon stanciyaları ortasında tutasıw liniyalarini ornatıw ushın aktiv isletiledi. Bul talshıq tarmaqlarınıń tezligi, isenimliligi hám joqarı ótkezgishligi menen baylanıslı. Sonıń menen birge, optikalıq talshıqlı kanallardan paydalanıw arqalı ámeldegi kabel televideniesi, aralıqtan turıp videokuzatuv, videokonferentsiyalar hám videoeshittirish, telemetriya hám basqa informaciya sistemaları. Kelesinde optikalıq -talshıqlı tarmaqlarda sóylew signalların optikalıq signallarǵa aylandırıwdan paydalanıw joybarlastırılǵan. Payda optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari (FOCL)) dástúriy " metall" uzatıwshı qurallar aldında : Keń tarmaqlı keńligi; Signaldıń azǵantay susayishi, mısalı, 10 MGts signal ushın RG6 koaksiyal kabeli ushın 30 dB / km ga salıstırǵanda 1, 5 dB / km boladı ; " Tapraklama halqalari" payda bolıwı múmkinshiligı shıǵarıp taslandı, sebebi talshıqlar dielektrik bolıp, sızıqtıń uzatıwshı hám qabıl etiwshi úshleri ortasında elektr (galvanik) izolyatsiyasini payda etedi; Optikalıq ortalıqtıń joqarı isenimliligi: optikalıq talshıqlar oksidlenbeydi, igallanbaydi, elektromagnit tásirine dus kelmeydi. Qońsılas kabellarda yamasa basqa optikalıq talshıqlı kabellarda shawqımlardı keltirip shıǵarmaydı, sebebi signal tasıwshısı kiyim-kenshek hám ol pútkilley optikalıq talshıqlı kabel ishinde qaladı ; Fiberglas sırtqı signallarǵa hám elektromagnit parazitlarga (EMI) ulıwma bıyparq, kabelnin qay jerde (110 v, 240 v, 10000 v AC) yamasa megavattli uzatqıshqa júdá jaqın jaylasqanlıǵı zárúrli emes. Kabeldan 1 sm aralıqta shaqmaq urıwı hesh qanday irkinish etpeydi hám sistemanıń islewine tásir etpeydi; Informaciya qawipsizligi - optikalıq talshıqlar tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar " noqattan noqatqa" uzatıladı hám olardı tıńlaw yamasa ózgertiw tek elektr uzatıw liniyasidagi fizikalıq aralasıwlar menen ámelge asıriladı. Optikalıq talshıqlı kabel kiyim-kensheklew hám kishilew - birdey diametr degi elektr kabelga qaraǵanda qolaylaw hám jatqızıw ańsatlaw ; Kabel tarmaǵın signal sapasına zálel etkazmasdan qılıw múmkin emes. Sistemaǵa etilgen hár qanday buzıwǵa qaratılǵanlıq tezlik penen sızıqtıń aqırında anıqlanadı, bul qawipsizlik sistemaları hám videokuzatuv ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı; Fizikaviy hám ximiyalıq parametrlerdi ózgertirgende órt hám jarılıw qawipsizligi Kabelning bahası hár kúni tómenlep barıp atır, onıń sapası hám múmkinshilikleri optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari tiykarında tómen júzimdi qurıw ǵárejetlerinen joqarı turadı Hesh qanday sistema sıyaqlı ideal hám jetilisken sheshimler joq, FOCL óziniń kemshiliklerine iye: Fiberglasning mortlıǵı - kabelning kúshli iymeyiwi menen, mikro jarıqlar payda bolıwı sebepli talshıqlar aynıwı yamasa xiralashishi múmkin. Bul xaterlerdi saplastırıw hám minimallastırıw ushın kabelni bekkemlew imaratları hám braidlar isletiledi. Kabeldi ornatip atirganda óndiriwshiniń usınıslarına ámel qılıw kerek (bul jerde, atap aytqanda, ruxsat etilgen minimal iymeyiw radiusı standartlastırılgan ); Tánepis waqtında jalǵanıwdıń quramalılıǵı - atqarıwshınıń arnawlı quralı hám mamanlıǵın talap etedi; Da tolaning ózi, de FOCL strukturalıq bólimlerin óndiristiń quramalı texnologiyası ; Signal konversiyasining quramalılıǵı (interfeys úskenesinde); Optikalıq terminal úskeneleriniń salıstırǵanda joqarı bahası. Biraq, úskeneler tolıq mániste qımbat. Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari ushın baha / tarmaqlı keńligi qatnası basqa sistemalarǵa qaraǵanda jaqsılaw bolıp tabıladı; Radiatsiya tásirinde tolaning bultlanishi (usınıń menen birge radiatsiyaǵa shıdamlılıǵı joqarı bolǵan doplangan talshıqlar ámeldegi). II bap. Optikaliq talshiqli kabel qollaniliwi 2.1. Optikalıq talshıqlı kabeli islew principi. Maǵlıwmattı jaqtılıq járdeminde uzatıw ideyasınıń ózi, aytpasa da boladı fizikalıq princip kópshilik ápiwayı adamlar ushın jumıs tolıq túsinikli emes. Biz bul temaǵa tereń kirip barmaymiz, lekin talshiqtin islewiniń tiykarǵı mexanizmin túsindiriwge hám bunday joqarı kórsetkishlerdi tiykarlawǵa háreket etemiz. Optikalıq talshıqlı baylanıs túsinigi jaqtılıqtıń sawleleniwi hám sınıwınıń tiykarǵı nızamlarına tiykarlanadı. Onıń konstruktsiyasi sebepli shıyshe talshıqlı talshıqlar ishindegi jaqtılıq nurların ustap turıwı hám signaldı kóp kilometrlerge uzatıwda olardı "diywallardan ótiwi" ni aldın alıw múmkin. Bunnan tısqarı, jaqtılıq tezligi joqarı ekenligi sır emes. Optikalıq talshıqlar tolıq sawlelengende nurlanıwdıń maksimal múyeshinde sınıw tásirine tayanadi. Bul hádiyse jaqtılıq nurları tıǵız ortalıqtan shıǵıp, málim bir múyesh astında kemrek tıǵızraq ortalıqqa kirgende júz boladı. Mısalı, suwdiń ulıwma háreketsiz maydanın oyda sawlelendiriw qilaylik. Gúzetshi suw astından qaraydı hám kóriw múyeshin ózgertiredi. Arnawlı bir minutada kóriw múyeshi usınday boladi, gúzetshi suw júzesinen joqarıdaǵı zatlardı kóre almaydı. Bul múyesh tolıq hákis ettiriw múyeshi dep ataladı. Bul múyesh astında gúzetshi tek suw astında bolǵan zatlardı kóredi, siz aynaǵa qaraganga uqsaysiz. FOCL kabelining ishki yadrosı qaqpaqtan joqarı sınıw kórsetkishine iye hám tolıq sáwlelendiriw effekti payda boladı. Usınıń sebepinen, ishki tamır arqalı ótetuǵın jaqtılıq nurları odan tısqarına chiqa almaydı. Optikalıq talshıqlı kabellarning bir neshe túrleri bar Basqıshlı profil menen - ádetdegi, eń arzan variant, jaqtılıqtıń bólistiriliwi "qádemler" bolıp tabıladı hám kirisiw pulsining deformatsiyasi júz boladı, bul jaqtılıq nurları traektoriyalarınıń túrli uzınlıqlarınan kelip shıǵadı. Tegis profil " multimode" menen - jaqtılıq nurları shama menen teń tezlikli " tolqınlar"menen tarqaladı, olardıń jolları uzınlıǵı teń salmaqlılıqlasadı, bul bolsa impulsnin qásiyetlerin jaqsılaydı ; Birden-bir rejim degi shıyshe talshıqlı shıyshe eń qımbat variant bolıp, ol nurlardı tegis sızıq menen tartıp alıwǵa múmkinshilik beredi, impulsni uzatıw qásiyetleri derlik taza boladı. Optikalıq talshıqlı kabel basqa materiallarǵa qaraǵanda ele da qımbatlaw, onı ornatıw hám tamamlaw talay qıyın, maman atqarıwshılardı talap etedi, biraq, shubhasız, bul texnologiyalardı islep shıǵıw artında informaciya uzatıwdıń keleshegi bar. FOCL aktiv hám passiv komponentlerdi óz ishine aladı. Optikalıq talshıqlı kabelnin uzatıwshı bóleginde LED yamasa lazer diodasi ámeldegi, olardıń nurlanıwı uzatıwshı signal menen modulyatsiya etiledi. videokuzatuvga kelsek, bul video signal boladı, cifrlı signallardı uzatıw ushın logika saqlanıp qaladı. Uzatıw waqtında infraqızıl diod jaqtılıǵı menen modulyatsiya etiledi hám signal ózgeriwine uyqas túrde pulsatsiyalanadi. Optikalıq signaldı qabıllaw hám elektr signalına aylandırıw ushın fotodetektor ádetde qabıllaw uchida jaylasqan. Aktiv komponentlerge multipleksorlar, regeneratorlar, kúsheytgishler, lazerlar, fotodiodlar hám modulyatorlar kiredi. Multipleksor - bir neshe signallardı birge birlestiradi, sol sebepli bir optikalıq talshıqlı kabel bir waqtıniń ózinde bir neshe real waqıtta signallardı uzatıw ushın isletiliwi múmkin. Bul qurılmalar etarli bolmaǵan yamasa sheklengen muǵdardaǵı kabellar ámeldegi bolǵan sistemalarda ajıralmaytuǵın esaplanadı. Multipleksorlardin’ bir neshe túrleri bar, olar texnikalıq qásiyetleri, funkciyaları hám qollanılıw tarawı boyınsha parıq etedi: spektral bóliniw (WDM) - eń ápiwayı hám eń arzan úskene, bir kabel arqalı túrli tolqın uzınlıqlarında isleytuǵın bir yamasa bir neshe dereklerden optikalıq signallardı uzatadı ; chastotanı modulyatsiya qılıw hám chastotalardı multiplekslash (FM-FDM) - úskeneler shawqım hám buzılıwlardan áp-áneydey qorǵawlanǵan, jaqsı xarakteristikaları hám ortasha quramalılıq dáwirleri, videokuzatuv ushın maqul túsetuǵın 4. 8 hám 16 kanallarǵa iye. Bólekan bastırılǵan qaptal qayıs (AvSB-FDM) menen amplituda modulyatsiya - joqarı sapalı optoelektronika menen olar 80 kanalǵasha uzatıwı múmkin, abonent televizorları ushın maqul túsetuǵın, biraq video gúzetiw ushın qımbat ; Pulse kodlı modulyatsiya (PCM - FDM) - cifrlı video hám videokuzatuvni tarqatıw ushın isletiletuǵın tolıq cifrlı qımbat bahalı qurılma ; Bar bolgan kóbinese bul usıllardıń kombinatsiyasınan paydalanıladı. Regenerator-bul optikalıq impuls formasın tikleytuǵın, talshıqlar boylap tarqalatuǵın buzılıwlarǵa alıp keletuǵın qurılma. Regeneratorlar tek optikalıq yamasa elektr bolıwı múmkin, olar optikalıq signaldı elektr signalına aylantıradı, onı qayta tiklaydi hám keyin taǵı optikalıqaga aylantıradı. Kúsheytgish - signal kúshin talap etiletuǵın kernew dárejesine shekem kúshaytadı, optikalıq hám elektr bolıwı múmkin, optikalıq -elektron hám elektro-optikalıq signal konversiyasini ámelge asıradı. LED hám lazer - monoxrom koherentli optikalıq nurlanıw dáregi (kabel ushın jaqtılıq ). Tuwrıdan-tuwrı modulyatsiyaǵa iye sistemalar ushın ol bir waqtıniń ózinde elektr signalın optikalıq signalǵa aylantıratuǵın modulyator wazıypasın atqaradı. Fotodetektor (Fotodiod) - optikalıq talshıqlı kabelning basqa uchida signal qabıl etiwshi hám optoelektronik signal konversiyasini ámelge asırıwshı úskene. Modulator - elektr signalı nızamına qaray maǵlıwmatlardı alıp juretuǵın, optikalıq tolqındı modulyatsiya etiwshi qurılma. Kóplegen sistemalarda lazer bul funkciyanı atqaradı, biraq tikkeley bolmaǵan modulyatsiya sistemalarında onıń ushın bólek qurılmalar qollanıladı. OChL din passiv strukturalıq bólimlerine tómendegiler kiredi. Optikalıq talshıqlı kabel - signal uzatıw quralı retinde xızmet etedi. Kabelning sırtqı qatlamı hár qıylı materiallardan tayarlanishi múmkin: polivinilxlorid, polietilen, polipropilen, teflon hám basqa materiallar. Optikalıq kabel hár qıylı qalqan túrlerine hám ózine tán qorǵaw qatlamlarına ıyelewi múmkin (mısalı, kemiriwshilerdi qorǵaw qılıw ushın kishi shıyshe iyneleri). Dizayn boyınsha tómendegiler bolıwı múmkin: Optikalıq jalǵanıw - eki yamasa odan artıq optikalıq kabelni jalǵaw ushın isletiletuǵın qurılma. Optikalıq xosh - optikalıq kabelni tamamlaw hám oǵan aktiv úskeneni jalǵaw ushın mólsherlengen qurılma. Jabıwmalar - turaqlı yamasa yarım turaqlı talshıqlardı birlestiriw ushın mólsherlengen; Jalǵawshılar - kabelni qayta jalǵaw yamasa ajıratıw ushın ; Musluklar - bir neshe talshıqlardıń optikalıq quwatın birge bóliwleytuǵın úskene; Giltler - qolda yamasa elektron basqarıw astında optikalıq signallardı qayta taratıwshı qurılmalar FOCL sistemaların ornatıw jalawshınan tiyisli dárejedegi ilmiy tájriybeni talap etedi, sebebi kabelni tamamlaw basqa uzatıw qurallarından ayrıqsha bolıp esaplanıw, arnawlı anıqlıq hám uqıp menen ámelge asıriladı. Signallardı jóneltiriw hám almastırıw ushın sazlamalar arnawlı ilmiy tájriybe hám uqıptı talap etedi, sol sebepli bul tarawda siz pul tejemewiniz hám qánigeler ushın artıqsha tólewden batırligingiz kerek, sistema daǵı buzılıwlardı hám kabelni nadurıs ornatıw aqıbetlerin alıp taslaysiz. 2.2. Kompyuter tarmaqlarında optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalaridan paydalanıw. Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarini ornatıw, onıń qásiyetleri hám tártibi. Fiberglas júdá kúshli, biraq mort material bolıp tabıladı, eger onıń qorǵaw qabıǵı sebepli ol derlik elektr sıyaqlı ishlov beriliwi múmkin. Biraq, kabelni ornatıwda islep shıǵariwshilardin talapları : Nyutonlarda kórsetilgen "maksimal tartısıw" hám " maksimal sındırıw kúshi" (shama menen 1000 N yamasa 1 kN). Optikalıq kabelda tiykarǵı kernew júk kóteriwshi dúzılıwǵa (bekkemlengen plastmassa, polat, Kevlar yamasa olardıń kombinatsiyası ) tuwrı keledi. Qurılıstıń hár bir túri ayriqsha ayrıqshalıqlarǵa hám qorǵaw dárejesine iye, eger kernew belgilengen dárejeden oshsa, ol halda optikalıq talshıqlarǵa zálel etkazilishi múmkin. "Minimal búklem radiusi" - búrmelerdi jumsaqlaw etiń, keskin búklemlerden saqlanıń. " Mexanik kúsh", ol N / m (Nyuton / metr) menen ańlatıladı - kabelni fizikalıq stressten qorǵaw (onı basıp ótiw yamasa transport jardeminde basıp ótiw múmkin). Kishi baylanıs maydanı. Optikalıq kabel ádetde átirapǵa kúshli plastik qorǵaw qatlamı yamasa aǵash sızıqlar menen aǵash barabanlarga oralǵan halda jetkizip beriledi. Kabelning sırtqı qatlamları eń hálsiz esaplanadı, sol sebepli ornatıw waqtında barabanning salmaǵı haqqında eslew, onı zarbalardan, túsiwden qorǵaw hám saqlaw waqtında qawipsizlik ilajların kóriw kerek. Barabanlarni gorizontal jaǵdayda saqlaw jaqsı bolıp tabıladı, lekin eger olar vertikal yotsa, olardıń qırları (jantlari) tiyiwi kerek. Optikalıq talshıqlı kabelni ornatıw tártibi hám qásiyetleri: Ornatıwdı baslawdan aldın, barabanlarni sımı menen zaqım aliw, uralar, sızıwlardı tekseriw kerek. Eger shubha tuwılsa, tolıq tekseriw yamasa biykarlaw etiw ushın tezlik penen kabelni shetke jıljıtıp qoyıw jaqsı bolıp tabıladı. Qısqa bólimler (2 km den kem) talshiqtin úzliksizligi ushın hár qanday shıra menen uzatılıwın tekseriw múmkin. Infraqızıl uzatıw ushın talshıqlı kabel ápiwayı nurni da uzatadı. Múmkin bolǵan máseleler (ótkir múyeshler, tiqilib qalǵan kabel kanalları hám basqalar ) ushın marshrutni jáne de úyreniń, eger ámeldegi bolsa, qáwipti minimallastırıw ushın marshrutga ózgertiwler kiritiń. Kabelni marshrut boylap bólistirilg, sonda kúsheytgishlerdiń jalǵanıw hám jalǵanıw noqatları kirisiw múmkin bolǵan orınlarda, lekin unamsız faktorlardan qorǵawlanǵan. Kabeldi er astına jatqızıw waqtında ol qosımsha júklew jaylarında, mısalı, birdey bolmaǵan plomba statyası menen baylanıs qılıwda, qándektiń teńsizligi sıyaqlı zaqım aliwlerden qosımsha túrde qorǵawlanǵan. Onıń ushın qándektegi sımı 50-150 sm ge shekem bolǵan qum qatlamına jatqızılǵan. Onıń ústki bólegi 50-150 sm ge shekem bolǵan birdey qum qatlamı menen oralǵan. Qándektiń tómengi bólegi tegis halda, shıǵıp ketmasdan bolıwı kerek; qazıw waqtında kabelga zálel etkazadigan taslardı alıp taslaw kerek. Sonı aytiw kerek, kabeldin zaqım aliwi asıǵıslıq menen de, jumıs waqtında da (kabelni toldırǵannan keyin) júz bolıwı múmkin, mısalı, turaqlı basım sebepli tazalanbaǵan tas az-azdan kabeldi ıyteriwi múmkin. Aldınan ko'milgen kabelden diagnostikası hám izertlewleri hám buzılıwların saplastırıw boyınsha jumıslar ornatıw waqtında ıqtıyat ilajlarına ámel qılıwdan talay qımbatqa túsedi. Qándektiń tereńligi topıraq túrine hám kutilayotgan sirt yukiga baylanıslı. Qattı tasda ura 30 sm, jumsaq yamasa jol astında 1 m boladı, usınıs etilgen ura 40 -60 sm, qumli taslandıqtıń qalıńlıǵı 10 nan 30 sm ge shekem. Kabeldi trayga jatqızıwda, eń áhmiyetlisi, búklem radiusı hám mexanik stressten aspaslik bolıp tabıladı. Kabelni bir tegislikte jatqızıw kerek, konsentraciyalı júklerdiń noqatların jaratmang, marshrutda keskin múyeshlerden, basım hám basqa kabellar hám marshrutlar menen kesilispesinen saqlanıń, kabelni iyiltirmen. 2.3.Optikalıq talshıqlı uzatqıshlar Maǵlıwmatlardı optikalıq kanallar arqalı uzatıw ushın signallardı elektrdan optikalıqǵa aylandırıw, baylanıs liniyasi arqalı uzatıw hám keyin qabıllaǵıshda elektrǵa ótkeriw kerek. Bul transformaciyalar optikalıq komponentler menen bir qatarda elektron komponentlerdi óz ishine alǵan qabıl etiwshi-uzatıwshı qurılmada júz beredi. Transmissiya texnologiyasında keń qollanılatuǵın waqtın bólistiriw multiplekseri uzatıw tezligin 10 Gb / s ge shekem asırıwǵa múmkinshilik beredi. Zamanagóy joqarı tezliktegi optikalıq talshıqlı sistemalar tómendegi uzatıw tezligin standartların usınıs etedi. Dalgaboy uzınlıǵın multiplekslash yamasa tolqın uzınlıǵın bólistiriw multipleksatsiyasinin jańa usılları maǵlıwmatlardı uzatıw tıǵızlıǵın asırıwǵa múmkinshilik beredi. Sol maqsette hár bir aǵımdıń túrli tolqın uzınlıqlarında uzatılıwı járdeminde bir optikalıq talshıqlı kanal arqalı bir neshe multiplekslangan maǵlıwmat aǵısları jiberiledi. WDM qabıl etiwshisi hám uzatqıshındaǵı elektron komponentler waqtın bólistiriw sistemasında isletilingennen parıq etedi. Kabeldi trayga jatqızıwda, eń áhmiyetlisi, búklem radiusı hám mexanik stressten aspaslik bolıp tabıladı. Kabelni bir tegislikte jatqızıw kerek, konsentraciyalı júklerdiń noqatların jaratmang, marshrutda keskin múyeshlerden, basım hám basqa kabellar hám marshrutlar menen kesilispesinen saqlanıń, kabelni iyiltirmen. Optikalıq -talshıqlı kabelni kabel kanalları arqalı tartıp alıw ádetdegi kabelni tartıp alıwǵa uqsaydı, lekin artıqsha fizikalıq kúsh sarplamang yamasa óndiriwshiniń texnikalıq shártlerin buzbań. Qısqısh qawıslardan paydalanǵande, este tutingki, júk kabeldin sırtqı qabıǵında emes, bálki júk kóteriwshi konstruksiyada bolıwı kerek. Súykelisiwdi kemeytiw ushın talk untaqı yamasa polistirol granulalaridan paydalanıw múmkin; basqa maylaw materiallarınan paydalanıw ushın óndiriwshine shaqıriń. Kabelde sońǵı móhir ámeldegi bolǵan jaǵdaylarda, jalǵawshılarǵa zálel etkazmaslik, olardı pataslantırmaw hám jalǵanıw jayın artıqsha júklemeslik ushın kabelni ornatıwda bólek itibar beriliwi kerek. Taqlawdan keyin, trayadagi sımı neylon tańǵılar menen bekkemlenedi, ol qiymildamawi yamasa túspewligi kerek. Eger sirt sharayatları arnawlı sımı tańǵılarınan paydalanıwǵa múmkinshilik bermasa, qısqıshlardan paydalanıw maqul túsetuǵın bolıp tabıladı, lekin kabelga zálel jetkizbew ushın júdá ıqtıyatlılıq menen. Plastik qorǵaw qatlamı menen qısqıshlardan paydalanıw usınıs etiledi, hár bir sımı ushın bólek qısqısh isletiliwi kerek hám hesh qanday jaǵdayda bir neshe kabelni tartıp alıw kerek emes. Kabel qosımshasınıń sońǵı noqatları ortasında azǵantay bosanqı jaydı qaldırıp, kabelni shawqımǵa salmasliq jaqsılaw bolıp tabıladı, keri jaǵdayda ol temperatura ózgeriwi hám terbelislerine jaman tásir etedi. Ornatıw waqtında talshıq ziyanlanǵan bolsa, bólimdi belgileń hám keyingi biriktiriw ushın etarli sımı jayın qaldırin. Principial tárepten optikalıq talshıqlı kabelni jatqızıw ádetiy kabelni ornatıwdan júdá parq etpeydi. Eger siz biz kórsetken barlıq usınıslarǵa ámel qılsańız, ol jaǵdayda ornatıw hám isletiw waqtında hesh qanday mashqala bolmaydı hám sizdiń sistemasıńız uzaq waqıtdawamında joqarı sapalı hám isenim menen isleydi. Optikalıq talshıqlar úlken maǵlıwmat aǵısların uzaq aralıqlarǵa uzatıw ushın eń zamanagóy qural esaplanadı. Ol misdan ayrıqsha bolıp esaplanıw keń hám arzan material silikon dioksidga tiykarlanǵan kvartsdan tayarlanǵan. Optikalıq talshıqlar júdá ıqsham hám kiyim-kenshek, diametri tek 100 mikron. Shıyshe talshıqlar metall emes, baylanıs sistemaların qurıw waqtında segmentlerdiń galvanik izolatsiyasiga avtomatikalıq túrde eriwiladi. Qosımsha kúshli plastmassadan paydalanǵan halda, kabel zavodları óz ishine alatuǵın hawa kabellarini islep shıǵaradı, olar quramında metall joq hám usınıń menen elektr qawipsiz bolıp tabıladı. Bul kabellar ámeldegi elektr tarmaqları ústinlerine bólek yamasa fazalı ótkizgishge ornatılǵan halda ornatılıwı múmkin, bul dáryalar hám basqa tosıqlar arqalı kabel jatqızıw ushın úlken ǵárejetlerdi tejewge múmkinshilik beredi. Multimodli optikalıq tolaning tiykarǵı kemshiligi bul intermod dispersiyasinin bar ekenligi bolıp tabıladı, bul hár qıylı rejimler tolaga hár qıylı optikalıq jollardı basıp ótiwi sebepli júzege keledi. Bul hádiysediń tásirin kemeytiw ushın gradiyent sınıwı kórsetkishi bolǵan multimodli talshıq islep shıǵıldı, bunıń nátiyjesinde talshıqlardaǵı rejimler parabolik jollar boylap tarqaladı hám olardıń optikalıq jollarındaǵı parq hám sol sebepli intermod dispersiyasi talay kem boladı. Biraq, qansha dárejedegi multimodli talshıqlar teń salmaqlılıqlı bolıwınan qaramastan, olardıń ótkezgishligi singlemodli texnologiyalar menen salıstırıwlanmaydi. Optikalıq talshıqlarǵa tiykarlanǵan baylanıs sistemaları elektromagnit parazitlarga shıdamlı bolıp, optikalıq talshıqlar arqalı uzatılatuǵın maǵlıwmatlar ruxsatsız kirisiwden qorǵawlanǵan. Optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarini buzılmastan esitiw múmkin emes. Elyafga hár qanday tásirdi sızıqtıń pútinligin baqlaw (turaqlı baqlaw ) arqalı atap kórsetiw múmkin. Teoriyalıq tárepten, gúzetiw arqalı qorǵawdı chetlab ótiw usılları ámeldegi, biraq bul usıllardı ámelge asırıw ushın sarplanatuǵın ǵárejetler sonshalıq úlken boladı, olar tutıp alınǵan maǵlıwmatlardıń bahasınan asıp ketedi. Juwmaq:
Júdá joqarı tasıwshı chastotalar sebepli keń polosali optikalıq signallar. Bul sonı ańlatadıki, maǵlıwmat optikalıq talshıqlı liniya arqalı shama menen 1 Tbit / s tezlikte uzatılıwı múmkinligi haqqında malumotlarga iye buldim. Kompyuter tarmaqlarında optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalaridan paydalanıw konlikpesin hám optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalarinin islew Principin úyrenedim. menen támiyinleydi. Ornatıw waqtında talshıq ziyanlanǵan bolsa, bólimdi belgileń hám keyingi biriktiriw ushın etarli sımı jayın qaldırin. Bunday operativ maǵlıwmatlardı qayta islewdi qabıl etip, adamlar waqıt hám pulni jumsawdı toqtatıwları múmkin, sonıń menen birge bul maǵlıwmatlardı uzatıwda, sonıń menen birge kirisiw tezligi hám maǵlıwmatlardı uzatıw tezligin asırıwda toqtap qalıwları múmkin degen juwmaqqa keldiler. Ápiwayı aluminiy hám mıs sımların ornın basatuǵın optikalıq talshıqlar sıyaqlı jańa baylanıs túri. Házirgi waqıtta optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari teması aktual bolıp tabıladı, sebebi planetamızdaǵı adamlar sanı asıp barıp atır hám jaqsı turmısqa mútajlik de artıp barıp atır. Payda optikalıq talshıqlı baylanıs liniyalari (FOCL)) dástúriy " metall" uzatıwshı qurallardan ayırmashılıqların ańlap jettim. Optikalıq talshıqlı kabelni ornatıw tártibi hám qásiyetlerin úyrenedim. Men bul kurs jumısımdı jazıwda bilim hám teoriyaliq konikpelerge iye bolǵanımdan kewillimen. Paydalanılǵan ádebiyatlar 1. S. P. Strelkov. Mexanika. T-1977. 2. F. A. Korolev Optikalıqa, atom hám yadro fizikasılıq. Oqıtıwshı. Tashkent-1978. 3. Otajonov Sh., Eshjonov B. Optikalıqa. Stilistik qóllanba. O'zMU 2015. 4. Savelev I. V. Ulıwma Fizika stul. T-3., T-1976. 5. Sivuxin D. Ulıwma Fizika stul. “Optikalıqa” M: 2005. 6. Aruldxas, G. Molekulyar dúzılıw hám spektroskopiya. Dehli: PHI Learning, 2007. 7. Axmadjonov. O. I Fizika stul. Oqıtıwshı 198. 8. A. Zisman, O. M. Todes, Kurs obshey Fiziki Úshek-III, Moskva, Nauka, 1970. 9. Qasqırbayev I, Karimov R. Optikalıqa. T., 2004. 10. Abduraxmonov. Q. P., Egamov. O'., Fizika 2-bólim. Tashkent 2008. 11. Sivuxin D. Ulıwma Fizika stul. " Optikalıqa" M: 2005. 12. Fishka S, Timoreva A. Ulıwma Fizika stul. T-3., T., 1976. 13. Quyliyev v. T “Optikalıqa” “Pán hám texnologiya” Tashkent 2014. Paydalanılǵan saytlar 1. www. uzreferat. ucoz. net 2. www. title. ru 3. www. zıyanet. uz 4. www. aim. uz Download 58.06 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|