Tema: Tálım texnologiyasınıń dúzilisi

Aralıqtan oqıtıwda qollanılatuǵın informaciya texnologiyaları quralların tańlaw zárúrli esaplanadı.
Aralıqtan oqıtıwdıń bir neshe texnologiyaları hám olardı shólkemlestiriw usılları ámeldegi bolıp, olardan aralıqtan oqıtıw sistemasın jolǵa qoyıw hám rawajlandırıwda keń paydalanılıp atır. Bul texnologiyalardı shártli túrde tórt gruppaǵa ajıratıw múmkin.
Audio (dawıs) - audio oqıw quralları telefoniya, audiokonferentsiya hám qiskato'lqinli radio sıyaqlı ınteraktiv texnologiyalardı óz ishine aladı. video - video oqıw qurallarına o'zgermeytuǵın statikalıq súwretler (slaydlar ), animatsion (háreketdegi) suwretler (plyonkalar, videokassetalar) hám real waqıt dawamında audiokonferentsiya múmkinshilikleri menen birgeliktegi animatsion suwretlerdi kiritse baladı. Soni aytıp o'tiw kerek-ki, real waqıt dawamındaǵı audiokonferentsiya menen birgelikte uzatılıp atırǵan animatsion suwret bir tárepleme yamasa óz-aralı video suwret, yamasa bolmasa, bir tárepleme yamasa óz-aralı audiokonferentsiyadan sho'lkemlesken bolıwı múmkin. osmadan shıǵarılǵan tarqatpa materiallar - bunday materiallarǵa oqıw sabaqlıqlar, pán boyınsha qóllanbalar, oqıw programmaları, lekciya tekstleri hám bólek qosımsha hújjetler kiredi. Elektron maǵlıwmatlar - «ma'lumotlar» termini astında sonday maǵlıwmatlar názerde tutilmoqdaki, bunday maǵlıwmatlardı basqa Kompyuterge yamasa Kompyuterlerge uzatıw múmkin boladı. Sol sebeplı bul jerde elektron maǵlıwmat degen termin isletilip atır. Búgingi kunga kelip kóplegen Kompyuterler global Internet tarmaǵına, málim bir jónelis yamasa tarawdıń boyınsha qurılǵan korporativ tarmaqqa (Intranet) jalǵanǵan bolıp tabıladı. Bul bolsa keń kólemde aralıqtan oqıtıwdı jolǵa qoyıw imkaniyatın beredi. Aralıqtan oqıtıwdı shólkemlestiriwdiń keń tarqalǵan, onı basqaları menen salıstırǵanda natiyjelilew bolǵan eki usılı bar bolıp tabıladı. Bular - videokonferentstexnologiyaga tiykarlanǵan aralıqtan oqıtıw usılı hám Internet/Intranet tarmaǵında WEB texnologiyaǵa tiykarlanǵan aralıqtan oqıtıw usılı bolıp tabıladı. videokonferentstexnologiya tiykarında qurılǵan aralıqtan oqıtıw sistemasın sinxron kórinistegi aralıqtan oqıtıw dep ataw da tuwrı boladı. Buǵan sebep, oqıw procesi de oqıtıwshı ushın, da oqıwshı ushın real waqıt dawamında ámelge asadı. Aralıqtan oqıtıwdıń bunday kórinisin shólkemlestiriwdiń bir neshe usılları ámeldegi bolıp, olar tiykarınan videokonferentsiya ushın isletiletuǵın baylanıs kanalınıń túrine qaray parıq etedi. Búgingi kúnde videkonferentsiya baylanısı ushın tiykarınan eki qıylı baylanıs kanallarınan paydalanıladı. Bular - Internet kanalları bolıp tabıladı. videkonferentsiya baylanısı procesi ushın arnawlı apparatlar isletilip, olar baylanıs kanalları arqalı audio dawıs, video suwret jiberiw menen bir qatarda hám basqa mul'timediya múmkinshiliklerine de iye boladı. Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, bunday oqıtıw usılında oqıw procesin óz-ara - da oqıtıwshı da oqıwshılar tárepinen sinxronlash zárúriyatı payda boladı. Yaǵnıy oqıtıw processinde eki tárepte bir waqtıniń ózinde de oqıtıwshınıń da oqıwshılardıń qatnasıwı talap etiledi. Birpara jaǵdaylarda bunday talap qolaysızlıqlardı keltirip shıǵaradı, ásirese eger oqıtıwshı hám oqıwshılar geografiyalıq qolaysız jaylasqan bolıwsa (olar arasında waqıt ádewir parıq etetuǵın bolsa ). Biraq real waqıt dawamındaǵı baylanıs hám informaciya almasinuvi aralıqtan oqıw procesin nátiyjesin asıradı. Taǵı sonı aytıp ótiw kerek, videokonferentstexnologiya tiykarındaǵı aralıqtan oqıtıw usılı joqarı sapalı kanal, arnawlı apparatlardı talap etkenligi sebepli aralıqtan oqıtıwdıń basqa usıllarına salıstırǵanda finanslıq tárepten anaǵurlım kóbirek aqsha talap etetuǵın usıllardan esaplanadı.
Internet/Intranet tarmaǵında WEB texnologiyaǵa tiykarlanǵan aralıqtan oqıtıw usılı talay arzan, ápiwayı hám asinxron kórinisindegi aralıqtan oqıtıw usılı bolıp tabıladı. Internet/Intranet texnologiyalarınıń búgingi kúnde erisken jetiskenlikleri bolsa aldınan tayarlab qoyılǵan audio informaciyanı, video suwretti hám basqa mul'timediya qosımshaların tarmaq boyınsha uzatıw imkaniyatın beredi. Bul aralıqtan oqıtıw usılınıń tiykarǵı ózgesheligi onıń asinxronligida bolıp tabıladı. Oqıwshılar Internet/Intranet tarmaǵı arqalı aralıqtan oqıtıw procesin shólkemlestiriw ushın mólsherlengen aralıqtan oqıtıw platformasiga shaqırıq qılıw menen oqıw processinde qatnasadılar. Bunda olar ózlerine qolay jay hám waqıtta aralıqtan oqıtıw platformasiga shaqırıq etiwleri múmkin. videokonferentstexnologiyaga tiykarlanǵan aralıqtan oqıtıw usılınan parq etip, bul usıldan paydalanıwshı oqıtıwshı hám oqıwshılardan bir waqtıniń ózinde aralıqtan oqıtıw processinde qatnasıw talap etińmeydi, oqıwshılar oqıw materialların (elektron lekciya tekstleri, videorolik hám basqalar ) ekinshi tárepte oqıtıwshı bolmaǵan táǵdirde de qayta kórip úyreniwleri múmkin. Bul halda, aralıqtan oqıtıwdıń bul usılında qanday etip oqıw Procesiniń tiykarǵı elementi bolǵan oqıtıwshı hám oqıwshı arasında baylanıs hám soraw -juwap ótkeriledi? - degen soraw tuwılıwı múmkin.
Oqıtıwshı hám oqıwshı arasındaǵı baylanısti elektron pochta almaslaw, daǵazalar taxtası hám forumnan paydalanıw, CHAT qosımshalardan hám dawıslı pochtalardan (voice mail) paydalanıw jolı menen ámelge asırıw múmkin. Odan tısqarı Internet/Intranet texnologiyaları búgingi kunga kelip tarmaq arqalı hár túrlı multimedia qosımshaların uzatıw imkaniyatın berip atır, bul bolsa óz gezeginde aralıqtan oqıtıwdıń nátiyjesin asırıp atır (virtual laboratoriyalar, ınteraktiv test programmalar ).
Qollanilayotgan texnologiya aralıqtan oqıtıwdı jolǵa qoyıw jáne onı uzatıwda tiykarǵı rol oynawına qaramastan, aralıqtan oqıtıwda qatnasıw jetip atırǵan oqıtıwshılar tiykarǵı itibarların informaciya tasıw texnologiyasına emes, kerisinshe oqıtıw nátiyjesine qaratıwları kerek. Nátiyjeli aralıqtan oqıtıw procesin shólkemlestiriw jolındaǵı birinshi qádemlerge oqıwshılardıń talapların anıqlaw, oqıw materialların mazmunın tańlaw hám oqıtıwshı ushın oqıw processindegi ámeldegi shegaralardı anıqlaw jumısları kiredi. SHuni aytıp ótiw kerek, bul ámeller oqıw procesin shólkemlestirip beretuǵın texnologiyanı tańlawdan aldın etiletuǵın ámeller bolıp tabıladı.
Aralıqtan oqıtıw ushın mólsherlengen elektron oqıw materialların islep shıǵıwda lekciyanıń tiykarǵı mánisi kóbinese ózgermeydi, biraq materiallardı jetkiziw hám kórsetiwde olardı turaqlı jańalaw, bunda jańa texnologiya hám metodikadan (oqıw materiallarınıń virtual kórinisi) paydalanıw hám onıń ushın bólek waqıt ajıratıw talap etiledi. Oqıw procesin nátiyjesin asırıw ushın aralıqtan oqıtıw sisteması sonday bolıwı kerek, odaǵı paydalanıwshılar qısqa waqıt dawamında aralıqtan oqıtıw qurallarınan nátiyjeli paydalanıwdı úyrene alıwları hám oqıw processinde aralıqtan oqıw metodikasında qolaysızlıqlarǵa dus penenkelmasliklari kerek. Aralıqtan oqıtıw sisteması sonday tashkil etilgen bolıwı kerek, ol jaǵdayda tiykarǵı kúsh hám itibar oqıwshılarda oqıwǵa qızıǵıwshılıqtı oyatıwına qaratılǵan bolıwı hám usınıń menen birge bul sistema oqıtıw usılı hám mazmunına muwapıq talaplarǵa juwap beriwi kerek.