Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev

2. Terodolitni sinash va terkshirish.
Terodolit bilan ulchash ishlarini bajarishdan avval uni sinab va terkshirib kurish xamda ma'lum
bulgan kamchiliklarini darxol tuzatish lozim. Bunda terodolitning ma'lum merxanik - optik va
geromertrik talablarga kanchalik javob berrishi aniklaniladi. Terodolit asosiy kismlarining
tuzulishida kamchilik bor yukligi va asbobning ma'lum merxanik- terxnologik, optik talablarga
javob berra olishini aniklash terodolitni sinash deryiladi. Terodolitning tuzilish sharti buyicha,
uning ayrim kismlarining bir -biriga bulgan geromertrik munosabatlarini tugriligini aniklash

---

102
terodolitni terkshirish deryiladi. Asbobning aniklanilgan kamchiliklarini tuzatib, bulaklar
munosabatini kerrakli tnartga moslashtirishga terodolitni tugirlash yoki yustirovka deryiladi.
Terodolitga kuyiladigan asosiy merxanik terxnologik shartlar; asbob uklarining tugriligi va ravon
aylanishi, kutargich, maxkamlagich va mikromertr vintlarining tugri bulishi va erkin aylanishi,
asbobning shtativ ustida mustaxkam turishi va boshkalardan iborat.  Optik shartlarni sinash esa
kurish trubasi va lupalarning sifatini sinashdan iborat bulib, bunda kurish trubasida sferrik va
xromatik aberrratsiyalarning ta'siri bulmasligi aniklanadi. Undan tashkari, truba linzalarida doglar
bor yukligi linzalarning tirnalmaganligi xam terkshirib kuriladi. Terodolit bilan ishlashdan oldin va
ishlash protserssida terodolit vakt-vakti bilan terkshirib turiladi. Chunki terodolit bilan ishlash
protsersida, ayniksa asbobni bir joydan ikkinchi joyga olib borishda uning biron kismi uz urnida
siljib kolishi va natijada, yukorida aytilgan talablarning ba'zilariga javob berrmay kolishi mumkin.
Shuning uchun terodolit bilan ulchash ishlarini bajaruvchi kishi terodolitni terkshira olishi va tuzata
olishi kerrak.