Termiz davlat universiteti magistratura bo’limi arxeologiya (YO’nalishlar va faoliyat turi bo’yicha) mutaxasisligi

TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI MAGISTRATURA BO’LIMI ARXEOLOGIYA (YO’NALISHLAR VA FAOLIYAT TURI BO’YICHA) MUTAXASISLIGI
1-BOSQICH MAGISTR TALABASI A‘ZAMOVA MAHLIYONING ” O’RTA OSIYODA JINSIY FARQLARNING MODDIY MANBALARDA IFODALANISHI ‘’MAVZUSIDA YOZGAN



BITIRUV MALAKAVIY ISHI

M U N D A R EJ A


KIRISH.......................................................................................... 3-5 bet
I-BOB. Neolit davriga tasnif………………………………………….
1.1. Joytun madaniyati………………………............…………...…. 6-7 bet
1.2. Qoratepa yodgorligi……………………………..........................8-9 bet
1.3.Geoksur yodgorligi……………………………………………….9-10 bet
II-BOB. ILK VA O’RTA BRONZA YODGORLIKLARI…………….
2.1. Sopollitepa yodgorligi ………………………................................ 10-12 bet
2.2. Jarqoʻton yodgorligi…. ............................................. 13-17 bet
III-BOB. SO’NGI BRONZA DAVRI YODGORLIKLARI……………….
3.1. Sopolli davri yodgorliklar ijtimoiy hayoti…………………………... 15-18 bet
3.2. Jarqoʻton davri arxeologiyasi………………………………………19-23 bet
XULOSA ........................................................................................ 23-24 bet
FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO`YXATI ...24-28-bet


KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. О’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligiga erishgani ham tarixga aylanib ulgurdi. Mustaqilligimizdan keyingi
o’tgan nisbatan qisqa fursat ichida o’zbek xalqining ijtimoiy-iqtisodiy,
siyosiy va madaniy hayotida ulkan o’zgarishlar yuz berdi, katta yutuqlarga
boy bo’ldi. Bu ulkan o’zgarishlar o’tmish voqea-xodisalaridan to’g’ri saboq
olish va bunga ko’ra kelajakni to’g’ri belgilashni ham taqazo etadi. Bu
borada tarix fanining roli beqiyos bo’lib, uning ahamiyati ham tobora ortib
bormoqda.
Istiqlol yillarida o’zbek tarixshunosligida ham katta ijobiy o’zgarishlar
yuz berib, tariximizning sovetlar hukmronligi davrida buzilgan,
soxtalashtirilgan sahifalari adolat ezonlari asosida haqqoniy ravishda
o’rganila boshlandi. Xalqimizning uzoq yillar davomidagi orzu-niyatlari
ro’yobga chiqib, o’zining haqiqiy tarixiga ega bo’lmoqda. Mustaqillik
yillarida Vatanimiz tarixini tadqiq etish, o’rganish davlat siyosati
ahamiyatidagi darajaga ko’tarildi. Zero, О’zbekiston Respublikasining
birinchi Prezidenti Islom Karimov aytganlaridek, “o’zlikni anglash tarixni
bilishdan boshlanadi”¹.
О’zbekiston hududida bronza asrlar tarixini tadqiq etish ham yuqorida
ta’kidlangan dolzarb mavzulardan sanaladi. Ayniqsa, ilk o’rta asrlar
O’rta Osiyo mintaqasidagi iqtisodiy, siyosiy va xalqaro savdo
munosabatlarida muhim o’rin egallagan Toxariston tarixini tadqiq etish
dolzarb masala bo’lib kelmoqda. O’rta Osiyo xalqlarida arab xalifaligi hukmronligi arafasida hunarmandchilik, tadbirkorlik munosabatlari yetakchi darajaga ko’tarildi.
Sovetlar hukmronligi yillarida tarixiy jarayonlarga faqat bir
tomonlama – sinfiylik nuqtai nazaridan baho berilganligi bois ham, bu
davrdagi muammoviy masalalari o’zining haqqoniy talqinini topa olmadi.
Ajdodlarimizning siyosiy, savdo-sotiq, xalqaro aloqalari sohasidagi asriy
tajribalar yetarlicha tadqiq etilmadi.
Tanlangan mavzuning muhimligi shundaki, o’tmish saboqlaridan to’g’ri
xulosa chiqarish, o’tmish an’analari va tajribalaridan oqilona foydalanish
bugungi kundagi siyosiy, iqtisodiy islohotlarni to’g’ri hal qilishda muhim rol
o’ynaydi. Ilk o’rta asrlar Toxaristondagi ijtimoiy-siyosiy, savdo-sotiq,
xalqaro munosabatlar sohasida qo’lga kiritilgan yutuqlar va an’analar,
tajribalar bugungi kun uchun ham o’z ahamiyatini yo’qotgani yo’q. Bu
an’analarni bugungi kun sharoitlariga mos ravishda qo’llash mumkin. Zero,
О’zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I.A. Karimov haqli
ravishda ta’kidlaganlaridek, “biz o’z taqdirmizni o’z qo’limizga olib, azaliy
qadriyatlarimizga suyanib, shu bilan birga, taraqqiy topgan davlatlar
tajribasini hisobga olgan holda mana shunday olijanob intilishlar bilan
yashayotganimiz, xalqimiz asrlar davomida orziqib kutgan ozod, erkin va
farovon hayotni barpo etayotganimiz, bu yo’lda erishayotgan yutuqlarimizni
xalqaro hamjamiyat tan olgani – bunday imkoniyatlarning barchasini aynan
mustaqillik berganini bugun hammamiz chuqur anglaymiz”².
Yuqorida bayon qilingan fikrlar ilk o’rta asrlar Toxariston tarixini
bugungi kun talablari, ehtiyojlari asosida o’rganishning dolzarbligidan
dalolat beradi.