Tema: Ǵárezsizlik jıllarında ruwxı hám mádeníy turmıs Joba

Ǵárezsizlik jıllarında teatr, cirk, muzıka hám qosıqshılıq kórkem óneri, muzey hám sport rawajlanıwındaǵı ózgerisler

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 1996-jıl 31-dekabrdegi «Respublikada muzıkalıq tálim, mádeniyat hám kórkem óner oqıw orınlarınıń iskerligin jaqsılaw tuwrısında»ģi Pármanına kóre olarǵa 6,5 mıń muzıka ásbapları hám hár qıylı texnikalıq úskeneler ajıratılǵan. Respublikamız Prezidentiniń 1997-jıl 8-fevral daǵı «Milliy oyın hám xoreografiya kórkem ónerin rawajlandırıw tuwrısında»ģi Pármanı hám ministrler Mákemesiniń 1997-jıl 21-fevraldaǵı Sheshimi «Ózbeknavo» hám «Ózbekraqs» birlespeleriniń materiallıq texnikalıq negizin bekkemlewge járdem berdi.Ózbekstan húkimeti xalqımızdıń milliy qosıqshılıqqa bolǵan social zárúriyatın itibarǵa alıp milliy ruxdaģi, xalıqtıń qálbine jaqın muzıka dóretpelerin jaratılıwına bolǵan qızıǵıwshılıqtı mudami xoshametlentirdi.
Ǵárezsizlikdıń dáslepki kúnleride-aq muzıka kórkem óneri boyınsha qatar kórik-tańlawlar ótkerila baslandı. Atap aytqanda, 1992-jılı Tashkent qalasında tanbur, sato, qosnay, sırnay hám basqa milliy saz ásbapları atqarıwshılarınıń «Ásirlerge qatarlas sortolar» dep atalǵan respublika kórik tańlawı, aprel ayında Tashkent wálayatında háwesker quwırshaq teatrlari jámáátleriniń kórik-tańlawı, sonıń menen birge, ataqlı artistler Jo'raxon Sultanov, Saidjon Kalonov, Kámaljon Jabborov, Nabijon Hasanov, Kámaljon Otaniyozov, Faxriddin Sadıqov, Janak Shomuratovlarning dóretpeleri atqarıwshılarınıń «Ólmes dawıslar» dep atalǵan kórik-tańlawları ótkerildi. Sol jılı Xorezm wálayatında folklor jámáátleriniń, askiya, masqarabaz hám masqarabazlardıń Qoqonda ótkerilgen IX dástúriy kórik tańlawı, lapar, qosıq atqarıwshılarınıń Tashkent qalasında ótkerilgen XI dástúriy kórik tańlawı milliy kórkem ónerimiz rawajlanıwına úlken úles bolıp qosıldı.
Mámleketimiz húkimeti qosıqshılıq kórkem ónerinen ǵárezsizliktiń ruwxıy jaylerin bekkemlewde de ónimli paydalanıwǵa itibardı kúshaytirildi. Sol maqsette 1995-jıl dekabrde «Ózbekstan - watanım manim» teması daǵı qosıqlar kórik-tańlawı daǵaza etildi. Tańlaw nátiyjesinde júzlegen jańa qosıqlar jaratıldı, ol xalıq arasından shıqqan kóplegen uqıplı artistlerdiń payda bolıwına sebep boldı.

«Ózbekstan - watanım manim» qosıq kórik-tańlawınıń 1996-jıl mart ayında bolıp ótken birinshi basqıshında 54 mińnen aslam artistler qatnastı, 10 mińnen aslam jańa muzıkalıq dóretpeler jaratıldı.




Bulardıń barlıǵın itibarǵa alıp, 1996-jıl avgustda «Ózbekstan - watanım manim» qosıq bayramı haqqında» arnawlı párman qabıllandı. Pármande puqaralar kewilinde múqaddes watan sezimin tárbiyalaytuǵın joqarı kórkem dárejedegi muzıka dóretpeleri hám qosıqlardıń jaratılıwına keń múmkinshilik jaratıw maqsetinde hár jılı avgust ayınıń úshinshi ekshembi «Ózbekstan - watanım manim» qosıq bayramı kúni, dep belgilep qoyıldı. Usı waqıtta, xalqımızdıń qosıqshılıq kórkem ónerine bolǵan úlken qızıǵıwshılıǵın itibarǵa alıp, Mádeniyat jumısları ministrligi janında «Ózbeknavo» gastrol-kontsert birlespesi dúzildi.
Nátiyjede, usı kórik-tańlaw házirde ǵalabalıq tús aldı, ol jaǵdayda tekǵana ózbek milliy, bálki mámleketimizde jasaw qılıp atırǵan basqa barlıq xalıqlar wákilleriniń erkin dóretiwshilik etiwi, óz kórkem ónerlerin kórsetiw múmkinshiligi yara­tildi. Professional hám xalıq kórkem dóretiwshilikoti tiykarında kórkem ónerdiń qosıqshılıq túrine teń itibar beriliwi, olardıń uyqas rawajlanıwına sharayat jaratılıwı sebepli usı sanaat túri jáne de rawaj tabıp atır.
1998-jıl 26-martta Ózbekstan Respublikası Prezidenti I. Karimovtıń «Ózbekstan teatr kórkem ónerin rawajlandırıw tuwrısında»ģi Pármanı daǵaza etildi. Oǵan qaray, Ózbekstan tamasha kórkem óneriniń kóp ásirlik dástúrlerineni úyreniw, bayıtıw hám tarģip qılıw, teatr kórkem ónerin hár tárepleme rawajlandırıw, onıń materiallıq bazasın jáne de bekkemlew, mámleketimizde ruwxıy-bilimlendiriw reformalardı ámelge asırıwda teatr ǵayratkerleriniń aktiv qatnasıwın támiyinlew, respublika Mádeniyat jumısları ministrligi teatr shólkemleri negizinde hám teatr ǵayratkerleri awqamında kórkem zamanagóy saxnabap dóretpeler jaratıw maqsetinde Mádeniyat isleri ministrligi sistemasında hám teatr dóretiwshilik xızmetkerleri awqamı qasında «Ózbekteatr» dóretiwshilik-islep shıǵarıw birlespesi dúzildi.
Teatr kórkem ónerin rawajlandırıw jolında 1998-jıl noyabr ayında ótkerilgen «Xumo» xalıq aralıq jaslar teatrlariniń festivali bólek áhmiyet kásip etdi. Bul festivalda Ózbekstan hám Izrail mámleketleriniń eń jaqsı teatr jámáátleri qatnastılar. Usı festival sheńberinde 32 spektakl kórsetildi, olardı 20 mińnan aslam tamashagóy tamasha etdi. Ózbekstanda jetekshi teatrlardan biri bolǵan Ornıqlıiy atındaǵı ózbek mámleket muzıkalıq teatri jámááti Qohira qalasında (2005) ótkerilgen Xalıq aralıq teatr kórkem óneri festivalida “Topar” spektaklı menen qatnastı. Spektakl teması házirgi dáwirdiń eń aktual mashqalası - jaslar arasında náshebentlikke berilip ketiw sıyaqlı qorqınıshlı jaǵdaylardı saxnada artistler uqıp menen kórsetip bere aldılar. Jáhándıń 50 den artıq mámleket teatr jámáátleri arasından ózbek teatr kórkem óneriniń umidli jas atqarıwshıları uqıpı joqarı bahalandı. “Eń aktual mashqalanı kóterip shıqqanlıǵı ushın” atındaǵı sıylıq menen táǵdirlandi.
Házirgi sharayatta Ózbekstanda iskerlik kórsetip atırǵan 37 dramatik, muzıkalı drama hám komediya, opera hám balet, quwırshaq teatrlari áne sonday wazıypalardı atqardılar. Ózbekstandaǵı zárúrli tariyxıy materiallıq hám kórkem áhmiyetke iye bolǵan muzeylerdiń tolıq túrde islewi ushın qatar ilajlar kórildi. Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesiniń 1994-jıl 23-dekabrdegi «Respublika muzeyleriniń iskerligin jaqsılaw ilajları tuwrısında»ģi sheshimi, Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 1998-jıl 12-yanvardaǵı «Muzeyler iskerligin túpten jaqsılaw hám jetilistiriw tuwrısında»ģi Pármanı 1999-jıl 5-dekabrde bolsa «Muzeyler iskerligin qollap-quwatlaw máseleleri tuwrısında»ģi sheshimi qabıl etiliwi bul máselelerge mámleket tárepinen bólek itibar qaratilıp atırģanlıģı kórsetedi.

•