Теоретические аспекты выбора посткризисных моделей экономического развития

4. Agar teng qiymatli almashinuvda predmetlarning biri valyuta, ikkinchisi esa ribo bilan bog‘liq va o‘lchanish xususiyatiga ega oziq-ovqat mahsuloti bo‘lsa. “Qo‘ldan qo‘lga o‘tish” bitimida va bitimni kechiktirishda foyda joiz hisoblanadi.

• 4. Agar teng qiymatli almashinuvda predmetlarning biri valyuta, ikkinchisi esa ribo bilan bog‘liq va o‘lchanish xususiyatiga ega oziq-ovqat mahsuloti bo‘lsa. “Qo‘ldan qo‘lga o‘tish” bitimida va bitimni kechiktirishda foyda joiz hisoblanadi.
• 5. Agar teng qiymatli almashinuvda almashinuv ob’ektlari turli jinsdagi tovarlarga tegishli bo‘lib, ularning biri o‘lchanish, ikkinchisi tortilish xususiyatiga ega bo‘lsa. “Qo‘ldan qo‘lga o‘tish” bitimida foyda olish joiz, lekin bitimni kechiktirish bo‘yicha turli bir-biriga zid fikrlar mavjud. Ularning aksari bitim tuzishni ma’qullaydi.
• 6. Agar teng qiymatli almashinuv obyektlari oziq-ovqat mahsuloti ham, boshqasi ham o‘lchash va tortilish xususiyatiga ega bo‘lmasa. Masalan, minib yuriladigan ulovlar. “Qo‘ldan qo‘lga o‘tish” bitimi va bitimni kechiktirishdagi foyda joiz hisoblanadi.

Molikiy mazhabi

• 1. Agar so‘z uzoq muddat saqlanuvchi bir va o‘sha jinsga tegishli oziq-ovqat mahsulotlari va valyutani teng qiymatli almashtirish ustida borsa. Masalan, dinorni dinorga, bug‘doyni bug‘doyga almashtirish. “Qo‘ldan qo‘lga o‘tish” va bitimni kechiktirishda foyda olishga yo‘l qo‘yilmaydi.
• 2. Agar so‘z uzoq muddat saqlanuvchi turli jinslarga mansub oziq-ovqat mahsulotlari va valyutani teng qiymatli almashtirish haqida borsa. Masalan, dirhamni dinorga, bug‘doyni moshga. Agar foyda olish ko‘zlanmagan bo‘lsa, bitimni kechiktirishga yo‘l qo‘yilmaydi. “Qo‘ldan qo‘lga o‘tish” bitimida foyda olish joiz.
• 3. Agar so‘z bir va o‘sha jinsga tegishli bo‘lmagan oziq-ovqat mahsulotlarini teng qiymatli almashtirish to‘g‘risida bo‘lsa. Masalan, bananni sutcho‘pga (choy yaproqqa). Agar foyda olish ko‘zlanmagan bo‘lsa, bitimni kechiktirishga yo‘l qo‘yilmaydi. “Qo‘ldan qo‘lga o‘tish” bitimi bo‘yicha foyda olish joiz.
• 4. Agar iste’mol qilinmaydigan, ichib bo‘lmaydigan, lekin o‘lchash va tortilish xususiyatiga ega bir va o‘sha jinsga mansub, shuningdek, bir va o‘sha maqsad uchun ishlatiladigan ob’ektlar teng qiymatli almashtiriladigan bo‘lsa. Masalan, xomashyoni xomashyoga. Agar foyda olish ko‘zlanmagan bo‘lsa, bitimni kechiktirishga yo‘l qo‘yilmaydi. “Qo‘ldan qo‘lga o‘tish” bitimi bo‘yicha foyda olish joiz.