Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti “buxgalteriya hisobi va audit” yo’nalishi

1.Hayot faoliyati xavfsizligi asoslarining asosiy tushuncha va ta' riflari

Xavf -hayot faoliyati xavfsizligining markaziy tushunchasi bo'lib, u hodisa, jarayon va obyektlarning inson sog'ligiga to'g'ridan-to'g'ri yoki bilvosita ma'lum sharoitda qay darajada zarar yetkazish gobiliyati tushuniladi, ya'ni kongilsiz oqibatlarga olib keladi.
Tahlilning maqsadiga ko'ra xavni xarakterlovchi belgilarning sonini ko'payishi yoki kamayishi mumkin. HFX dagi xavga berilgan yugoridagi ta'rif mavjud bo'lgan standart tushunchalarni xavfli va zararli ishlab chigarish omillari) o'ziga tortuvchi hamda faoliyatning hamma turlarini hisobga oluvchi juda salmoqli tushunchadir.
Savi energiyaga ega bolgan kimyoviy yoki biologik aktiv komponentlarni o'zida joylashtirgan hamma tizimlarni hamda inson hayot faoliyati sharoitiga javob bermaydigan tavsiflarni o'zida saqlaydi.
Taksonomiya - bu murakkab hodisalar, tushunchalar, obyektlarni sinflashtirish va tizimlashtirish haqidagi fandir. Taksonomiya so'zi xavflarnigonun bo'yicha joylashtirish degan ma'noni beradi. Xavf kop belgilarga ega bo'lgan murakkab ierarhik tushunchadir, Faoliyat xavfsizligi sohasida ilmiy bilimlarni tashkil qilishda xavflarni taksonomiyalash muhim rol o'ynaydi va ularning tabiatini chuqur bilishga undaydi.
Hozircha xavflarning yetarlicha to'liq, mukammal taksonomiyasi yaratilmagan. Bu o'qituvchi va olimlar oldida kelgusida juda katta ilmiy izlanishlar olib borishini ko'rsatadi.
Nomenklatura - ma'lum belgilariga ko'ra tizimlashtirilgan xavfli nom va so'zlar ro'yxatidir. Hozirgi kunda xavflarning nomenklaturasini umumiy holda alfavit tartibida quidagicha keltiramiz: Ajal, alanga, alkogol, buzilish, vakuum, vulkan, vahima, gaz, gerbitsid, dahshat, dard, dinamik zo'riqish, yemirilish, yomg'ir, yong'in, zahar, zilzila, ifloslanish. ichkilik kasalligi, kamchilik, kuyish, lat yemog, loyalanish, lazer nurlari, magni maydoni, femomagaldirog, meteoritlar, mikroorganizmlar, namlanish, puPsatsiya, pasayish, radiatsiya, rezonans, sog'aymoq, saqlanish, sirpanish, tebranish, tok urishi, toymoq, uzilish, urmog, ultratovush, hujum, xavf, charchash, shamol, shovin, elektr toki, elektr maydoni, yaxmalak hamda yadro.
Aniq ilmiy izlanishlar olib borilganda, har bir alohida obyektlar uchun (ishlab chigarish, sexlar, ish joylari, jarayonlar, kasblar va hokazo) xavflar nomenklaturasi tuziladi.