Tema: Teris emes bútin sanlar arifmetikasın oqıtıw metodikası

2. Nomerlew tiykarında matematika oqıw materialın jaylastırıwdıń ózgeshelikleri.

Baslawısh klass matematikasınıń dástúrinde, aldıńǵıday materialda tiykarǵı orındı iyeleydi. Bunda arifmetika teoriyasın (ámeller hám olardıń qásiyetleri, komponentler hám nátiyjeler arasındaǵı óz-ara baylanıs, muǵdar, san, ólshew, esaplaw, máseleler sheshiw, sanaq sisteması) qáliplestiriwdiń bir tutas sisteması kózde tutılǵan. Soǵan sáykes baslawısh klasslarda matematikanı oqıtıw metodikası da bir qansha rawajlandırılǵan. Kishi jastaǵı oqıwshılardı oqıtıwdıń barlıq basqıshlarında olardıń pikirlew iskerliklerin aktivlestiriwge tayın faktler hám baqlawlardı óz waqtında ulıwmalastırıwǵa, ayırım máseleler arasındaǵı óz-ara baylanıstı tayarlawǵa, balalarda óz betinshe islew, uqıplardı payda etiwge qaratılǵan jańa tiykarlanǵan usıl hám metodlar mektep dástúrine kiritilgen.

Pútin teris emes sanlardı nomerlew hám olar ústinde ámeller orınlaw matematika kursınıń tiykarın payda etip oǵan algebra hám geometriyanıń dáslepki elementlerin kiritiw, bunıń nátiyjesinde san, arifmetikalıq ámeller hám arifmetikalıq qatnaslar sıyaqlı arifmetikalıq túsiniklerge joqarıraq dárejede qaraw kózde tutılǵan.
Pútin teris emes sanlardı awızeki hám jazba nomerlew baslawısh klass matematikasınıń tiykarǵı máselelerinen biri. Awızeki nomerlew menen oqıwshılardı sanawǵa úyretiw, olarda 1,2,3,… sózler menen sanlardı ańlatıw ulken orın iyeleydi. Sanlardı jazba nomerlewde 10 cifr (0,1,2,3,4,5,6,7,8,9) dáslepki túsiniklerdi kiritiw baslı wazıypalardan biri bolıp esaplanadı.
Matematika dástúri aldın natural san hám nol` haqqındaǵı awızeki hám jazba nomerlewdi on ishinde keyinirek 11-20 ishinde, keyin júz, mıń, million ishinde qayta-qayta úyretiw kózde tutılǵan. Onı biz koncentrler boyınsha úyretiw atı menen ataymız.
Sanlardı jazba nomerlewde tek 10 cifr isletiliwin, biraq awızeki nomerlewde, jańa sózlerdiń payda bolıwın qayta-qayta túsindiriw kerek, máselen, nol`, bir, eki,…, on, jigirma, otız, qırıq, eliw,…, júz, mıń,… sózler jańa koncentrlerdi oqıtıw processinde kelip qosıla beredi.
Oqıtıwdıń basınan balalarda ayırım kerekli ulıwmalastırıwlar qáliplesedi. Máselen, natural qatardaǵı hár bir náwbettegi san qanday payda bolıwı anıqlanadı. Qatardıń qálegen sanı menen sol sannan aldın keletuǵın hám keyin keletuǵın sanlar arasındaǵı qatnaslar úyretiledi. (a sanınan aldın a-1, keyin a+1 san keliwi, 1 den basqa).