Teoriyaliq materiallar 1-tema. Finanslıq analiz pániniń teoriyalıq tiykarları
Download 394.88 Kb.
|
ОМК ФИН АНАЛИЗ кк
|
Eki faktorlı Altman formulası:
Z= -0.3877 – 1.073*X1 + 0.0579*X2 Kórsetkishler hám olardı anıqlaw tártibi
Z<0 - ekonomikalıq bankrotlıq itimalı 50 payızdan az; Z>0 - ekonomikalıq bankrotlıq itimalı 50 payızdan joqarı; Z=0 - ekonomikalıq bankrotlıq itimalı 50 payızǵa teń. Bes faktorlı Altman formulası: Z= 1.2*X1 + 1.4*X2 + 3.3*X3 + 0.6*X4 + X5 Kórsetkishler hám olardı anıqlaw tártibi
Z > 2.9 - finanslıq turaqlı zona (jasıl zona); 1.8 Ádette, Altmannıń formulası iri firma hám kompaniyalar ushın, jeke kárxanalar ushın, óndirislik emes kárxanalar ushın óz aldına tártipte qollanıladı. Ekonomikalıq bankrotlıqtı anıqlawda Altman modeliniń anıqlıq dárejesi 90-91 payızdı quraydı.
Zz = 0.23883 - 0.108*X1 - 1.583*X2 - 10.78*X3 + 3.074*X4 + 0.486*X5 - 4.35*X6 - 0.11*X7 P = 1/(1+e–z): Bul jerde: R – bankrotlıq itimalı.
Lis modeli. 1972-jılda angliyalı professor tárepinen islep shıǵılǵan. Onı anıqlaw formulası tómendegishe kóriniste: Z1=0,063X1+0,092X+0,057X3+0,001X42
Angliyalı alımlar Tafler hám Tishoular tárepinen bankrotlıqtı anıqlawdıń 4 faktorlı formulası usınıs etiledi. (1977-jıl) Ztt=0,53X1+0,13X2+0,18X3+0,16X4
Sonday-aq, jáhán ámeliyatında keń kólemde Olson modeli (1980-jıl), Fulmer modeli (1984-jıl), Springeyt modeli (1978-jıl), Konan-Galder modeli (1979-jıl), Biver modeli keń paydalanıladı. Bankrotlıqtı anıqlawdıń hár túrli modelleri hám olardıń salıstırılıwı25
13-Tema. Kárxanalardıń finanslıq jaǵdayın reyting bahalaw hám analizlew 13.1. Básekiles ekonomikada xojalıq subyektleriniń finanslıq jaǵdayın reyting bahalawdıń zárúrligi, analiz maqseti, mazmunı hám wazıypaları Reyting sózi ámeliyatqa ingliz tilindegi «rating» sózinen kirip kelgen bolıp, «bahalaw, baha qoyıw» degen mánisti ańlatadı. Ulıwma mazmunda reytingti eki túrli mazmunda ataqlılıq hám liderlik mánisinde isletiw múmkin. Ataqlılıq, liderlik tek subyektlerge ǵana emes al kárxanalarǵa, aymaqlarǵa hám mámleketlerge de tán túsinikler bolıp esaplanadı. Máselen, hár jılı hár túrli xalıq aralıq shólkemler, fondlar, institutlardıń ekspertler toparı tárepinen 100 den artıq kórsetkishler boyınsha óz aldına subyektler, kárxanalar hám mámleketlerdiń reytingi járiyalanbaqta. Olar qatarına BMSH, jáhán banki, hár túrli jámáát shólkemlerin, ataqlı reyting agentliklerin kiritiw múmkin. «Moody’s» xalıq aralıq reyting agentligi; «Fitch Ratings» xalıq aralıq reyting agentligi; «Standard & Poor’s»; «Forbes» hám t.b. reyting agentlikler eń ataqlı reyting agentlikleri bolıp esaplanadı. Sonıń ishinde, Moody’s hám Standard & Poor’s lardıń hár biri jáhan bazarı reytinginiń 40% ın qadaǵalaydı. Sonıń ishinde makro kólemde mámleketlerdiń reytingin anıqlaw boyınsha hár jılı hár túrli kórsetkishler sisteması boyınsha bahalawlar ámelge asırılmaqta hám nátiyjeleri járiyalanbaqta. - sociallıq rawajlanıw dárejelerin ózinde sáwlelendiriwshi; (baxıtlı turmıs indeksi, insan rawajlanıw indeksi, ortasha ómir súriw dárejesi, xalıqtıń ósiw dárejesi, insanlardıń baxıtlılıq dárejesi, social rawajlanıw dárejesi, bilimlendiriw dárejesi, medicina xızmetin kórsetiw dárejesi, ekologiyalıq nátiyjelilik, jasaw ushın eń qolay imkaniyatlar dárejesin sáwlelendiriwshi); - ekonomikalıq rawajlanıw dárejelerin sáwlelendiriwshi (JIÓ dárejesi, xalıq jan basına JIÓ dárejesi, biznes júritiwge qolay shárt-sharayatlardıń jaratılıwı, shet elli investiciyalardı qamtıw dárejesi, azıq-awqat qáwipsizligi dárejesin sáwlelendiriwshi); - siyasiy rawajlanıw dárejelerin sáwlelendiriwshi (tınıshlıq súyiwshi, nızam ústemligi, terrorizm qáwpiniń joq ekenligi dárejesin sáwlelendiriwshi); - ilimiy-texnikalıq rawajlanıw dárejesin sáwlelendiriwshi (ilimiy izertlew aktivligi, patentler alıw, innovacion rawajlanıw dárejelerin sáwlelendiriwshi); - maǵlıwmat-kommunikacion rawajlanıw dárejelerin sáwlelendiriwshi (elektron húkimettiń rawajlanıwı, internet sistemasınıń engiziliwi hám onıń tezligi, mobil baylanıs sistemasınan paydalanıw dárejelerin sáwlelendiriwshi); Finanslıq jaǵdaydı reyting bahalawdıń maqseti – kárxanalardıń finanslıq jaǵdayın kompleks kórsetkishler sistemasında tolıq hám salıstırmalı ańlatpalarda, áshkara etiletuǵın maǵlıwmatlar bazasına tayanǵan halda dáwirli úyreniw hám de ranjirlew arqalı tarmaq, taraw hám aymaq boyınsha ornın belgilewden ibarat. Finanslıq jaǵday boyınsha reytingti anıqlaw tómendegi basqıshlarda ámelge asırıladı: 1. Ranjirlew ámelge asırılatuǵın kórsetkishler sistemasın tańlaw. Finanslıq esabat formaları tiykarında anıqlanatuǵın hám kárxananıń hár túrli iskerlik nátiyjeliliklerin sáwlelendiriwshi bunday kórsetkishler qatarına tómendegilerdi kiritiw múmkin: múlkiy jaǵdaydı bahalaw imkanın beriwshi koefficientler; likvidlik kórsetkishleri, jumıs aktivligi, rentabellik kórsetkishleri, finanslıq turaqlılıq kórsetkishleri. 2. Reyting bahalaw boyınsha ekonomikalıq birliklerdi tańlap alıw. Eger kárxanalardıń taraw hám tarmaq boyınsha reytingin anıqlaw analiz maqseti etip belgilengen bolsa, bir tarmaqqa hám tarawǵa tiyisli bolǵan bir túrdegi kárxanalar ǵana tańlap alınadı. Eger aymaq hám mámleket boyınsha kárxanalar reytingin anıqlaw talap etiletuǵın bolsa bunda bir-birine tolıq sáykes keliwshi metodikalıq jantasıwlardan paydalanıladı hám bul process birqansha qıyın process bolıp esaplanadı. Bunda kóbinese olardıń jumıs kólemi boyınsha jaylasıwına úlken áhmiyet qaratıladı. Tańlaw sheńberi qanshelli keńeyip barsa ranjirlew hám reytingti anıqlaw sonshelli qıyınlasıp baradı. 3. Koefficientlerdi tańlaw. Koefficientler barlıq kárxanalarda birdey metodikalıq tiykarda esap-kitap qılınadı hám olardı salıstırıw shártlerine tolıq ámel etiw kerek. Sonday-aq kórsetkishlerdiń iskerlik hám tarmaq túrleri boyınsha áhmiyetlilik dárejesine de óz aldına áhmiyet qaratıw zárúr. Máselen, sawda kárxanasında jumıs aktivligin bahalawda tovar aylanıs kórsetkishi, xızmet kórsetiwshi buwın ushın rentabellik kórsetkishiniń áhmiyetliligi sıyaqlı. 4. Tańlanǵan usıllar tiykarında reyting bahalawdı ámelge asırıw. Finanslıq jaǵdaydı reyting bahalaw aldına qoyılatuǵın wazıypalar tómendegilerden ibarat: 1. Analitikalıq balans maǵlıwmatları tiykarında kárxananıń ulıwma finanslıq jaǵdayın bahalaw; 2. Qarız qarjılarınan paydalanıw nátiyjeliligin finanslıq leveridj tiykarında bahalaw; 3. Kárxananıń finanslıq turaqlılıǵın tolıq kórsetkishlerde analizlew; 4. Finanslıq koefficientlerdi anıqlaw hám analizlew; 5. Finanslıq nátiyjelerdi analizlew; 6. Juwmaq hám usınıslar tayarlaw.
Juwmaqlawshı reyting bahalaw nátiyjeleri kárxananıń finans-xojalıq iskerliginiń áhmiyetli kórsetkishlerine; ekonomikalıq hám finanslıq iskerligine, iskerlik hám ónim rentabelligine, óndiris hám finanslıq resurslardıń nátiyjeliligine, qarjılardıń bar ekenligi hám olardıń dereklerine baylanıslı. Reyting bahalawdı tómendegi túrlerge ajıratıw múmkin.
Kárxana quramına kiriwshi bólimler, filiallardıń reytingi; Tarmaq hám taraw boyınsha reyting; Aymaq boyınsha kárxanalardıń reytingi; Mámleket boyınsha barlıq kárxanalardıń reytingi; Dúnya boyınsha kárxanalardıń reytingi. Reyting bahalawda finanslıq jaǵdaydıń ulıwma reytingi hám quram kórsetkishler boyınsha reytingi óz aldına ótkeriliwi múmkin. Iskerlik túrleriniń ózgesheligi boyınsha finanslıq jaǵday tómendegi túrlerge bólinedi. - Kárxanalardıń reytingi; - Banklerdiń reytingi; - Qamsızlandırıw kompaniyalarınıń reytingi; - Auditorlıq kompaniyalarınıń reytingi; - Akcionerlik jámiyetleriniń reytingi hám t.b. Kárxanalardıń finanslıq jaǵdayın reyting bahalawdıń mazmunın reyting bahalaw ushın tańlap alınǵan kórsetkishler sisteması boyınsha maǵlıwmatlardı qáliplestiriw, olardı analizlew hám ranjirlew arqalı juwmaqlawshı reyting kestesin qáliplestiriw hám olardıń anıq izbe-izligin dúzip shıǵıw quraydı. Kárxanalardıń reytingin anıqlaw óz aldına kórsetkishler hám olardıń kompleks nátiyjesi boyınsha ámelge asırılıwı múmkin. Reyting bahalawda tómendegi usıllar sistemasınan paydalanıladı: summa usılı; ortasha geometriyalıq usıl; koefficient usılı; ballı usıl; aralıq usıl. Reyting bahalaw usılları
13.3. Kárxanalardıń finanslıq jaǵdayın reyting bahalawda qollanılatuǵın kórsetkishler sisteması hám olardı anıqlaw usılları Finanslıq jaǵdaydı reyting bahalawda qollanılatuǵın kórsetkishler sistemasınıń anıq sanı hám quramın tańlaw boyınsha birden bir metodika qáliplespegen. Sol sebepli analitikler, ekspertler hám olardıń toparı, reyting agentleri hár bir tarmaq, taraw hám kárxanalardıń múlkiy forması, iskerligi hám basqa tárepleri boyınsha bólistirilgen finanslıq koefficientler toparı boyınsha onı anıqlaw tártiplerin belgileydi. Finanslıq jaǵdaydı reyting bahalawda anıqlanatuǵın áhmiyetli kórsetkishler qatarına tómendegi kórsetkishler sistemasın kiritiw usınıs etiledi: - tólemge uqıplılıq hám likvidlik kórsetkishleri: aǵımdaǵı, aralıq hám ulıwma tólemge uqıplılıq, likvidlik kórsetkishleri; - finanslıq turaqlılıqtı xarakterlewshi finanslıq koefficientler: avtonomiya, kapitallasıw, manevrlik koefficientleri hám t.b.; - jumıs aktivligin xarakterlewshi koefficientler: aktivler, kapital hám minnetlemelerdiń aylanıwshańlıǵınıń koefficientleri hám t.b.; - payda hám rentabellikti xarakterlewshi finanslıq koefficientler: aktivler, kapital, qárejetler rentabelliginiń koefficientleri hám t.b. Kárxananıń aqırǵı bes jıldaǵı iskerlik nátiyjeleri
Kórsetkishlerdiń etalon birligi hám olardı jaylastırıw
14-Tema. Finanslıq esabat elementlerin boljaw 14.1. Finanslıq esabat elementleriniń áhmiyeti, maqseti hám analizdiń wazıypaları Isbilermenlik subyektleriniń maqseti payda alıwǵa qaratılǵan hám bul process juwmaǵında ǵana esap-kitap qılınadı. Sonlıqtan keleside ekonomikalıq payda alıw maqsetinde aktivlerden paydalanıw máseleniń tiykarǵı shárti bolıp esaplanadı. Kelesidegi paydalılıq aktivlerdiń túrlerine qarap ózgesheligine áhmiyet qaratsaq bul uzaq múddetli aktivler hám aǵımdaǵı aktivlerde hár túrli ótiwin kóriw múmkin. Sonıń menen birge iskerlik túrine qarap ta bul processtiń dáwirlilikleri hár túrli boladı. Qoyılǵan qarjılardıń qanshelli payda keltiriwi álbette belgili bir múddet, waqıt aralıǵın talap etiw de olardı aldınnan boljawdı talap etedi. Boljaw arqalı aktivler, kapital hám minnetlemeler, dáramat hám qárejetler, payda hám zıyanlar, kelesidegi pul aǵımları, aktivlerdi qarjılandırıw boyınsha qosımsha qarjılar deregine zárúrlik seziliwi hám de olardı sheshiw imkaniyatı júzege keledi. Kelesidegi kútiliwlerdi boljaw tek kárxananıń ózine ǵana tiyisli faktorlar tásirinde ózgeretuǵın process emes, oǵan kóbirek sırtqı faktorlar da tásir etedi. Keleside erisiliwi kútilip atırǵan nátiyjege erisiw risklerin azaytıw arqalı anıqlıqtıń joqarı normasına shıǵıw imkaniyatınıń bar ekenligin esapqa alsaq, boljaw kárxanalardıń keleshektegi finanslıq jaǵdayı hám finanslıq nátiyjelerin, payda hám zıyanların durıs anıqlaw hám basqarıwdı usıǵan sáykes túrde shólkemlestiriw imkanın beredi. Finanslıq jaǵdaydı boljaw analiziniń mazmunın kárxanalardıń kelesidegi finanslıq jaǵdayı hám ondaǵı ózgerislerdi, finanslıq nátiyjelerdi hám pul aǵımların aldından anıqlaw, kelesidegi ekonomikalıq paydalılıqqa baǵdarlanǵan basqarıw qararların tayarlaw ushın zárúr bolǵan maǵlıwmatlar bazasın qáliplestiriwge qaratılǵan. Finanslıq jaǵdaydı boljaw analiziniń áhmiyetli wazıypaları sıpatında tómendegilerdi belgilew múmkin: - kárxananıń finanslıq jaǵdayı, finanslıq nátiyjeleri, payda hám zıyanları, pul qarjılarınıń kútiliwi boyınsha esap-kitaplardı ámelge asırıw; - kárxananıń aktivleri, kapitalı hám minnetlemeleriniń kelesidegi kútiliwlerin boljaw arqalı buxgalteriya balansın dúziw hám kárxananıń finanslıq jaǵdayındaǵı ózgerislerdi bahalaw; - kárxananıń dáramatları hám qárejetleri, payda hám zıyanlarınıń kelesidegi kútiliwlerin boljaw arqalı finanslıq nátiyjeler haqqındaǵı esabattı dúziw hám onıń áhmiyetli birlikleriniń ózgerisine baha beriw; - pul aǵımlarınıń kelesidegi kirisi hám shıǵısı boyınsha qarjılarǵa zárúrlikti hám artıqshalıqtı anıqlaw arqalı pul qarjılarınıń balansın dúziw hám onı bahalaw; Boljaw keleside kárxananıń finanslıq jaǵdayın jaqsılaw, ekonomikalıq paydalılıqtı joqarılatıw, pul qarjılarınıń turaqlı aǵımın optimal basqarıwdı jolǵa qoyıwda áhmiyetli másele bolıp esaplanadı.
Buxgalteriya balansınıń dúziliwi: A=K+M Bul jerde: A – Aktivler; K – Kapital; M – minnetlemeler; Buxgalteriya balansınıń likvidlik hám qarjılandırıw derekleri boyınsha keńeytilgen quramı UMA +AA(TMZ+DQ+PQ) =ÓQD +M (UMM+QMM+KQ) bul jerde: UMA – uzaq múddetli aktivler; AA – Aǵımdaǵı aktivler; TMZ – tovar-materiallıq zapaslar; DQ – debitorlıq minnetlemeler; PQ – pul qarjıları; ÓQD – Óz qarjılarınıń deregi; UMM – uzaq múddetli minnetlemeler; QMM – qısqa múddetli minnetlemeler; KM – kreditorlıq minnetlemeler. Kárxananıń aǵımdaǵı buxgalteriya balansındaǵı maǵlıwmatlar prognozlaw ushın tiykar sıpatında isletiw múmkin. Quramlı ózgerisler esabına, máselen, óndiris hám satıw kóleminiń
Boljanǵan aktivler boljanǵan passivlerden kishi yaki teń bolǵan boljanǵan scenariydi ámelge asırıw múmkin boladı. QQD = Boljanǵan aktivler-Boljanǵan passivler<= 0 Bul jerde: QQD – Qosımsha qarjılandırıw derekleri; Ba – Boljanǵan aktivler; Bp – Boljanǵan passivler. Biraq aylanıs aktivleriniń ósiwi barqulla qarjılandırıw derekleriniń jeterligin támiynlewge imkan bermeydi. Sol sebepli, qosımsha qarjılandırıw dereklerine zárúrlik seziledi. Qosımsha qarjılandırıwǵa zárúrlikti pul aǵımınıń qáliplesiwine qarap belgilew múmkin:
Bul jerde: BP – Bólistirilmegen payda; At – Amortizaciya; Ak – Aktivler; MN– Minnetlemeler. Boljaw algoritimi tómendegi izbe-izlikte ámelge asırıladı: 1. Maǵlıwmat dereklerin qáliplestiriw basqıshı. Maǵlıwmat derekleri sıpatında finanslıq esabat formaları alınadı. Qárejetlerdiń quramı hám olardıń salmaq ózgerisleri úyreniledi. 2. Koefficientler esap-kitap qılınadı. Qárejetlerdiń salmaǵı, aylanıs aktivleriniń aylanıwshańlıq koefficienti, kreditorlıq minnetlemeleriniń aylanıwshańlıq koefficienti anıqlanadı.
Aylanıs aktivleriniń aylanıwı Ka=AA/ST*D Kreditorlıq minnetlemeleriniń aylanıwshańlıǵı 3. Satıw kóleminiń boljawı. Kárxananıń rawajlanıw tendenciyaları hám marketing izertlewleri tiykarında anıqlanadı. 4. Dáwirler boyınsha finanslıq koefficientlerdi anıqlaw. Kárxananıń ózgesheliklerinen hám strategiyalarınan kelip shıqqan halda belgilenedi. 5. Finanslıq esabattı boljaw. Buxgalteriya balansı, finanslıq nátiyjeler hám pul aǵımı haqqındaǵı esabatlardıń boljawı tiykarında analitikalıq balans dúziledi. Buxgalteriya balansın boljaw eń qıyın hám quramalı process bolıp esaplanadı. Sebebi, finanslıq esabattıń hám kárxananıń finanslıq jaǵdayınıń tiykarǵı tárepleri usı esabat formasında sáwlelendiriledi. Onı boljawda kóbinese satıwdan túsim kóleminiń ósiwinen kelip shıǵıladı. Finanslıq esabat elementlerin boljawda tómendegi qaǵıydalarǵa, shártlerge ámel etiledi: 1. Ózgermeli qárejetler, aylanıs aktivleriniń kólemi hám qısqa múddetli minnetlemelerdiń kólemi satıwdan túsimniń artıwına sáykes túrde asadı. 2. Tiykarǵı qurallardıń ósiwi belgilengen ósiw dárejesine sáykes túrde artadı. 3. Basqa uzaq múddetli aktivlerdiń summası ózgerissiz qaladı. 4. Uzaq múddetli minnetlemeler ózgerissiz alınadı. 5. Jeke kapital elementleri: ustav kapitalı, satıp alınǵan jeke akciyalar, qosılǵan kapital, rezerv kapitalı, kelesi dáwir qárejetleriniń zapası ózgerissiz alınadı. 6. Bólistirilmegen payda boljanǵan payda norması hám tólenetuǵın dividendler summasınan kelip shıqqan halda esap-kitap qılınadı:
Bul jerde: BPB – boljanǵan bólistirilmegen payda; BP – aǵımdaǵı dáwirdiń bólistirilmegen paydası; BST – boljanǵan satıwdan túsim; BP* - boljanǵan payda norması (satıwdan payda/satıwdan túsim); Dp* - dividendte isletiliwi boljanǵan payda norması (dividend/sap payda). 7. Joqarıdaǵı esap-kitap qılınǵan maǵlıwmatlarǵa tayanǵan halda qansha passivke zárúrlik esap-kitap qılınadı. Passivlerdiń summasına (qarjılandırıw dereklerine) zárúrlik tómendegishe anıqlanadı. BPz = ΣBA - ΣBP Bul jerde: ΣBA – boljanǵan aktivlerdiń kólemi; ΣBP– boljanǵan passivlerdiń kólemi. Anıqlanǵan formula tiykarında qosımsha passivlerdiń summası anıqlanadı:
Bul jerde: QP – qosımsha passivler; TQA – talap etiletuǵın aktivler; MA – minnetlemelerdiń artıwı; BPA – bólistirilmegen paydanıń artıwı. Tómendegi maǵlıwmatlarǵa tayanǵan halda boljanǵan buxgalteriya balansınıń esap-kitapların ámelge asıramız. 1. Ónim satıwdan túsimniń kólemi aǵımdaǵı dáwirde - 5 698 881 474 mıń swm. 2. Ónim satıwdan túsim kóleminiń kelesidegi kútiliwi 8 776 277 470 mıń swm 3. Kelesi jılda kútilip atırǵan payda norması - 0,3. 4. Kútilip atırǵan dividend norması - 0,7. 5. Kelesidegi tiykarǵı qurallar bahasınıń ózgerisi túsimniń kólemine sáykes túrde ózgeredi. «AVS» AJ niń buxgalteriya balansı
Ónim satıwdan túsim kóleminiń ósiwi = ónim satıwdan túsim kólemi aǵımdaǵı dáwirde / Ónim satıwdan túsim kóleminiń kelesidegi kútiliwi26. 1. Ónim satıwdan túsimniń kólemi aǵımdaǵı dáwirde - 5 698 881 474 mıń swm. 2. Ónim satıwdan túsim kóleminiń kelesidegi kútiliwi 8 776 277 470 mıń swm 3. Ónim satıwdan túsim kóleminiń ósiwi = 8 776 277 470 mıń swm/5698881474 mıń swm =1.54
Dáramat hám qárejetler finanslıq nátiyjelerdiń áhmiyetli elementleri, quramlı birlikleri jıllar boyınsha ósiw dárejelerine qarap boljanadı. Finanslıq nátiyjelerdi boljaw ámeliyatında tómendegi tiykarǵı metodlardan paydalanıw múmkin: ekonomikalıq analiz metodı; normativ metod; balanslı esap-kitaplar hám pul aǵımları metodı; kóp variantlılıq metodı; ekonomikalıq-matematikalıq modellestiriw metodı hám basqa metodlar. Finanslıq nátiyjelerdi boljawdıń tómendegi tiykarǵı basqıshların ajıratıp kórsetiw múmkin: xojalıq júritiwshi subyektler iskerliginiń finanslıq nátiyjelerin izertlew; aǵımdaǵı rejelerdiń ózgeriwi tiykarında finanslıq esabatlardıń boljaw variantların islep shıǵıw; xojalıq júritiwshi subyekttiń finanslıq resurslarǵa bolǵan anıq talapların anıqlaw; qarjılandırıw derekleri (sonıń ishinde, óz hám sırtqı dereklerdiń) hám olardıń quramlı dúzilisin boljaw; xojalıq júritiwshi subyektler finansın basqarıwdıń sistemasın jaratıw hám onı uslap turıw (qollap-quwatlaw). Finanslıq nátiyjelerdi boljawdıń: strategiyalıq (uzaq múddetke) hám aǵımdaǵı (qısqa múddetke) túrleri bar.
1 Raximov M.Yu. Ekonomika subyektleri finanslıq jaǵdayınıń analizi.T.: Finans-ekonomika, 2015.-316 b. 2 Ádillik ministrligi 09.12.2014-j. 1299-1-sanı menen dizimge alınǵan finans ministriniń buyrıǵı 3 Ózbekstan Respublikası buxgalteriya esabınıń milliy standartı «Finanslıq esabattı tayarlaw hám usınıw ushın konceptual tiykar» (ÁM 09.09.2016-j. 475-1-sanı menen dizimge alınǵan) 4 Finanslıq esabattıń xalıq aralıq standartları [4] 5 Sh.Z.Abdullaeva «Bank riskleri sharayatında kommerciyalıq banklerdiń kredit portfelin diversifikaciyalaw» Avtoref. diss. ... e.i.d. – Toshkent. 2000. 239-240 b 6 Raximov M. Ekonomika subyektleri finanslıq jaǵdayınıń analizi. Oqıw qollanba. T.; Iqtisod-Finans, 2015. -392 b. 7 Salıq Kodeksiniń 22-bánti 8 Gúmanlı qarızlar boyınsha zapastı qáliplestiriw hám paydalanıw tártibi 21-sanlı BEMSnıń 2-qosımshası 216-bántinde belgilengen. 9 Administrativlik juwapkershilik haqqındaǵı Kodekstiń 175-bánti 10 Prezidenttiń «Xalıq xojalıǵında esap-kitaplar óz waqtında ótkeriliwi ushın kárxana hám shólkem basshılarınıń juwapkershiligin asırıw boyınsha is-ilajlar haqqında» 12.05.1995-jıldaǵı PF-1154-sanlı Pármanınıń 2-bánti. 11 Ózbekstan Respublikası salıq kodeksi, 22-statya 12 BEXS 1. Finanslıq esabatlardı usınıw 13 BEXS 1. Finanslıq esabatlardı usınıw 14 FEXSnıń «Finanslıq esabatlardı tayarlaw hám usınıwdıń konceptual tiykarı» BEMS tárepinen 2001-jılda qabıl etilgen. 2010-jıl sentyabrde BEMS Konceptual tiykarın Finanslıq esabat ushın konceptual tiykar menen almastırdı. 15 FEXS-1- Finanslıq esabatlardı usınıw 16 K. R. Subramanyam «FINANCIAL STATEMENT ANALYSIS», ELEVENTH EDITION Published by McGraw-Hill Education, 2 Penn Plaza, New York, NY 10121. Copyright © 2014 by hámde Karlin T.R. «Analiz finansovıx otchetov (na osnove GAAP)» Uchebnik. - M.: INFRA-M, 1998. - 448 s. - ISBN 5-86225-675-X K ) 17 Sol jerde 18 Rentabelnost // Bolshaya sovetskaya enciklopediya : [v 30 t.] / gl. red. A. M. Proxorov. – 3-e izd. – M. : Sovetskaya enciklopediya, 1969–1978. 19 Ózbekstan Respublikası buxgalteriya esabınıń milliy standartı 9-sanlı BEMS pul aǵımı haqqındaǵı esabat. Ózbekstan respublikası Finans ministrligi tárepinen tastıyıqlanǵan 16.10.1998-j. 20 K. R. Subramanyam FINANCIAL STATEMENT ANALYSIS, ELEVENTH EDITION Published by McGraw-Hill Education, 2 Penn Plaza, New York, NY 10121. Copyright © 2014 by, Karlin T.R. Analiz finansovıx otchetov (na osnove GAAP) Uchebnik. – M.: INFRA-M, 1998.– 448 s. –ISBN 5-86225-675-X. 21 K. R. Subramanyam FINANCIAL STATEMENT ANALYSIS, ELEVENTH EDITION Published by McGraw-Hill Education, 2 Penn Plaza, New York, NY 10121. Copyright © 2014 by, Karlin T.R. Analiz finansovıx otchetov (na osnove GAAP) Uchebnik. – M.: INFRA-M, 1998.– 448 s. –ISBN 5-86225-675-X. 22 BEMS-36. Aktivlerdiń qádirsizleniwi 23 1998-jıl 26-iyulde 17-07/86-sanı menen tastıyıqlanǵan «Finanslıq esabattı tayarlaw hám usınıw ushın konceptual tiykar» (dizim sanı 475, 1998-jıl 14-avgust, «Ózbekstan Respublikası wázirlikleri, mámleket awqamları hám uyımlarınıń normativ hújjetleri maǵlıwmatnaması», 1999-jıl, 5-san) hámde «Esap siyasatı hám finanslıq esabat» (dizim sanı 474, 1998-jıl 14-avgust) Ózbekstan Respublikası Finans ministrliginde 1998-jıl 26-iyulde 17-07/85-sanı menen tastıyıqlanǵan Ózbekstan Respublikasınıń Buxgalteriya esabınıń milliy standartı (1-sanlı BEMS). 24 Ózbekstan Respublikasınıń Buxgalteriya esabı haqqındaǵı nızamı (jańa basılım), 2016-jıl 13-aprel, 19-statya. Jeke kapitaldı esapqa alıw 25 M.Raximov h. b. Moliyaviy tahlil. Toshkent «Iqtisod va moliya» 2019 26 Block Stanley V., Jlirr Gcojfrev A. Found- Financial management. 5th ed. Irwin: Homewood, 1989. XXX, 7.33 p. Download 394.88 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||