Termiz davlat universiteti Iqtisod va turizm fakulteti Iqtisod yo’nalishi 1-kurs 222-guruh talabasi Ermatov Hayitbekning Kreativ fikrlash fanidan tayyorlagan mustaqil ishi 4

Termiz davlat universiteti Iqtisod va turizm fakulteti Iqtisod yo’nalishi 1-kurs 322-guruh talabasi Xudoyqulov Umidbekning Kreativ fikrlash fanidan tayyorlagan mustaqil ishi 4

Mavzu:Mantiqiy asoslash: nazariya va amaliyot uyg’unligi

Kelib chiqishiga ko‗ra arabcha bo‗lgan ―mantiq‖ (grekcha logos) atamasi ―fikr‖, ―so‗z‖, ―aql‖, ―qonuniyat‖ kabi ma‘nolarga ega. Uning ko‗pma‘noliligi turli xil narsalarni ifoda qilishida o‗z aksini topadi. Xususan, mantiq so‗zi, birinchidan, obyektiv olam qonuniyatlarini (―obyektiv mantiq‖, ―narsalar mantig‗i‖ kabi iboralarda), ikkinchidan, tafakkurning mavjud bo‗lish shakllari va taraqqiyotini, shu jumladan fikrlar oэrtasidagi aloqadorlikni

xarakterlaydigan qonun-qoidalar yig‗indisini (―subyektiv mantiq‖ iborasida) va uchinchidan, tafakkur shakllari va qonunlarini o‗rganuvchi fanni ifoda etishda ishlatiladi.

―Mantiq‖ so‗zining paydo bo‗lishi haqida gapiradigan bo‗lsak, ilk bor
Demokritning ―Mantiq haqida yoki Kanon‖
1
asarida ishlatgan. Lekin bu
terminning doimiy qo‗llanishiga ellinistlar, platonchilar, peripatetiklar va,
ayniqsa, stoiklar sabab bo’lganlar

Shu bilan birga, stoiklar grammatikani (sintaksisni) va falsafiy mushohada tilini mantiqning tarkibiga kiritdilar hamda ritorika va dialektikani mantiq bilan uzviy bog‗liq ilm turlari sifatida ajratdilar. Xususan, ―Ritorika deb, – yaxshi muhokama qilishni, dialektika deb esa, savol-javoblar orqali vujudga keladigan tortishuvlar qoidalari haqidagi fanni tushundilar.

Mantiq ilmining o‗rganish obyektini aqliy mushohada, tafakkur tashkil etadi. ―Tafakkur‖ arabcha so’z bo’lib, o’zbek tilidagi ―fikrlash‖, ―aqliy mushohada‖ so‗zlarining sinonimi sifatida qo’llaniladi.

Hozirda respublikamiz Prezidenti tomonidan professional ta’limga katta e’tibor va imkoniyatlar berilmoqda. Professional soha yo‘nalishi mutaxassislari, ya’ni bo‘lajak o‘qituvchilarning faoliyati hamda ularda kasbiy mahoratni shakllantirishning metodik usullari, nazariy va amaliy mashg‘ulotlarni uyg‘unlikda olib borish, kasbiy mahoratning shakllanib borishida didaktik shart-sharoitlardan foydalanish ta’lim jarayonining muhim omili sanaladi.

Talabalar o‘z faoliyatlarida nazariy bilimlarini ijodiy, ya’ni yangi avval notanish vaziyatda qo‘llab, yangiliklarni bilishda tashabbus ko‘rsatishlariga erishish professional ta’limning asosiy vazifalaridan biri xisoblanadi,Talabalarda kasbiy mahoratning shakllanishida omil bo‘lib xizmat qiladigan intellektual, fanning mazmun-mohiyati, hissiy va irodaviy komponentlarini rivojlantirish

shuningdek, talabalarda mehnat samaradorligi, ish sifati va kasbiy-malaka harakatchanligini yanada rivojlantirishda “Professional ta’lim va jismoniy madaniyat” kafedrasi professor – o‘qituvchilarining hissasi kattadir.

Zamonaviy professional ta’limga xos muhim jihatlardan biri – pedagog faoliyatining innovatsion xarakter kasb etishiga erishish sanaladi. Aynan shu maqsadda kafedraning dotsenti Durdona Mustafoeva tomonidan o‘tilayotgan

nazariy hamda amaliy mashg‘ulotlarning maqsadi talabalarning bilish qobiliyatlarini yanada rivojlantirish, kreativ tafakkurini boyitish hamda ularning faoliyatga ijodiy yondashuvini takomillashtirishga qaratilgan.

Amaliy dars mashg‘ulotlarda talabalar bilan birga turli ijodiy pedagogik o‘yinlar olib borish yaxshi samara berib, talabalarning o‘zlari mashg‘ulotlarni olib borishlari bo‘yicha amaliy ko‘nikmalari ham rivojlantirib borilmoqda.

Nazariya-bilimning biror sohasiga oid asosiy gʻoyalar tizimi; voqelik qonuniyatlari va undagi muhim aloqalar haqida bir butun tasavvur beradigan bilim shakli. Nazariya muayyan sohasga oid boʻlgan tajribalardan umumlashtirilgan maʼlumotlar asosida kelib chiqadi.

Ilmiy bilishda nazariyaning asosiy vazifasi tajribalar bergan dalillarni izohlash, shu bilan birga, narsa va hodisalarning mohiyatiga chuqurroq kirib borish, yuzaga keladigan yangi narsa va hodisalarni oldindan koʻra olishdan iborat. Har qanday Nazariya ilmiy bilishning natijasi sifatidagi bilish shakli boʻlsada, lekin uni tugallangan, oʻzgarmas, mutlaq bilim deb qaramaslik kerak.

Nazariya bilish jarayonidabiz toʻplagan bilimlarning natijasigina emas, balki yangi bilimlar hosil qilish yoʻlidagi boshlangʻich asosdir. Nazariya hamma vaqt amaliyot bilan uzviy boglik boʻladi va shundagina u harakat va rivojlanishning quroliga aylanadi. Nazariyaning boshlangʻich shakli gipotezalmr.

Amaliyotda gipotezaning toʻgʻri, haqiqat ekanligi isbotlansa, shu asosda yangi Nazariya yuzaga kelishi mumkin. Ilmiy bilish jarayonida kishilarning ilmiy Nazariyalar bilan qurollanganligi unga ilmiy oldindan koʻrish — ilmiy bashorat qilish imkoniyatini beradi. Bu esa, oʻz navbatida, yangi qonuniyat va yangi Nazariya larning shakllanishiga olib keladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT Mantiq va asoslash va amaliyot uygunligi Nazariya va amaliyot uygunligi