Tema; Pedagogika kolledjinde intalı studentler menen alıp barılatuǵın jumıslar

Tema ; Pedagogika kolledjinde intalı studentler menen alıp barılatuǵın jumıslar

Joba :

1. Pedagogika kolledjinde intalı studentlerdi anıqlaw
2. Pedagogika kolledjinde intalı studentler menen alıp barılatuǵın jumıslar haqqında maǵlıwmatlar

Pedagogika kolledjinde intalı studentler menen alıp barılatuǵın jumıslar

I. Studentler jámááti haqqında ulıwma túsinik
1. Intalı Studentler jámááti degende, qandayda bir ulıwma maqset jolında birlesken kisiler toparı, qandayda bir wazıypanı orınlaw ushın jámiyet úshek onidan arnawlı túrde islengen adam lar birlespesi túsiniledi. Ádetde, ulıwma hám baslanǵısh jámáátlerge bolinadi.
2. Aǵzaları bir-biri menen turaqlı, tikkeley baylanısda bolǵan jámáát baslanǵısh jámáát dep ataladı. Baslanǵısh jámáátte jigit hám qızlar birgelikte atqarılatuǵın iskerlik processinde, birden-bir maqset ushın tikkeley gúresip bir-birleri menen social baylanısda boiadilar. Baslanǵısh jam oa bawırlas social ortalıq bolıp tabıladı. Oliy* mektepte o 'quv toparı, ilimiy tap 'garak sıyaqlılar baslanǵısh jam oa esaplanadı. Student bunday jámáátte o 'quv jumısları, ilimiy jumıslar, social paydalı miynet, jam oat tapsırmaları sıyaqlı wazıypalami tikkeley atqaradı.
Baslanǵısh jámáátte social qulıq tájiriybesi payda etinadi, ádetler qáliplesedi. Studentler gruppada hár kúni o 'zaro baylanısda, munasábette boMadilar; hár bir studenttiń
jaqsı yamasa jaman barlıq qılıqları joralarınıń kóz aldında júz boladı hám eriksiz túrde olardıń minez-qulqları, xulqi tap 'g'risida oylawdı, bul minez-qulqlarǵa salıstırǵanda m a'lum munasábette boMishni, oǵan ataq beriwdi talap etedi.
3. Fakultet hám joqarı oqıw jurtı jámááti bir shekem ulıwma birlespe bolıp, ulıwma jámáát esaplanadı. Lekin ol baslanǵısh jámáátlerdiń mexanik túrde birlesuvidan
ibarat emes, bálki odan sapa tárepinen parıq etedi. Fakultet hám joqarı oqıw jurtı jámáátinde jaslardıń baylanıs hám baylanısıwları anaǵurlım quramalılasqan bolıp tabıladı. Eger
baslanǵısh jam oada kisiler tikkeley bogManish tiykarında hám birgelikte atqarılatuǵın iskerlik processinde baylanısda bolsalar, birlessalar, ulıwma jámáátte bolsa, aw alo, shólkemdiń jumıs jobası, principleri, qurılısı sebepli um um iy maqsetti,
ulıwma wazıypalardı orınlaw ushın birlesediler. Fakultet hám o 'quv jurtı jámáátinde studentler bir-birleri menen tikkeley emes baylanısadılar jáne bul baylanısıwlar joqarı oqıw jurtı
iskerliginiń shólkemlestirilgen hám m a'naviy baǵdarına baylanıslı boladı.
4. Oqıw toparı joqarı oqıw jurtı jam oasining bir bólegi esaplanadı. Onıń nátiyjeli islewi fakultet hám joqarı o 'quv jurtı jámáátinde shólkemlestirilgen hám tárbiyalıq islerdiń qaysı dárejede baslanǵısh jam oaning iskerligin belgileydi, oǵan tásir etedi, sebebi baslanǵısh jámááttiń iskerligi ulıwma jámáát iskerliginiń anıq ańlatpası bolıp tabıladı.
Ulıwma jam oaning barlıq jetiskenlikleri, sonıń menen birge, onıń iskerligindegi birpara kemshilikler baslanǵısh jámáát jáne onıń ayırım aǵzaları iskerligine tásir ótkeredi. Sol sebepli de baslanǵısh jámáát degi tárbiyalıq islerdi jaqsılaw ushın saldamlı kirisiw ulıwma jámáát jaratıw salasındaǵı islerdi kúsheytiwdi talap etedi. Joqarı oqıw jurtı daǵı barlıq islerdi izbe-iz, rejeli, ulıwma maqsetke jóneltirilgen
bolıwı baslanǵısh jámáát iskerliginiń tereń mazmunlı boMishi ushın zárúrli shárt esaplanadı. Gruppanıń jumıs jobası hár qansha jetilisken o 'ylab dúzilgen sonda da, onı ámelge asırıw ushın hár qansha aktiv kiriwilsa da, baribir, eger joqarı o 'quv jurtı daǵı islerdiń ulıwma rejesine tiykarlanmagan bolsa, kutilgan nátiyjege erisip bolmaydı.
5. Kisilerdi rásmiy túrde málim gruppaǵa toplaw menen jam oa ónim boMmaydi. Gruppaǵa tóplanǵan adamlar jámáát uyımlastırıwı ushın olar ortasında óz-ara bekkem ruwxıy -psixik baylanıslar turaqlı bolıwı kerek. Basqasha aytqanda, obiektiv social iskerlik hám demokratiyalıq basqarıw tiykarında gruppa daǵı kisilerdi bir-birine bekkem birlestiretuǵın, olardıń minez-qulqların tártipke salatuǵın hám m a'naviy ósiwine, rawajlanıwına múmkinshilik beretuǵın jaǵday payda bolǵan táǵdirdagina jámáát jaratıw múmkin.
Sonday etip, pedagogika hám psixologiya pánleri jam oada tómendegi belgiler ámeldegi bolıwı kerek, dep esaplaydı. umtılıwları jeke hám de social qımbatqa iye boladı.
Jámáát ushın zárúrli belgilerden taǵı biri — birgelikte iskerlik kórsetiw bolıp tabıladı. Bunday iskerlik jeke jáne social paydalı maqsetti názerde tutadı. Áne sol iskerlik processinde
1 jámáát aǵzalarında juwapkershilik, talap etiwshilik, Principiallik, birbiriga dos sıpatında kómeklesiw, o 'zaro bir-birine boysınıw etiw munasábetleri payda boladı. Bul munasábetler jam oada shaxstıń qáliplesiwi ushın tiykarǵı qural esaplanadı.
6. Jámááttiń qáliplesiwi mashqalasına tiyisli ilimiy izertlew ótkergen ilimpazlar ol jaǵdayda eki qıylı munasábetler bar ekenligin aytıp otediler. Birinshisi — rásmiy, yaǵnıy starosta menen student o 'rtasidagi munasábetler hám ekinshisi —, rásmiy bolmaǵan (jeke): unawshılıq, yoqtinnaslik, shın júreklilik hám i kek sıyaqlı munasábetler. Bul qıylı munasábetlerdiń ekewi de bir gruppada hám sol gruppa aǵzaları ortasında ámeldegi, boladı. Bul munasábetler bir-birine ta 'sir o 'tkazadi. Xızmeti wazıypasına tiyisli munasábetler jam oada jetekshi munasábetj esaplanadı. Lekin jámáát aǵzaları o 'rtasidagi rásmiy bolmaǵan
(jeke) munasábetlerdi de itibarǵa almaslik múmkin ' emes. Qáliplesken jámáátte bul munasábetler bir-birine uyqas. uyqas boladı. Rásmiy hám rásmiy bolmaǵan munasábetlerdiń birligi jam oada qolay m a'naviy-psixik hám etikalıq ortalıqtı vujudga
keltiredi, bunday ortalıq jam oaning hám jam oa aǵzalarınıń m a'naviy-etikalıq ósiwine múmkinshilik beredi. Aktivler ho'lmasa shólkem de, jam oa da bo'irnaydi.
Pedagogikada jámáát, bul tiri organizm bolıp tabıladı hám hár qanday tiri organizm sıyaqlı jámáát de óz shólkemlerine, aǵzalarına iye boladı. Eger aǵzalar islemese, shólkem wayran boladı. Ísker, abroylı, barlıq aǵzaların o 'z ketidan ergashtira
alatuǵın kisiniń, aktivdiń bar ekenligi jam oaning qálipleskenligin kórsetiwshi zárúrli belgi bolıp tabıladı.
7. Jam oada hámme teń bolıwı kerek: saylab qoyılǵan baslıq da, oǵan boysınıw etiwshıler de teń huqıqqa ıyelewleri kerek. Jámááttiń basshıları bólek jeńilliklerge ıyelewi múmkin emes, sebebi ol tegis emes munasábet,
nosog'lom, yom az waqıt keyipti payda etedi, jámáát aǵzaları o £rtasidagi munasábetler quramalılasadı hám jámááttiń tárbiyalıq ta 'siri azayadı.
II. Studentler jámáátin qáliplestiriw jolları qáliplesedi. Baslanǵısh jam oa dúziw gruppa aǵzaların o 'rganishdan baslanadı. Bul dáwirde tárbiyashı gruppanıń o 'ziga tán qásiyetleri haqqında m a'lumot tap 'playdi, gruppada baslanǵısh jam oaga tán qanday belgiler bar ekenligin, gruppa studentler hám gruppa tuwrısında mukamma! m a'lumot tap 'play aladı. Sonı atap ótiw kerekki, gruppa yamasa studentti hartomonlama úyreniw talay quramalı jumıs. Gruppa tárbiyashısı ta 'lim-tárbiya processinde payda bolǵan ayırım máselelerdi hám mashqalalardi tereńrek o'Tganishi kerek. Bunday m aam m o
hám máseleler túrlishe boladı. Mısalı, ayırım jaǵdaylarda gruppa a 'zolaridan kóbisi yamasa bir neshesi oqıwǵa, tańlaǵan kásipti iyelewge itibarsızlıq menen qaraydı. Geyde studentler o 'rtasida, sonıń menen birge, gruppa studentleri menen aktivler ortasında, studentler menen professor~o'qituvchi ortasında dawlar shıǵıwı, gruppa aǵzaları arasında ayırım odobsizlik halları ushırasıp qalıwı múmkin. Bunday payıtlarda áne sol m uam m oni vujudga
alıp kelgen sebeplerdi tereń o 'rganish zárúr. Joqarı mektepler tájiriybesinde tatıw, dos studentler toparı kóbirek ushırasıp turadı.
Bunday gruppalar daǵı studentlerdiń kópchiIigida jámáátviylik, o 'rtoqlik, doslıq sezimleri talay rawajlanǵan boladı. Lekin áne sonday gruppalarda da baslanǵısh jámáát óz-o 'zidan vujudga kelmeydi. Bunday gruppalarǵa da bólek itibar
beriw, gruppa jamosini bekkemlew talap etiledi. Tárbiyashı hám jam oat shólkemleriniń basshıları bunday gruppalardıń aǵzaları aldına quramalılaw wazıypalardı qoyıwları kerek.
2. Studentler jámááti salasında arnawlı izertlew ótkergen ilimpazlar baslanǵısh jam oani dúziw hám bekkemlew úsh basqıshdan ibarat, dep kórsetediler. Birinshi basqısh —
jańa qabıl etilgen studentlerdiń joqarı oqıw jurtıningan 'analari, ishki tártip-qaǵıyda hám talapların ózlestirip alıwlarınan baslanadı. Joqarı mektep ómiriniń pútkil
tájiriybesi, ishki tártip-qaǵıydaları, talapları studentlerge professoro 'qituvchilar hám jam oat shólkemleriniń basshıları arqalı o 'tadi.
Bul dáwirde professor -oqıtıwshılar hám jámiyetlik shólkemleri basshıları jańa qabıl etilgen studentlerge joqarı o 'quv jurtınıń maqseti hám wazıypaların, sonıń menen birge, studentlerge
salıstırǵanda qoyılatuǵın talaplardı túsindirisleri kerek. Olar joqarı mektepte o 'qish ilmiy tájriybesi hám kónlikpelerin ózlestirip alıwda, oqılıwından tısqarı bos waqıttı aqılǵa say
uyushtirishda olarǵa kómek-lashadilar. Gruppanıń hár bir aǵzası daǵı páziyletlerdi anıqlaydilar. M a'ruzalar, seminar hám ámeliy shınıǵıwlarǵa birge tayarlanıwǵa uyretediler. Tárbiyashı studentler arasından aktivler tańlap, jámáátti shólkemlestirilgen
tárepten rásmiylestiriwde, aktivlerdi ólpeń abroylı hám sheber shólkemlestiriwshiler bolıp jetiwishlarida kómeklesedi.
Studentlerdiń joqarı mektepte alǵan dáslepki tásirleniwleri hám asırǵan tájiriybesi olar sanasına kúshli tásir etedi, joqarı mektepte ta 'lim alıw dáwirindegi pútkil iskerliginde m a'lum ız qaldıradi. Sol sebepli de baslanǵısh jam oa
dúziwdiń dáslepki dáwiri tárbiyashı hám jámiyetlik shólkemleriniń basshılarınan joqarı juwapkershilik hám saldamlı islewdi talap etedi. Ol lar bul dáwirde hár bir studentti, onıń mútajlikleri, i turm ushi hám dem alıwın uyushtirishga úlken itibar berediler, hár bir studentti onıń qábiletine sáykes kelediganjam oat tapsırmaların orınlawǵa tartadılar.
- Birinshi basqıshdıń aqırlarına kelip studentler joqarı o 'quv jurtında tálim alıwdıń jol-jobaların, joqarı mekteptiń kún tártibi, dástúr hám talapların o 'zlashtirib aladılar.
1 G uruhda ısker aktivler payda boladı, oqıw jumısları salasındaǵı tapsırmalardı biymálel atqara alıwǵa, zavqli I jasaw hám miynet etiwge isenim payda boladı. Bul dáwirde bas! ang'ich jam oa studentlerdiń o 'qishi, miyneti hám xojalıq turm ushini uyushtirishga tiyisli kúndelik máselelerdi ǵárezsiz túrde hal ete aladı. Sonday etip, baslanǵısh jainoa dúziwdiń dáslepki dáwiri joqarı mektep ómiriniń ápiwayı
talapların úyretiwdi, jámáátti shólkem retinde rásmiylestiriwdi, jámáátlik turmıs salasında dáslepki tájiriybe arttırıwdı óz ishine aladı.
i Ekinshi basqıshda aktivlerdi tárbiyalaw hám o 'stirish salasında jumıslar dawam ettiriledi. Tańlaǵan kásipi mashqalasına tiyisli máseleler hám pedagogikalıq uqıptı iyelew yoMlari keń talqılaw etiledi. Tárbiyashı hám jam oat shólkemleriniń basshıları barlıq studentlerdi shólkemlestiriwshilik jumıslarına qosıw, berilgen tapsırmalardı ijcdiy orınlaw, gruppada payda bolǵan tártip-qaǵıydalardı hár bir studenttiń turaqlı xulqiga
aylandırıw, dástúrler payda etiw sıyaqlı máselelerge bólek e 'tibor beredi. Bul basqıshda tárbiyashı hám jámiyetlik shólkemleri tańlaǵan kásip menen bcg'liq bolǵan máselelerdi
tereń ańlap alıwda bolajaq qánigeni qáliplestiriwge qaratılǵan ámeliy islerdi orınlawda, gruppada haqıyqıy jámáátviylik munasábetlerin qarar taptırıwda studentlerge ko'maklashadilar.
3. Úshinshi basqıshda gruppada ısker hám abroylı aktivler ámeldegi boiadi, olar menen studentlerdiń birligi, olar arasında dos sıpatında hám talap etiwshilik munasábetleri qarar tabadı.
Hár bir student ulıwma jumısqa úlken qızıǵıwshılıq menen qaraydı, birlesip háreket etiwge tayın turadı, ulıwma jámáát degi jumıslardan hár tárepleme xabarlı boladı. Bul bolsa jámáátke gruppa jáne onıń hár bir aǵzasına tiyisli barlıq máselelerdi ǵárezsiz túrde, tárbiyashınıń járdemisiz sheshiw imkaniyatın beredi. Baslanǵısh jámááttiń joqarı oqıw jurtı jámááti menen baylanısı kúshayadi. Bul dáwirde gruppanıń hár bir aǵzası joqarı mektep degi jámáátlik turmıs tájiriybesin qatań iyelep alǵan bolıp, jámiyetshiliktiń pikiri hám talapların aktiv ańlatadı. Bul, bolajaq qánigediń ilim-pánni iyelew,
kásiplik hám etikalıq tárepten qáliplesiwinde eń nátiyjeli dáwir esaplanadı.
4. Joqarı mektepte studentlerdiń baslanǵısh jámáátin qáliplestiriw obiektiv shárt-shárayatlardıń bar ekenligine, sonıń menen birge, basshılıqtıń, xarakteri hám dárejesine, ulıwma jam oaning jumıs usılına kóp tárepten baylanıslı. Gruppada studentler jámáátin jaratıwda tárbiyashı úlken rol o 'ynaydi. Jaqsı hám ısker gruppa basshısın tańlaw baslanǵısh jámáát dúziwdiń zárúrli shárti bolıp tabıladı.
Baslanǵısh jámááttiń payda bolıwı hám ahilligi kóp tárepten tárbiyashınıń gózlegen maqseti hám tutqan jolına baylanıslı. Gruppa basshısı ısker, serg'ayrat, studentlerge tásir ótkera alatuǵın, olardıń kewiline jol tapa biletuǵın,
gruppada payda bolǵan ayırım quramalı jaǵdaylardı da yumshata aladılar, házil-házil-dálkekti de biletuǵın kisi bolıwı kerek. Turpayı, tuyıqı baslıq gruppada baslanǵısh jam oa dúze almaydı.
Basshılıq usılı demokratiyalıq tiykarda bolsa, gruppada doslıq, sheriklik, qayırqomlıq munasábetleri tezirek qarar tabadı. Sol sebepli de tárbiyashı Principiallik hám
talap etiwshilikti student shaxiini húrmet qılıw menen qosıp alıp bara biliwi, gruppa daǵı hár bir studentke salıstırǵanda ádalatlı hám ǵam xo'r bolıwı kerek.
Tárbiyashınıń ıskerlik sapaları baslanǵısh jam oa jaratıwda zárúrli áhmiyetke iye. M urabbiy o 'ziga tapsırılǵan jumıstı jaqsı biliw menen birge jam oaning hár bir
a 'zosiga onıń qábiletine muwapıq wazıypa tapsıra alıwı, baslanǵan jumıstı aqırıǵa shekem jetkizetuǵın bolıwı da kerek.
Áne sol sapalarǵa iye bolǵan baslıq studentler arasında abıray qazanadı, gruppada tatıw jam oani jarata aladı.
5. Gruppa basshılarına qoyılatuǵın bul talaplardıń shınlıǵın izertlew nátiyjeleri hám studentJarning pikirmulohazalari da tastıyıqlap turıptı. «Gruppaǵa tárbiyashı
kerekpe hám ol qanday bolıwı kerek, gruppa basshısıńız haqqındaǵı oy-órislerińiz qanday?, » — degen sorawǵa pedagogika fakultetiniń Iv kurs studentleri tómendegishe juwap qaytardılar? «Gruppa basshısımız Q. X.jaqsı kisi, isbilermen, sheber pedagog. Ol toparımızdaǵı barlıq studentlerdi bes barmaǵı sıyaqlı biladi Q. X. Principial, lalabchan
kisi, ol bizlerdi óz kásipdoshi qatarında kóredi, hár birewimiz ushın jan kuydiradi. Studentlerdiń ilimiy konferensiyası ushın tayarlanǵan dokladlarimiz ol kisiniń ǵayratı menen kafedra májilisinde talqılaw etildi. Ol toparımizning
turmısı hám ayırım studentlerdiń iskerligine tiyisli pikirmulohazalarimizga, usınıslarımızǵa qulaq saladı, olardı ámelge asırıwda kómeklesedi. Starostaning ǵayratı,
gruppa basshısımizning járdemi menen Sam arqand hám Buxara qalalarında saparda boMdik... »
Lekin hámme gruppalarǵa da áne sonday isbilermen, m ohir pedagoglar basshılıq qilayapli dep avta almaymız. Ekonomika fakultetindegi basqa bir gruppanıń studenti óz
basshısı haqqında bunday dep jazadı : «Tárbiyashı studentler turmısında úlken rol o 'ynashini, toparımızǵa tárbiyashı zárúr ekenligin túsinemiz. Ókiniw menen aytamız, basshısımız R. o 'zini aspan
shaqlap juretuǵın kisi. Ayırım odobsiz. «erkatoy» studentler menen apoq-chapoq, onıń qandayda bir pikirine kelispewshilik biklirgan kisi baloga qaladı. '
6. Gruppada tatıw jámáát dúziw ushın tárbiyashı hat bir studentti, onıń jámáát degi ornı hám jeke qásiyetlerin gúzetip barıwı, aktivler menen sheriklikte hár bir studenttiń
jámáátke munasábetin, sonıń menen birge, studentler ortasındaǵı munasábetlerdi tártipke salıp turıwı kerek. Bul-jumıs, ásirese, tómen kurslarda baslanǵısh jámáát qáliplesiw dáwirinde júdá zárúr.
Studentlerdi tuwrı tárbiyalaw ushın qolay jaǵdaynı payda etiwde starosta, jaslar shólkemlestiriwshisi hám basqa aktivlerdiń roli úlken. Ásirese, starosta kishi piyil, úlpet, dilkash kisi bolıwı, gruppa aǵzaları ortasındaǵı munasábetlaming eń názik táreplerin da seziwi, bayqawı kerek. Gruppa daǵı isleming barıwı kóp tárepten
oǵan baylanıslı. Studentler arasında bir zorǵa «qoniqarli» baha alıw keyipi húkimranlıq etedime yamasa pútkil oqıw jılı dawamında jámááttiń barlıq aǵzaları kúsh-ǵayrat sarplap, bilim hám qánigelik sırların úyrenedilarmi, bul — starosta, gruppa aktivlerine júdá baylanıslı. Sol sebepli de aktivler Principial, qatań ıqtıqatlı kisiler bolıwı kerek. Olar konfliktlerden batırlıǵı, ǵayratlı, sezimi biyik, ǵayratkor, basqalardı óz ketidan ergashtira alatuǵın bolıwı zárúr.

Juwmaq

Bul programma ózbetinshe jumıslardı joybarlaw hám shólkemlestiriw ushın joqarı oqıw jurtınıń studentlerine usınıs etiledi.
Sol tiykarda hár jılı gruppada atqarılatuǵın islerdiń jobası tuzib shıǵıladı. Gruppanıń hár bir studenti de óziniń qábileti hám múmkinshiligine qaray bir jıllıq hám semestrge qaratb individual joba tuzib shıǵadı. Programma eń jaqsı gruppa ushın shólkemlestirilediǵan jarıs -jarıs shártlerin tuzib shıǵıw ushın da tiykar bolıp xızmet etedi.
Bunday programma studentler iyelep alıwı kerek bolǵan social -gumanitar, qánigelik, professional -pedagogikalıq bilim hám kónlikpeler, ruwxıy -etikalıq sapalardı pútin halda studentler kóz ońında ıske asırıwǵa múmkinshilik beredi. Usınıń menen birge ol óz-ózin tárbiyalaw wazıypaların bir shekem oydinlashtirib, studentti bul wazıypalardı, iskerlik túrlerin orınlaw ushın jóneltiriwge xızmet etedi.

Paydalanılǵan ádebiyatlar

1. Karimov I. A. Jańasha pikirlew hám islew^— dáwir talabı. — T.: 0 'zbekiston, 1997. ፄ

2. Karimov I. A. Bárkámal áwlad — 0 'zbekiston taraqqi: yotining tiykarı. — T.: 1997.| G '
3. Karimov I. A. 0 'zbekiston XXI ásir bosaǵasında : qawipsizlikke abay, turaqlılıq shártleri hám taraqqlyot
kepillikleri. — T.: 0 'zbekiston, 1997. ' :-
4. Karimov I. A. Qawipsizlik hám turaqlı rawajlanıw jolında. — T.: 0 'zbekiston, 1999. '• '
5. Karimov I. A. Biz keleshegimizni óz qolımiZ menen quram ız. — T.: 0 'zbekiston, 1999.
6. Karimov I. A. Azat hám obod watan, erkin hám jetkilikli turmıs — sońı maqsetimiz. — T.: 0 'zbekiston, 2000.