Termiz davlat universiteti fizika-matematika fakulteti umumiy fizika kafedrasi

The trajectory of motion	Троектория движения		Ҳаракат траекторияси
Жисмнинг ўз ҳаракати мобайнида босиб ўтган нуқталари тўпламидан иборат бўлган эгри чизиқ
25	Momentum of velocity	Мгновенная скорость		Оний тезлик	Ҳаракатланувчи жисм кўчишидан вақт бўйича олинган биринчи тартибли ҳосилага миқдор жиҳатидан тенг бўлган ва ҳаракат траекториясининг ҳар бир нуқтасига уринма бўйлаб йўналган физикавий вектор катталик
26	Friction of force	Сила трения		Ишқаланиш кучи	Жисм бошқа бир жисм сиртида ҳаракатланаётганда унга таъ­сир қилувчи ва бунинг натижасида жисмнинг механикавий энергияси ички энергияга айланишига сабаб бўлувчи механи­кавий куч
27	Elementar work of force	Элементарная сила работы		Кучнинг элементар иши	Жисмга қўйилган куч ва элементар кўчишларнинг скаляр кўпайтмаси билан аниқланувчи физикавий катталик
28	Power	Мощность		Қувват	Бирлик вақт мобайнида бажарилган ишга сон жиҳатидан тенг бўлган физикавий катталик
29	Kinetik energy	Кинетическая энергия		Кинетик энергия	Жисмнинг ўз ҳаракати туфайли эга бўладиган энергияси
30	Potential energy	Потенциальная энергия		Потенциал энергия	Жисмнинг бошқа бирор жисм (жисмлар) ёки майдон билан ўзаро таъсирлашуви туфайли эга бўладиган энергияси
31	Hydroaerodynamics	Гидроаэродинамика		Гидроаэродинамика	Механиканинг суюқлик ва газлар мувозанати ва ҳаракати, улар ўртасидаги ва қаттиқ жисмлар сирти бўйлаб оқишидаги ўзаро таъсирларни ўрганувчи бўлими
32	Incompressible fluid	Несжимаемый жидкость		Сиқилмайдиган суюқлик	Ҳамма нуқталарда зичлигининг киймати бир хил бўлган ва вақт мобайнида ўзгармайдиган суюқлик
33	Fluid’s pressure	Давления жидкости		Суюқлик босими	Суюқлик томонидан бирлик юзага таъсир қилувчи ва шу суюклик жойлашган идиш сиртига тик йўналган кучга тенг бўлган физикавий катталик
34	Pascal’s law	Закон Паскалья		Паскаль қонуни	Мувозанат ҳолатидаги суюқликнинг ўзи турган идиш девори­га босими идишнинг барча нуқталарида бир хиллигини ис­бот­ловчи қонун
35	Archimedes law	Закон Архимеда		Архимед қонуни	Суюқлик ёки газга ботирилган жисмга шу суюқлик ёки газ томонидан жисм ботирилган қисмининг ҳажмига тенг миқ­дор­да олинган суюқлик ёки газ оғирлигига тенг ва юқорига қараб тик йўналган куч таъсир қилишини исботловчи қонун
36	The equation of continuity	Уравнения непрерывности		Узлуксизлик тенгламаси	Сиқилмайдиган суюқлик оқими тезлигининг шу суюқлик оқа­ётган труба кўндаланг кесими юзасига кўпайтмаси трубанинг ихтиёрий нуқтасида бир хиллигини ифодаловчи муносабат
37	Statics pressure	Статистичес-кая давления		Статик босим	Суюқлик томонидан ўзи оқаётган жисм сиртига берадиган босими
38	Dynamics pressure	Динамичес-кая давления		Динамик босим	Суюқлик зичлигининг унинг оқими тезлиги квадратига кўпайтмасига тенг бўлган физикавий катталик
39	The formula of Тorrichelly	Формула Торричелли		Торричелли формуласи	Суюқликнинг ўзи жойлашган идиш девори ёки тубининг кичик тешиги орқали оқиб чиқиш тезлиги суюқлик устуни баландлиги ва эркин тушиш тезланишига кўпайтмасидан олинган квадрат илдизга тўғри пропорционал эканлигиги ифодаловчи муносабат
40	Friction	Вязкость		Қовушқоқлик	Реал ёки суюқликларнинг шу газ ёки суюқлик бир қисмини бошқа кисм­ла­рига нисбатан силжишига қаршилик кўрсатиш хусусияти
41	The force of rise	Сила подёма		Кўтариш кучи	Суюқлик ёки газда ҳаракатланувчи жисмга таъсир қилувчи ва суюқлик оқими йўналишига тик йўналган куч

ILOVALAR


TARQATMA MATERIALLAR
B.B.B metodidan foydalanib o’quvchilarning bilim darajasini aniqlash.

	TUSHUNCHALAR	Bilaman	Bilishni xohlayman	Bila olmadim
1	Termodinamika
2	Izojarayonlar
3	Izotermik jarayon
4	Gaz temperaturasi
5	Izobarik jarayon
6	Gaz bosimi
7	Izoxorik jarayon
8	Gaz hajmi
9	Adiabatik jarayon
10	Termodinamikaning I-qonuni

“SAVOL JAVOB” METODI

1. FSMU texnologiyasi bo’yicha jadvalni to’ldiring

Savol	Statsionar va nostatsionar quvoshqoqlik orasida qanday bog’liqlik bor?
(F) Fikringizni bayon eting
(S) Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating
(M) Ko’rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
(U) Fikringizni umumlashti-ring

B.B.B. usuli asosida bilimlarni sinash uchun tarqatma meteriallar

	Tushuncha	Bilaman “+”, Bilmayman “-”.	Bildim “+”, Bila olmadim “-”.
1	Qovushqoqlik
2	Ichki ishqalanish kuchi
3	Statsionar qovushqoqlik
4	Nostatsionar qovushqoqlik
5	Qovushqoqlik koefsiyenti
6	Kinematik yopishqoqlik
7	Viskozimetriya
8	Ichki ishqalanish koeffisienti birligi
9	Ichki ishqalanish koeffisientini hisoblash

K laster




Savollar

1. 
   Suyuqlik molekulalarining gaz molekulalardan farqi nimadan iborat ?
   
2. 
   Suyuqlikning oquvchanligi qanday vujudga keladi ?
   
3. 
   Sirt taranglik xodisasi qanday xosil bo`ladi ?
   
4. 
   Sirt taranglik kuch nima ?
   

I.Savollar va topshiriqlar
1 Entropiya tushunchasiga ta’rif bering
2 qaytar jarayonlarda entropiya qanday bo’ladi
3 qaytmas jarayonlardachi?
4 termodinamikaning ikkinchi qonunini ta’riflang
6 termodinamikaning ikkinchi qonunini fizik ma’nosi nimadan iborat


7 nimani ifodalaydi?
8 Jarayonga izoh bering
Qanday jarayonlar ekanligini izohlang
II.FSMU texnologiyasiga doir jadvalni to’ldiring

Savol	Termodinamikaning ikkinchi qonuni
(F) Fikringizni bayon eting
(S) Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating
(M) Ko’rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
(U) Fikringizni umumlashti-ring

Klaster texnologiyasi

Savollar
1. Nima uchun suyuqlik sirti ortganda yoki kamayganda sirt taranglik kuchlari o‘zgarmaydi?
2. Sirt taranglik koeffitsiyenti temperaturaga qanday bog‘langan?
3. Ho‘llash va ho‘llamaslik sababi nimada?
4. Laplas bosimining yuzaga kelish sababi nimada?
5. Qaynash nima? Qaynash temperaturasi bosimga qanday bog‘langan?
6. Eritma nima? Qanday eritmalar ideal eritmalar deb ataladi?
Masalalar
1-masala. Agar tashqaridagi havoning bosimi o‘zgarmas qolsa, u holda binodagi havoning ichki energiyasi temperaturaga bog‘liq bo‘lmasligini ko‘rsating. Havoni ideal gaz deb hisoblang.
2-masala. Ideal gaz o‘zgarmas bosimda kengaysa, u soviydimi yoki isiydimi
3-masala. Agar azot uchun С_рС_v nisbat 1,47 ga tengligi ma`lum bo‘lsa, uning dissotsiasiya darajasi nimaga teng. Javobi: 23%.
4-masala. 16 g geliy va 32 g kisloroddan iborat bo‘lgan gaz aralashmasi uchun С_рС_v nisbat topilsin. Javobi:
5-masala. Normal sharoitda 2 l hajmli yopiq idishda m gramm azot va m gramm argon bor. Bu gaz aralashmasini 100⁰C ga isitish uchun unga qancha issiqlik miqdori berish kerak. Javobi: Q155 J.
II.Savollar
1. Issiqlik miqdori deb nimaga aytiladi va u qanday ifodalanadi?
2. Solishtirma issiqlik sig‘imi deb nimaga aytiladi va u qanday o‘lchov birligi bilan o‘lchanadi?
3. Jismni qizdirish uchun zarur bo‘lgan issiqlik miqdorini qaysi formula bilan aniqlanadi?
4. Jismni sovutish uchun zarur bo‘lgan issiqlik miqdori qaysi formula bilan aniqlanadi?
5. Mayer tenglamasini yozing.