Tengsizliklarni isbotlashning klassik usullari.
Tengsizliklarni bevosita isbotlash usullari haqida.
1–misol. Istalgan va sonlari uchun ekanligini isbotlang.
Yechilishi. Istalgan va sonlari uchun ayirmani manfiy emasligini ko’rsatamiz:
Istalgan sonning kvadrati nomanfiy son bo’lgani uchun va . Demak, istalgan va sonlari uchun manfiy emas. Shuning uchun berilgan tengsizlik istalgan va sonlari uchun o’rinli. Jumladan, tenglik belgisi bo’lgandagina bajariladi. ∆
Tengsizlikning to’g’riligini ko’rsatish uchun uning har ikkala qismining ayirmasini musbat yoki manfiyligini aniqlash, ya’ni yuqoradagi misoldagidek bevosita ta’rifdan foydalanib isbotlashga harakat qilish ayrim hollarda qiyinchiliklarni tug’diradi. Shuning uchun tengsizliklarni isbotlashda tengsizliklarning xossalaridan foydalanish tavsiya etiladi.
2-misol. tengsizlikni isbotlang.
Yechilishi:
3-misol. tengsizlikni isbotlang.
Yechilishi:
O’rtacha qiymatlar va ular orasidagi munosabatlar.
1. O’rtacha qiymatlar.
a ={a1, a2 ,…, an} musbat sonlar ketma-ketligi uchun
o’rta arifmetik qiymat A(a)=An= ,
o’rta geometrik qiymat G(a)=Gn= ,
o’rta kvadratik qiymat K(a)= Kn= va
o’rta garmonik qiymat N (a)=Nn= larni aniqlaymiz.
Xususan x, y musbat sonlar uchun bu o’rta qiymatlar quyidagicha aniqlanadi:
A2= ; G2= ; K2= ; N2 = .
2. O’rta arifmetik va o’rta geometrik qiymatlar haqida Koshi tengsizligi va uning turli isbotlari.
Teorema. An ³ Gn va An = Gn tenglik faqat va faqat
a1=a2 =…= an tenglik bo’lganda o’rinli.
isbot. Teoremaning isboti quyidagi ma’lum tasdiqqa asoslangan:
x³ 1 da ex -1³ x , shu bilan birga ex -1=x tenglik esa faqat x=1 da bajariladi. Bundan:
1= e0 = exp = ³ = .
Demak, A(a) ³ G(a) va tenglik esa faqat , i=1, 2,…, n bo’lganda bajariladi. Bundan esa a1=a2 =…= an = A(a) ekanligi kelib chiqadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |