Tema: Vektor keńislik túsinigi Jobasi I. Kirisiw. II. Tiykarǵi bólim

Juwmaqlaw
Keńislik qandayda bir O nuqga málim bolsa, sol nuktaga salıstırǵanda keńislikgi basqa qálegen noqat, mas., M noqat jaǵdaynı OM=g menen anıqlaw múmkin.g vektor M noqattıń radius vektorı dep ataladı. Tegislik yamasa keńislikgi hár qanday vektordı koordinatalar basınan shıqqan dep esaplaw múmkin. Usınıń sebepinen, vektor uchining jaǵdayı koordinatalar menen anıqlanadı. Bası A noqatda, aqırı v nuqgada bolǵan vektor bunday belgilenedi: yamasa a' yamasa yoxud a., mat. hám mexanikanıń tek san menen emes, bálki jónelis menen de ańlatılatuǵın mikdorlarni tekseriwshi máseleleri vektor túsinigine alıp keledi hám kúsh, tezlik v. mikdorlar bolıp tabıladı. Uzınlıǵı teń bolıp, baǵdarı birdey bolǵan eki vektor bir-birine teń boladı. Aytıp ótilgen vektor muǵdarlar -den jılısıw, tezlik, tezleniw sıyaqlılardı keńisliktiń qálegen nuktasidan shıqqan vektor menen súwretlew múmkin. Bunday vektor muǵdarlar erkin vektorlar dep ataladı. Kúsh, múyesh tezlik sıyaqlı vektor muǵdarlardı tolıq anıqlaw ushın olardıń san bahaları, baǵdarlarınan tısqarı taǵı tásir sızıqların da biliw zárúr (mas., kúshnı tek sol kúsh baǵdarı boyınsha kóshiriw múmkin). Bunday vektor mikdorlar sırǵanıwshı vektorlar dep ataladı. Eki hám vektordıń skalyar kóbeymesi dep, bul vektorlar uzınlıqlarınıń olar arasındaǵı múyesh kosinusi menen kóbeymesine teń bolǵan sanǵa aytıladı hám yamasa menen belgilenedi. Skalyar kóbeytpe túsiniginiń dáregi mexanika bolıp tabıladı.
Paydalanilǵan ádebiyatlar
1. Xurammov Sh. R. Joqarı matematika. Mısal hám máseleler, qadaǵalaw tapsırmaları. 1. 2. 3-bólimler. Tashkent:Pán hám texnologiyalar, 2015.
2. Axmedov A. B., Shodmonov G., Esonov E. E., Abdukarimov A. A., Quyashiyev D. N.: Joqarı matematikadan individual tapsırmalar. Tashkent, Ózbekstan ensklopediyasi. 2014.j
3. Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 7-fevralda “Ózbekstan Respublikasın jáne de rawajlandırıw boyınsha háreketler strategiyası tuwrısında”gi PF-4947-sanlı Pármanı
4. Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2020 -jıl 7 maydaǵı «Matematika salasındaǵı tálim sapasın asırıw hám ilimiy-izertlewlerdi rawajlandırıw ilajları tuwrısında»gi PQ-4708-sanlı sheshimi
5. Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019 -jıl 8-oktyabr degi PF-5847-san Pármanı menen tastıyıqlanǵan “Ózbekstan Respublikası Joqarı tálim sistemasın 2030 -jılǵa shekem rawajlandırıw kontseptsiyasi”