Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev

b) Kutbiy koordinatalar usuli.
Bu usulda xam tayanch nuktalari va tayanch chiziklari yordamida xar kaday nuktaning
urnini aniklash mumkin. Buning uchun biror tayanch nukta -kutb nuktasi, ikkita tayanch
nuktalarini birlashtiruvchi tayanch chizik-kutbiy uk derb kabul kilinadi.
M: K- nuktaning urnini aniklash kerrak deryaylik. Buning uchun K nuktaga yakin
joylashgan AB-tayanch chizikni kutbiy uk, A-nuktani esa,kutb derb kabul kilamiz. Shunda
K-nuktaning urni A va K-nuktalarni tutashtiruvchi AK-chizikning uzunligini va bu chizik
bilan AB-kutbiy uk orasida xosil bulgan KAB-burchakni ulchab aniklaniladi. KAB-burchak
kutbiy burchak deryiladi.
Bu burchak gorizontal burchak yoki orierntirlash burchagi bulishi mumkin. Chizmada,

---

88
Kutbiy koordinatalar usuli bilan 1,2,3,4,5,6 va 7-nuktalarning urnini aniklash berrilgan
1,2,3 va 4- nuktalarning urnini  aniklashda G-nukta  kutb  nuktasi,GD-chizik  kutbiy  uk
bulib,5,6 va 7 nuktalarda esa ER-nukta kutb nuktasi, ERA-chizik kutbiy uk bulib xizmat
kiladi.
Umuman kutbiy koordinatalar usulida biron-bir nuktaning urnini aniklashda kutb nuktasi
kilib shu nuktaga yakin joylashgan tayanch nukta, kutbiy uk kilib esa tayanch chizik
olinishi mumkin.