Teoriyaliq materiallar 1-tema. Finanslıq analiz pániniń teoriyalıq tiykarları

3.3. Operacion iskerliktiń analizi hám onıń áhmiyetli tárepleri
Operacion iskerlik kárxananıń tiykarǵı iskerlik túri bolıp esaplanadı. Onıń shólkemlestiriliwinde, tiykarǵı iskerlik túriniń (OKONX) belgileniwi de usınıń menen túsindiriledi.

Kárxanalardıń tiykarǵı bólegi óndiris hám sawda iskerligi menen shuǵıllanadı. Eger kárxanalar qosımsha iskerlikti ámelge asırsa, olar ekinshi dárejeli iskerlik bolıp esaplanadı. Bunday iskerlik túrlerine investiciyalıq hám finanslıq iskerlik kiriwi múmkin. Bunday iskerlik túrleri kárxananı qollap-quwatlawdıń qosımsha qatarlarına kiredi.

Operacion iskerliktiń ústemligi sonda bunday iskerlik tolıq klientke baǵdarlanǵan boladı.

Operacion iskerlik tiykarǵı iskerlik yaki bizneske qatnasta, pul túsimlerine qatnasta eń kóp icletiletuǵın túsinik bolıp esaplanadı.

Operacion iskerlik zamanagóy analiziniń áhmiyetli táreplerin tómendegilerde kóriw múmkin:

- óndiris hám biznes nátiyjeliligin asırıw qálewiniń joqarılıǵında;

- erkin qararlar qabıllaw boyınsha xojalıq júritiw imkaniyatlarınıń keńliginde;

- reje hám dástúrlerdi turaqlı korrektirovka qılıw imkaniyatları bar ekenliginede;

- basqarıw qararların qabıllawda kóp variantlı esap-kitaplardı ámelge asırıwda maǵlıwmatlar bazasınan paydalanıw imkaniyatlarınıń joqarılıǵında;

- iskerlikti rawajlandırıwda barlıq ishki hám sırtqı faktorlardıń esapqa alınıwında;

- aǵımdaǵı hám perspektivalı rejelestiriw funkciyalarınıń ózgeriwinde;

- real erisilgen nátiyjelerdi basqarıwdıń barlıq buwınları boyınsha bahalaw imkaniyatlarınıń bar ekenliginde;

- matematikalıq usıllardan hám elektron esaplaw mashinalarınan paydalanıw imkaniyatlarınıń keńliginde;

- keń jámááttiń basqarıwǵa qamtılıwında;

- innovacion processlerdi iskerlik hám basqarıwdıń barlıq buwınlarında qollanıw imkaniyatlarınıń bar ekenliginde;

- risklerdi bahalaw hám olardı basqarıwda menedjerler roliniń artıwında kóriw múmkin.

Operacion iskerlik boyınsha pul aǵımları tiykarınan isbilermenlik subyektiniń tiykarǵı dáramat keltiriwshi iskerliginen kelip shıǵadı. Olar tiykarınan payda yaki zıyandı anıqlawda qatnasatuǵın operaciyalar yaki basqa waqıyalar nátiyjesinde kelip shıǵadı.

Operacion iskerlikten pul aǵımlarına tómendegiler mısal boladı:

- tovarlardı satıw hám xızmetlerdi kórsetiwden kelip túsken pul qarjıları;

- royalti, xızmetler haqı, komission tólemler hám basqa dáramatlar kórinisinde kelip túsken pul qarjıları;

- tovar jetkerip beriwshilerge tovarlar hám xızmetler ushın tólemler;

- xızmetkerlerge hám xızmetkerler atınan tólemler;

- qamsızlandırıw shólkeminiń qamsızlandırıw polisleri boyınsha sıylıqları hám talapları, annuitetler hám basqa qamsızlandırıw tólemleri boyınsha pul túsimleri hám pul tólemleri;