Темир йўлларда тортувчи ҳаракат таркиблари Режа Тортувчи харакат таркиби турлари. Электирли харакат таркиби

Агар ғилдирак жуфтларининг сони олтитадан ошмаса, бундай локомотивлар бир кузовли қилиб ишланади ва улар бир секцияли локомотив деб аталади. Ғилдирак жуфтлари кўп бўлганда, локомотив кузови жуда узайиб оғирлашиб кетади, унинг конструкциявий тузилиши мураккаблашиб бурилиш жойларидан ўтиши қийинлашади. Шунинг учун бундай локомотивлар икки, айримлари алоҳида уч кузовли қилиб ўзаро автоулагич (автосцепка) ёки махсус шарнирли бириктиргичлар ёрдамида улагади. Бундай локомотивларни 2 ёки 3 секцияли локомотивлар деб атайдилар. Ҳозирда 4 секцияли локомотивлар ҳам ишлаб чиқилган.

• Экипажда ғилдирак жуфтларининг жойлашуви, двигателлардан ғилдирак жуфтларига узатма тури ва тортиш кучларини узатиш усулини локомотивнинг ўқли тавсифи билан ифодалаш қабул қилинган бўлиб, унда рақамлар билан ғилдирак жуфтлари сони кўрсатилади. Ўқли тавсиф ифодасида “–“ белгиси икки арава ўзаро бирикмасиз бўлиб, уларнинг шарнирли (ошиқ-мошиқли) боғланиши йўқлигини ва ҳаракатланувчи ғилдираклардан тортиш кучи локомотив автоулагичига аравача орқали узатилишини кўрсатади. Ҳар хил конструкцияли локомотив ва мотор вагонли ҳаракат воситаларини алоҳида ҳарф ёки ҳарфлар бирикмаси билан белгилаш қабул қилинган. Ҳаракат таркибининг русуми деб аталувчи ушбу белгиларга қўшимча кичик индекслар қўйилади. Рақамлар ғилдирак ўқларининг сони, электр токининг тури, айримлари эса ғилдирак жуфтларининг рельсга босими ҳақида ҳам маълумот беради.

Агар ҳаракатлантирувчи ғилдирак жуфтлари якка узатмали, етакчи бўлса, у ҳолда ўқлар сонини кўрсатувчи рақамлар остига «0» индекси қўйилади. Масалан, ўқли ҳарактеристкаси 30+30 бўлган электровознинг ҳаракатлантирувчи ғилдираклари якка узатмали, уч ўқли, ўзаро шарнирли боғланган икки аравачадан иборат. Ўқли ҳарактеристкаси 2(30–30) тепловоз икки секцияли бўлиб, унинг ҳар бир уч ўқли аравачалари ўзаро боғланмаган, етакчи ғилдирак жуфтлари якка узатмали ва ҳар бир секцияси мустақил ҳаракатланиш имкониятига эга. Агар секциялар алоҳида юраолмайдиган бўлса, у ҳолда ушбу ўқли ҳарактеристика 30 – 30 – 30 – 30 кўринишида бўлар эди.

• Агар ҳаракатлантирувчи ғилдирак жуфтлари якка узатмали, етакчи бўлса, у ҳолда ўқлар сонини кўрсатувчи рақамлар остига «0» индекси қўйилади. Масалан, ўқли ҳарактеристкаси 30+30 бўлган электровознинг ҳаракатлантирувчи ғилдираклари якка узатмали, уч ўқли, ўзаро шарнирли боғланган икки аравачадан иборат. Ўқли ҳарактеристкаси 2(30–30) тепловоз икки секцияли бўлиб, унинг ҳар бир уч ўқли аравачалари ўзаро боғланмаган, етакчи ғилдирак жуфтлари якка узатмали ва ҳар бир секцияси мустақил ҳаракатланиш имкониятига эга. Агар секциялар алоҳида юраолмайдиган бўлса, у ҳолда ушбу ўқли ҳарактеристика 30 – 30 – 30 – 30 кўринишида бўлар эди.