Темирйўлларни перегонларда ва станцияларда қор кўчкиларидан ҳимоя қилиш

ТЕМИРЙЎЛЛАРНИ ПЕРЕГОНЛАРДА ВА СТАНЦИЯЛАРДА ҚОР КЎЧКИЛАРИДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШ
Темир йўл ва иншоотлар қор, қум ва тупроқ кўчиши ва бошқа табиий ва техноген таъсирлардан ҳимояланган бўлиши керак.
Кўпгина табиий ҳодисалар темир йўлларнинг ташиш ишларига салбий таъсир кўрсатмоқда, улар орасида энг муҳимлари қор ёғиши, бўрон, қор кўчкиси, муз шаклланиши ва бошқалар.
Қиш шароитида темир йўл транспортининг узлуксиз ишлаши, энг муҳими, йўлни қордан ишончли ҳимоя қилишга, шунингдек, қор бўрони пайтида уни қордан тозалашни ўз вақтида ташкил этишга боғлиқ. Қор кўчиши қор ёғиши ва қор бўрони туфайли содир бўлади. Қиш олдидан ишчи ходимлар, машиналар, механизмлар ва асбоблар қиш шароитида ишлашга ўргатилади.
Кадрлар тайёрлаш қор тозалаш ва қор тозалаш машиналарига хизмат кўрсатувчи экипажларни кадрлар билан таъминлаш ва ўқитиш, йўл монтёрлари ва менежерларни йўлни қор ва қор тозалашдан ҳимоя қилишнинг илғор усулларига ўргатиш, ҳудудларнинг маҳаллий хусусиятлари билан таништиришни ўз ичига олади.
Қишда, кўпинча қор тозалаш учун ишчилар сонини вақтинча кўпайтириш зарурати туғилади. Учта навбатга бўлинган қор кўчкиларига қарши курашда иштирок этадиган ишчилардан махсус бригадалар тузилади. Биринчи босқич бригадалари бўлинма (околотка), масофавий устахоналар ва йўл машина станциялари ишчиларидан тузилади. Ушбу бригадалар куннинг исталган вақтида қор бўрони ёки қор ёғиши билан иш жойига чақирилади. Иккинчи босқич бригадалари йўл ва бошқа темир йўл узеллари ва бошқа темир йўл ташкилотларининг барча хизматлари ишчилари ва ходимларидан ташкил топади. Бундай бригадалар қор бўрони бошланганидан 3-4 соат ўтгач, стрелкали ўтказгичлар ва станция йўлларида қорни тозалаш устида ишлашга чақирилади. Учинчи босқич бригадалари ҳудудий ташкилотлар ходимларидан иборат. Уларнинг чақируви қор курашининг операцион режаси билан белгиланади. Йўлнинг ҳар бир масофасида қор билан курашишни ташкил этишнинг операцион режаси тузилади, унда перегонларда ҳам, станцияларда ҳам қор билан курашиш билан боғлиқ масофа ҳақидаги асосий маълумотлар мавжуд, хусусан:
- бўйлама профиль ва асосий йўлнинг режаси. Йўлнинг профили қор тозалаш машинасининг ишлаши учун барча бўлувчи пункт жойлари, алоҳида нуқталар билан белгиланади. Йўл режасида қуйидагилар кўрсатилади: йўлни қордан ҳимоя қилиш схемалари, ҳимоя воситалари ва уларнинг узунлиги, вақтинчалик ишчи кучи ва кўрсатмалар олиш жойлари, ишчиларни иситиш ва уларни озиқ-овқат билан таъминлаш жойлари;
- махсус киритилган стрелка кўчалари, қор тозалаш йўллари кўрсатилган барча станцияларнинг схемалари; парклар, йўлларни ва стрелка кўчаларини тозалаш тартиби; йўлларни қордан тозалаш ва тозалаш механизмларини тартибга солиш ва уларнинг ишлаш тартиби; қорни тушириш жойлари;
- қор тозалаш машиналарининг тўхташ жойлари рўйхати, уларнинг ишлаш зоналари, алоқа пунктлари — йўл, линия, диспетчерлик ва йўлларни бошқариш; вақтинча меҳнат таъминоти зоналари чегаралари; ишчи бўлинмалари ва ҳудудларнинг чегаралари;
- четдаги қозиқлар ва кўчма қалқонлар, ёғоч ва металл белкураклар, киркалар, лом ва бошқа инвентаризация ва асбобларнинг зарурлиги ва мавжудлиги тўғрисида қайднома;
- озиқ-овқат, иш кийимлари ва пойафзалларнинг инвентаризация рўйхати. Катта станциялар ва марказларда қор билан курашишни ташкил этишнинг операцион режаси станция бошлиғи билан биргаликда йўл масофасининг бошлиғи томонидан тузилади.
Йўл иншоотларини қишга тайёрлашда темир йўл линияси ва йирик станцияларнинг жойлашишини ҳисобга олган ҳолда, шунингдек қор тозалаш ускуналарини локомотивлар билан таъминлаш имкониятини ҳисобга олган ҳолда қор тозалаш ва қор тозалаш машиналарининг тўхташ жойлари аниқланади.
Ҳар бир қор тозалаш машинасининг техник хизмат кўрсатиш жойлари олдиндан режалаштирилган. Қор тозалаш воситаларининг ишлашига тўсқинлик қиладиган жойларда вақтинчалик огоҳлантириш белгилари ўрнатилади (расм-4.9).



Расм 4.9. Вақтинчалик сигнал белгиларини ўрнатиш схемаси: а-анъанавий қор тозалаш учун; б-юқори тезликдаги қор тозалаш учун 1-пичоқни туширинг, қанотларни очинг; 2-пичоқни кўтаринг, қанотларни ёпинг; 3-пичоқни кўтаришга ва қанотларни ёпишга тайёрланинг.
Қор тозалаш машиналарининг иши об-ҳаво ҳолатига, шунингдек йўлга тушган қор миқдорига қараб бошланади.
Қор бўронлари ва қор ёғиши пайтида йўлни қордан профилактик тозалашга алоҳида эътибор қаратилади, бу эса қор тозалаш машиналарининг поездларнинг ҳаракатланиш жадвалини бузмасдан ишлашига имкон беради.
Узоқ муддатли кучли қор бўронлари бўлган жойларда қор тозалагичлар “моккисимон” ҳаракат қилишга ўтказилади: ўртада локомотив жойлаштирилган ва иккала учида қор тозалагичлар ўрнатилган. Бу ҳосил бўлган қор уюмини тозалаш учун орқага қайтишга имкон беради.
Икки йўлли участкаларда айланма қор тозалаш машинаси билан йўлни тозалашда, иккинчи йўл тозаланганда, тозаланган йўлдан кейин поездларга қор тозалаш машинасининг иш жойи соатига 5 км тезликда ўтиши ҳақида огоҳлантиришлар берилади, чунки бу қор тозалаш машинасининг иш жойи тўхташ сигналлари билан қўшни йўл бўйлаб ўралган. Поезд ўтиши билан қор тозалаш машинасининг иши тўхтатилади ва қанотлари ёпилади.