(1) tenglama qattiq jismning qo`zg`almas o`q atrofidagi aylanma harakat qonuni yoki aylanma harakat tenglamasi deyiladi. Aylanma harakatdagi jismning burchak tezligi va burchak tezlanishi Faraz qilaylik, vaqtda jismning burilish burchagi da esa bo’lsa Bu holda vaqt o`zgarishi burilish burchagi o`zgarishi bo`ladi. Burilish burchagi o`zgarishining vaqt o`zgarishiga nisbati jismning o`rtacha burchak tezligi deyiladi va bilan belgilnadi. = (2) Jismning burilgan momentdagi burchak tezligini topish uchun (2) formuladan ni nolga intilganda limit olamiz; yoki = (3) Demak, jismning burchak tezligi uning burilish burchagidan vaqt bo`yicha olingan birinchi tartibli hosilaga teng. Demak, jismning burchak tezligi uning burilish burchagidan vaqt bo`yicha olingan birinchi tartibli hosilaga teng. Uning o`lchov birligi, yoki dir. Jismning burchak tezligi burilish burchagining qanchalik tez o`zgarishini va bu o`zgarish yo`nalishini aniqlaydi. Shuning uchun burchak tezligi vektor sifatida ifodalanadi. Mazkur vektorni jism aylanish o`qining ixtiyoriy nuqtasiga qo`yamiz va yo`nalishini shunday tanlaymizki, uning uchidan turib qaralganda jism doimo soat strelkasiga teskari yo`nalishda aylansin (2-rasm). 2-rasm Oz o`qini jism aylanish o`qida olsak, burchak tezlik vektori bunday yoziladi. bu yerda Oz o`qining birlik vektori. - 2-rasm Oz o`qini jism aylanish o`qida olsak, burchak tezlik vektori bunday yoziladi. bu yerda Oz o`qining birlik vektori.
Umumiy holda jismning burchak tezligi vaqt o`tishi bilan o`zgaradi. da burchak tezlik da esa bo`lsin. Burchak tezligi o`zgarishi (-) ni vaqt o`zgarishi () ga nisbati jismning o`rtacha burchak tezlanishi deb ataladi: Umumiy holda jismning burchak tezligi vaqt o`tishi bilan o`zgaradi. da burchak tezlik da esa bo`lsin. Burchak tezligi o`zgarishi (-) ni vaqt o`zgarishi () ga nisbati jismning o`rtacha burchak tezlanishi deb ataladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
