Termiz davlat universiteti chet tillar fakulteti nemis tili ta

davlat tomonidan bajarish
uchun o’zlashtirilishi
Jamoa mulki
- ishlab
chiqarish
va
iste‘mol
narsalarni
muayyan
maqsad yo’lida
ayrim
jamoalarga
birlashgan
kishilar
tomonidan
birgalikda o’zlashtirilishi
Xususiy mulk
-
ayrim
kishilar
va
guruhlarga
tegishli
bo’lgan
hamda
daromad
topishga
qaratilgan mulk
Aralash mulk
- bu turli
mulk shakllari birikishidan
tashkil
topib,
har
bir
sub‘ekt
o’z
ulushini
o’zlashtirish
Yakka
tartibdagi
xususiy
mulk
-
moddiy borliqni mulkdor
tomonidan
o’zlashtirilishi
Korporativ xususiy
mulk
-
bu
birlashgan
kishilar
tomonidan
korxonalar
mulkni
o’zlashtirilishi.

---

Davlat mulki
– bu mulkka egalik qilish, foydalanish, o’zlashtirish
va tasarruf qilish
davlat ixtiyorida
bo’lgan barcha mulk
ob‘ektlaridan iborat. Bu mulk asosan ikki yo’l bilan hosil bo’ladi:
birinchisi, xususiy mol-mulk
milliylashtirilib, davlat ixtiyoriga
o’tkaziladi, ikkinchisi, davlat mablag’lari hisobidan korxonalar
qurish, davlatga qarashli korxona va tashkilotlarga investitsiyalar
kiritish. Bunga misol qilib takror ishlab chiqarib bo’lmaydigan
tabiiy resurslarni, yirik inshootlar va transport vositalari, yo’llarni
ko’rsatish mumkin.
O’zbekiston Fuqarolik
Kodeksiga
muvofiq davlat mulki
Respublika mulkidan va ma‘muriy-xududiy (munitsipal) tizilmalar
mulkidan iborat bo’ladi. Yer, yer osti boyliklari, suv, havo
bo’shlig’i, o’simlik va havonot dunyosi hamda boshqa tabiiy
resurslar, respublika hoqimiyati va boshqaruvi tuzilmalari mol-
mulki, davlatga qarashli madaniy va tarixiy boyliklar, byudet
mablag’lari, oltin
zahirasi, valyuta fondi va
boshqa
davlat
fondlari respublika mulki hisoblanadi.

---

Ma‘muriy-xududiy (munitsipal) tuzilmalar mulkidan davlat
hokimiyati mahalliy organlar mol-mulki,
mahalliy byudjet
mablag’lari, munitsipal uy-joy fondi va kommunal xo’jaligi
korxonalari va
boshqa
mulkiy
majmualari, xalq ta‘limi,
madaniyat, sog’liqni saqlash muassasalari kabi mol-mulki
bo’ladi.
Jamoa mulki – bu ixtiyoriy ravishda jamoaga birlashgan
kishilar tomonidan moddiy va ma‘naviy boyliklarni yaratish va
uni hamjihatlik bilan o’zlashtirilishidir. Jamoa mulki davlat
mulkini korxona jamoasi sotib olishi, badal to’lab korxona
qurishi, aktsiya chiqarib uni sotish yo’llari bilan shakllanadi.
Jamoa
mulkiga
kooperativlarnig,
ijara
va
jamoa
korxonalarining, aktsionerlar jamiyatlari, xo’jalik jamiyatlari
va
shirkatlarning,
jamoa
tashkilotlari
va
diniy
tashkilotlarining
mulki kiradi, bu mulkka ayrim
shaxslar
emas, balki ma‘lum guruh, kishilar egalik qiladilar.

---

SHaxsiy mulk - bu har bir kishining mulki bo’lib, bu mulkdan shaxsiy yoki
oilaviy ehtiyojni qondirish uchun foydalaniladi va qonun bilan himoya qilinadi.
Shaxsiy mulk har bir kishining mehnat daromadlari evaziga hosil bo’ladi va
ko’payib boradi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida shaxsiy mulk aktsiyadan kelgan
dividend, bank foizlari, xususiy sohibkorlik daromadi, mulkini ijaraga berishdan
kelgan daromad kabi yangi manbalarga asoslanadi.