Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti iqtisodiyot yo`nalishi 2-kurs 322-guruh talabasi xurramova barchinOYning mikroiqtisodiyot fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Tovar narxi va sotib olinadigan tovar miqdori o‘zgarishi o‘rtasida bo‘ladigan teskari yoki qarama-qarshi bog‘liqlik talab qonuni deyiladi.
Real iqtisodiy hayotda ba’zan bu qoidaga zid bo‘lgan, ya’ni ayrim tovar narxining o‘sishi bilan unga bo‘lgan talab miqdorining yanada ortishi holati ham uchraydi. Bu holat Giffen samarasi deb ataladi.

TALABGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR

Narxga bog‘liq omillar:
muayyan tovarning narxi
bir-birini to‘ldiruvchi tovarlarning narxi
o‘rinbosar tovarlarning narxi
kelajakda narxlarning o‘zgarishi ehtimoli
Narxga bog‘liq bo‘lmagan omillar:
iste’molchining didi
bozordagi iste’molchilar soni
iste’molchining daromadlari
kelajakda daromadlarning o‘zgarishi ehtimoli.

1.Tovarlarning narxi. Narx pasaysa tovarga talab ortadi, uni ko’proq xarid etishadi. Narx oshsa talab qisqaradi

• 2. Daromadlar miqdori.

Daromad xarid qobilyatini belgilaydi. Daromadning talabga ta’siri jihatidan tovarlar ikki guruhga ajraladi:

birinchisi, kundalik tovarlar bo’lib, bularga talab daromad kamaygan sharoitda ham ortib boradi, chunki boshqa qimmatroq tovarlar xaridi kamayganidan ularga talab oshadi.

Ikkinchisi, Oliy toifali tovarlar. Bularga talab daromadga qarab oshib turadi.

3.O’rinbosar tovarlar narxi.

• 3.O’rinbosar tovarlar narxi.
• Bir tovar narxi oshsa, unga talab qisqarib, uning o’rinini bosuvchi boshqa tovarga talab oshadi. Bunday qoida bir xil extiyojni qondiruvchi tovarlarga xos bo’ladi.
• O’rinbosar tovarlar substitut tovarlar ham deyiladi. Agar bir tovar narxining o’sishi boshqa tovarga talabni oshirsa, bunday tovarlar bir-birini to’ldiruvchi tovarlar deyiladi.

4.Xaridorlarning didi. Har xil istemolchi yoki oila har xil tovarlarni afzal ko’radi, bu esa ularning shakllangan didiga bog’liq bo’ladi.

• 4.Xaridorlarning didi. Har xil istemolchi yoki oila har xil tovarlarni afzal ko’radi, bu esa ularning shakllangan didiga bog’liq bo’ladi.
• 5.Xaridorlar soni. Xaridorlarning oz yoki ko’p bo’lishi va ularning xarid qobilyati talabga ta’sir etmay qolmaydi. Xaridorlar qanchalik ko’p bo’lsa, talab shuncha ortadi.
• 6.Xaridorlarning o’zgarishlarni kutishi. Muayyan paytda narx yoki daromadning o’zgarishi kutilsa, bu talabga albatta ta’sir ko’rsatadi.

P
нарх
D
P1
P2
Q маҳсулот миқдори
Q2
Q1