Temuriylar davlatchiligida soliq tizimi

Soliq tizimi Amir Temur davlati iqtisodiy siyosatining asosi

• Bu davrda erga egalikning 5 ta asosiy korinishi bor edi:
• 1.Suyurgol yerlar. Bu yerlar davlat tomonidan ajratib berilgan bolib, soliqdan ozod qilingan.
• 2.Harxon yerlar. Bu yerlar odamlarga biron bir xizmati uchun xususiy mulk qilib berilgan.
• 3.Ushr yerlar. Sayyid va xojalarga mansub yerlar.
• 4. Vaqf yerlar.
• 5.Sipohilar va ularning rahbarlariga berilgan yerlar.
• Saltanat xazinasini toldirish xarajatlari asosan soliqlar hisobiga amalga oshirilar edi. Amir Temur davlatining oziga xos soliqlar belgilash va uni yigish qoidalari bolib, bu haqda sohibqiron shunday degan edi.- Soliq yigishda xalqni ogir ahvolga solishdan yoki olkani qashshoqlikka tushirib qoyishdan ehtiyot bolish zarur. Negaki, xalqni xonavayron qilish davlat xazinasining kambagallashishiga olib keladi, xazinaning bequvvatligi sipohning tarqalib ketishiga sabab boladi, bu esa oz navbatida saltanatning kuchsizlanishiga olib boradi.

Fuqarolar olinadigan jon soligi, kasb-hunardan, otloq va suvloqdan olinadigan soliqlar qadimdan ornatilgan qoidalar boyicha olingan. Soliq hosil pishib etilgandan keyin olingan. Soliq yigishda zoravonlik, kaltaklash, bandi qilish, xaqoratlash man etilgan.
Kimki, biron sahroni obod qilsa, yoki er osti suvini olish uchun inshoat qursa, togonlar qurib bog kokartirsa yoxud xarob bolib yotgan yerlarni obod qilsa birinchi yili soliqdan ozod qilingan, ikkinchi yili raiyat oz roziligi boyicha soliq tolaganlar. Amir Temur harbiy yurishlardan zafar bilan qaytib kelganda fuqarolarni uch yilgacha soliqdan ozod qilgan.
Tashlandiq, xarob yerlarni obod qilish uchun turli asbob va kerakli narsalar berilgan. Bu yerlarni obod qilish uchun, suv inshoatlari, qorgonlar qurish uchun, ariqlar qazish kopriklar qurish, ot-ulov, omoch-hokizlar sotib olish uchun xazinadan pul berilgan.

E’tiboringiz uchun rahmat.