Termiz davlat universiteti

II GURUH ANIONLARINING ANALITIK REAKSIYALARI

3- jadval

Reagentlar	Cl^-	Br^-	I^-	S^2-
AgNO3(HNO3 ishtiroki) kumush tuzlarining NH4OH ga munosabati	oq cho`kma AgCl Kompleks birikma hosil kilib eriydi	Och-sarg`ish ch`kma AgBr sezilarli darajada eriydi	Sariq cho`kma AgI Amalda eriymaydi.	qora cho`kma Ag2S Erimaydi.
Kuchli oksidlovchilar (KMnO4, K2Cr2O7, MnO2)	Cl2 Ajraladi.	Br2 Ajraladi.	I2 Ajraladi.	S ajraladi.
Xlorli suv (benzol ishtirokida)		Br2 ning qizil-qo`ngir rangi	I2 ning binafsha rangi
NaNO2 yoki KNO2 (H2SO4 ishtirokida)			Ajraladi kraxmalning ko`karishi
Pb(CH3COO)2			Tillarang kristallar-PbI2
HCl(15% li)				H2S ajraladi(palag`da qolgan tuxum hidi)
Natriy nitroprussid Na2[Fe(CN)5NO]				Na2[Fe(CN)5NOS] binafsha rangli

IKKINCHI ANALITIK GURUHI ANIONLARIGA XOS BO`LGAN XUSUSIY REAKSIYALAR

4- jadval

Ion	Reagent	Reaksiyaning molekulyar va ion tenglamasi	Ilova
Cl^-	AgNO3	Cl^—ionlarning analitik reaksiyalari NaCl+ AgNO3=AgCl+NaNO3 Na^++ Cl^-+ Ag^++ NO3^-= AgCl + Na^++ NO3^- Cl^-+Ag^+=AgCl	Oq suzmasimon cho`kma, NH4OH Na2S2O4 larda eriydi
Cl^-	H2SO4	NaCl+ H2SO4= NaHSO4 +HCl Cl^-+H^+=HCl	Quruq xoldagi xloridlardan HCl gaz xolida ajraladi, hidli, ho`llangan ko`k lakmusni qizartiradi.
Cl^-	KMnO4 H2SO4	10HCl + 2KMnO4 + 3H2SO4 = 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O + 5Cl2 10Sl^-+ MnO4^-+ 8H^+ = Mn^2++ 4H2O + 5Cl2	Eritma rangsizlanadi
Br^-	AgNO3, Zn	Br^-ionlarining analitik reaksiyalari^. NaBr + AgNO3 = AgBr + NaNO3 Na^++ Br^-+ Ag^++ NO3^-= AgBr+ Na^++ NO3^-Br^-+Ag^+= AgBr 2AgBr + Zn= ZnBr2+2Ag	Oq cho`kma, AgBr cho`kmaga Zn bo`lakchasi qo`shganda yaltiroq Ag qaytaradi.
Br^-	H2SO4 kons.	KBr+H2SO4=KHSO4+HBr K^++Br^-+2H^++SO4^2-=KHSO4+HBr	Quruq bromidlarga H2SO4 ta'sir ettiril-ganda HBr gaz ajralib chiqadi.
J^-	AgNO3	J^—ionlarining analitik reaksiyalari KJ+ AgNO3=AgJ+KNO3 K^++ J^-+ Ag^++ NO3^+= AgJ+K^++ NO3^- J^-+ Ag^+ = AgJ	sariq cho`kma HNO3 va ammiakda eriydi.
J^-	Pb(NO3)2	2KJ+ Pb(NO3)2 = PbJ2 + 2KNO3 2K^++ 2J^-+ Pb^2++ 2NO3^-= PbJ2 + 2K^++ 2NO3^- 2J^-+Pb^2+=PbJ2	Tillarang kristall cho`kma
SCN^-	Hg(NO3)2	SCN^—ionlarining analitik reaksiyalari^. 2NH4SCN + Hg(NO3)2 = Hg(SCN)2 + 2NH4NO3 2SCN^-+ Hg^2+=Hg(SCN)2	Oq cho`kma, ortiqcha reagentda erib, kompleks birikma hosil qiladi.
SCN^-	FeCl3	3NH4SCN + FeCl3 = [Fe(SCN)3] + 3NH4Cl 3SCN^-+Fe^3+= [Fe(SCN)3]	Eritma qizil rangga o`tadi.
SCN^-	AgNO3	2NH4SCN+ AgNO3=AgSCN+NH4NO3 SCN^-+Ag^+=AgSCN	Oq cho`kma.
[Fe(CN)6]^4-	FeCl3	[Fe(CN)6]^4-- ionlarining analitik reaksiyalari. 4FeCl3+3K4[Fe(CN)6]=Fe4[Fe(CN)6]3+12KCl 4Fe^3++3[Fe(CN)6]^4-=Fe4[Fe(CN)6]3	pH=7, ko`k tusli berlin lazuri,cho`kma.
[Fe(CN)6]^4-	AgNO3	4AgNO3+K4[Fe(CN)6]=Ag4[Fe(CN)6]+4KNO3 4Ag^++[Fe(CN)6]^4-=Ag4[Fe(CN)6]	Oq cho`kma.
[Fe(CN)6]^4-	CuCl2	2CuCl2+K4[Fe(CN)6]=Cu2[Fe(CN)6]+4KCI 2Cu^2++[Fe(CN)6]^4-=Cu2[Fe(CN)6]	Qizil-qo`ng`ir cho`kma.
[Fe(CN)6]^3-	AgNO3	[Fe(CN)6]^3-- ionlarining analitik reaksiyalari 3AgNO3+K3[Fe(CN)6]= Ag3[Fe(CN)6]+3KNO3 3Ag^++[Fe(CN)6]^3-=Ag3[Fe(CN)6]	To`q sariq cho`kma NH3 da eriydi.
[Fe(CN)6]^3-	ZnCI2	3ZnCI2 + K3[Fe(CN)6] = Zn3[Fe(CN)6] + 6KCI 3Zn^2++ [Fe(CN)6]^3 -= Zn3[Fe(CN)6]	Sariq cho`kma.
[Fe(CN)6]^3-	FeCl2	3FeCl2+ 2K3[Fe(CN)6] = Fe3[Fe(CN)6]2 + 6KCl 3Fe^3++ 2[Fe(CN)6]^3 -= Fe3[Fe(CN)6]2	pH  7, ko`k tusli trunbul ko`ki cho`kmasi

I.3. Cl^-, Br, J^- ionlari aralashmasidan ularni aniqlash

a) Cl^- ionini aniqlash. Probirkadagi 3-5 tomchi tekshiriluvchi eritma ustiga 0,5ml 2n HNO₃ kislota va to‘liq cho‘kma hosil bo‘lgunicha tomchilatib AgNO₃ eritmasidan solinadi. Cho‘kmani sentrifugalab ajratiladi va to‘yingan (NH₄)₂CO₃ eritmasi bilan ishlanadi. Bunda AgCl cho‘kmasi erib, eritmaga ammiakatli kompleks xolida o‘tadi. Eritma ikki qismga bo‘linadi. Birinchi qism eritmaga konsentrlangan nitrat kislota, ikkinchisiga esa KJ qo‘shiladi. Eritmaning birinchi qismida oq, ikkinchi qismida esa sariq cho‘kmaning hosil bo‘lishi xlorid ionining borligini ko‘rsatadi.

b) J^- va Br^- ionlarini aniqlash

Probirkadagi 2-3 tomchi tekshiriluvchi eritmaga 5-6 tomchi xloroform tomiziladi va aralashtirilib turib, yangi tayyorlangan xlorli suv solinadi. Agar eritmaning organik qatlami binafsha rangga bo‘yalsa, u xolda tekshiriluvchi eritmada J^- ionlari borligini ko‘rsatadi. Shu probirkaning ustiga tomchilatib xlorli suvdan mo‘lroq qo‘shilganda, molekulyar yod rangsiz, yodat ionigacha oksidlanadi, natijada organik qatlamdagi sariq yoki olov rangda molekulyar brom borligi ma’lum bo‘ladi

5-jadval

galogenid-ionlar aralashmasining sistematik analiz bosqichlari

		Cl^–, Br^–, I^–
Bosqichning t/r	Analiz bosqichlari
1	Boshlang’ich eritmaning alohida-alohida ulushiga HNO3 bilan nordonlashtirilgan AgNO3 ta’sir ettirib Cl^–, Br^–, I^–, ionlarini cho’k-tirish: Cl^– AgCl↓ Br^– AgBr↓ I^– AgI↓ Sentrifugalab cho’kma ajratiladi. Sentrifugat analiz qilinmaydi.
2	1 cho’kmaga 12% li (NH4)2CO3 eritmasi ta’sir ettirb, Cl^– ionlarini ajratish: AgCl↓ [Ag(NH3)2]^+, Cl^– Sentrifugalab AgBr, AgI cho’kma ajratiladi va analiz qilinmaydi.
3	2 sentrifugatga HNO3 eritmasi ta’sir ettirib, Cl^– ionlarini topish:[Ag(NH3)2]^+, Cl^– AgCl↓
4	Boshlang’ich eritmaning alohida ulushiga xloroform ishtirokida xlorli suv ta’sir ettirib, I^– va Br^– ionlarini topish: I^– I2 (xloroformli qatlam qizg’ish-binafsha rangga bo’yaladi) Br^– Br2 (xloroformli qatlamning qizg’ish-binafsha rangi yo’qoladi va zarg’aldoq rang paydo bo`ladi)

1-sxema

galogenid-ionlar (Cl^–, Br^–, I^–) aralashmasining analiz sxemasi

Cl^–, Br^–, I^–

4

1

AgNO₃,

Cl₂ (aqua), HNO₃ (2M)

↓AgCl, ↓AgBr, ↓AgI
CHCl₃


2

I₂
(NH₄)₂CO₃ (12%)



↓AgBr, ↓AgI ↓SrSO₄

Cl^–, [Ag(NH₃)₂]⁺
Cl₂ (aqua),

CHCl₃

Br₂, IO₃^–




3




↓AgCl


II. TAJRIBAVIY QISM

II.1 Kerakli reaktivlar va asbob uskunalar

Reaktivlar:

Natriy xlorid, kaliy bromid, kaliy yodid, kaliy radonid, ammoniy sulfid, ;

qo`rg`oshin (II) nitrat, sulfat kislota, kaliy permanganat, xlorli suv va boshqa oksidlovchilar, kumush nitrat, natriy nitrit, kobalt (II) xlorid, temir (III) xlorid, kadmiy (II) nitrat, ammoniy gidroksid va ammoniy xlorid, natriy nitroprussid, xlorid, nitrat va sirka kislotalar.

Kerakli asbob va uskunalar: probirkalar, spirt lampasi, shtativ

Reaktivlar: AgNO₃; NaCl; indikator – 5% li K₂CrO₄, o`lchov kolbasi, shtativ, byuretka, pipetka, tomizgich, analitik tarozi va toshlari, voronka, konussimon kolba.

Reaktivlar: AgNO₃ 0,05 M; NaCl ning kontrol eritmasi; 5% li K₂CrO₄. o`lchov kolbasi, shtativ, byuretka, pipetka, tomizgich, analitik tarozi va toshlari, voronka, konussimon kolba.


2.2 Cl^- ionining sifat analizi

Cl^- XLORID IONINING ANALITIK REAKSIYALARI

Kumush nitrat bilan reaksiyasi. Kumush nitrat xlorid ioni bilan AgCl oq cho‘kmasini hosil qiladi. Bu cho‘kma konsentrlangan ammiak, ammoniy karbonat va natriy tiosulfatda eriydi:

Cl^- + Ag⁺ = AgCl ↓

AgCl↓ + 2NH₃ = [Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^-

AgCl↓ + 2NH₄⁺ + 2CO₃^2- = [Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^- + 2HCO₃^-

AgCl↓ + 2S₂O₃^2- = [Ag(S₂O₃)₂]^3- + Cl^-

Kumushning ammiakatli komplekslariga konsentrlangan nitrat kislotasi ta’sir ettirilsa, AgCl oq cho‘kmasining hosil bo‘lishi kuzatiladi:

[Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^- + 2H⁺ = AgCl ↓ + 2NH₄⁺

Kaliy yod ta’sirida esa bu eritmalarda AgJ sariq cho‘kmasining hosil bo‘lishi kuzatiladi:

[Ag(NH₃)₂]⁺ + J^- = AgJ ↓ + 2NH₃

Reaksiyani bajarish:

Probirkaga 2-3 tomchi natriy xlorid eritmasidan solib, ustiga 3-5 tomchi kumush nitratdan tomizing. Bunda oq cho‘kmaning hosil bo‘lishini kuzating. Cho‘kmaga 5-10 tomchi konsentrlangan ammiak eritmasi yoki ammoniy karbonatdan qo‘shing. Cho‘kmaning erishini kuzating. Keyin esa probirkadagi cho‘kmani 2 qimsga bo‘ling va birinchisiga 5 tomchi konsentrlangan nitrat kislotasi, ikkinchisiga esa 5 tomchi kaliy yod eritmasidan tomizing. Bunda ikkala probirkada cho‘kmalarning hosil bo‘lishini kuzating.

2.3. Cl^- ionining miqdor analizi

Cho’ktirish metodlari

Cho’ktirish usullarida titrlash ayrim qiyin eriydigan birikmalar hosil bo’ladigan reaksiyalardan foydalaniladi. Hajmiy analizning cho’ktirish usullarida foydalaniladigan reaksiyalar quyidagi shartlarga rioya qilishi kerak.

1. Cho’kma amalda erimaydigan bo’lishi zarur;

2. Cho’kma yetarli darajada tez hosil bo’lishi kerak;

3. Birlashib cho’kish singari omillar analiz natijasiga ta’sir etmasligi lozim;

4.Titrlash vaqtida ekvivalent nuqtani belgilash uchun imkoniyat bo’lishi kerak.

Kumushning qiyin eriydigan tuzlarini quyidagi tenglama bo’yicha cho’ktirish reaksiyalariga asoslangan metodlar ayniqcha muhim ahamiyatga ega:

Ag⁺ + An^– = AgAn

bu yerda An^– – Cl^–; Br^–; I^–; CNS^– va boshqalar.

Bu reaksiyaga asoslangan metodlar hajmiy analizning argentometriya bo’limini tashkil etadi. Shu bilan bir qatorda, galogenlar qiyin eruvchan HgCl₂ va HgI₂ holida cho’ktirish orqali ham aniqlanadi. Bu metod merkurometriya deb ataladi.

Argentometriya

Argentometriya usuli xlorid va bromid ionlarini kumush ionlari bilan cho’ktirish reaksiyalariga asoslangan. Bunda qiyin eriydigan kumush galogenidlar hosil bo’ladi: Ag⁺ + Cl^– = AgCl↓; Ag⁺ + Br^– = AgBr↓

Bu metodda ishchi eritma sifatida AgNO₃ eritmasi ishlatiladi. Agar biror eritma tarkibidagi kumush ioni miqdori aniqlanayotgan bo’lsa, ishchi eritma sifatida NaCl (yoki KCl) ning titrlangan eritmasi ishlatiladi.
AgNO₃ ning titrlangan ishchi eritmasini tayyorlash

1. AgNO₃ ning standart eritmasini tayyorlash. Ish uchun 250 ml 0,05 M AgNO₃ yetarli. Kumush nitrat tarkibida ba’zi bir qo’shimchalar bo’lgani uchun uning taxminiy konsentratsiyali eritmasi tayyorlanadi. So’ngra uning aniq ekvivalent molyar konsentratsiyasi va titri kimyoviy toza NaCl (yoki KCl) yordamida aniqlanadi. AgNO₃ ning ekvivalent molyar massasi 169,89 g ga teng.

Tortimning massasini hisoblaymiz:

Texno-kimyoviy tarozida hisoblanganiga yaqin tortim olinadi va sig’imi 250 ml li o’lchov kolbasiga solinadi, kolbaning 3/4 qismiga qadar distillangan suv quyib to’liq eritiladi. Eritma to’q-qoramtir rangli shisha idishda saqlanadi (yoki qora qog’oz bilan o’ralgan kolbada), chunki kumush nitrat yorug’lik ta’sirida parchalanib erkin kumush hosil qiladi.

2. NaCl ning standart eritmasini tayyorlash. Eritma tayyorlash uchun kimyoviy toza NaCl (yoki KCl) tuzidan foydalaniladi. NaCl ning ekvivalent molyar massasi uning molyar massasiga, ya’ni 58,44 g ga teng. 100 ml 0,05 M eritma tayyorlash uchun kerak bo’ladigan NaCl tortimining massasi:

Analitik tarozida hisoblanganiga yaqin tortim oling, uni sig’imi 100 ml li o’lchov kolbasiga o’tkazing, eriting, kolbaning belgisiga qadar distillangan suv bilan to’ldiring. Tayyorlangan standart eritmaning titri va ekvivalent molyar konsentratsiyasini hisoblang.

3. AgNO₃ eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasi va titrini aniqlash. Tozalab yuvilgan byuretka kumush nitrat eritmasi bilan chayib tashlanadi, shundan so’ng unga AgNO₃ eritmasi to’ldiriladi va byuretka titrlash uchun tayyorlanadi. Sig’imi 10 ml bo’lgan toza pipetka natriy xlorid eritmasi bilan chayib tashlanadi va NaCl eritmasidan 10,00 ml o’lchab olib konussimon kolbaga solinadi, so’ngra 2-3 tomchi (0,5 ml) K₂CrO₄eritmasi qo’shiladi. Ana shundan so’ng aralashmaning sariq rangi kumush nitratning ortiqcha bitta tomchisidan qizil-qo’ng’ir rangga o’tguncha titrlanadi. AgNO₃ eritmasining oxirgi tomchilari sekin, suyuqlikni qattiq chayqatib turgan holda qo’shiladi. Titrlash 3 marta takrorlanadi va hisoblash uchun AgNO₃ eritmasi hajmining o’rtacha arifmetik qiymati olinadi.
Eritmadagi osh tuzi miqdorini aniqlash( Mor usuli)

O’qituvchidan kontrol vazifa sifatida 100 ml sig’imli o’lchov kolbasida olingan osh tuzi eritmasining hajmi distillangan suv bilan kolbaning belgisigacha yetkaziladi. Kolba probka bilan berkitilib, yaxshilab aralashtiriladi. Pipetka yordamida kontrol eritmadan 10,00 ml olib konussimon kolbaga solib, so’ngra 0,5 ml K₂CrO₄ qo’shing. Kumush nitratning ishchi eritmasi bilan aralashmaning sariq rangi qizil-qo’ng’ir tusga o’tguncha titrlang. Titrlashni 3 marta takrorlang va hisoblash uchun AgNO₃ eritmasi hajmining o’rtacha arifmetik qiymatini oling. Natijalarni ish jurnaliga namunadagidek yozing.

Cho’ktirish metodi. Argentometriya hisoboti
1. 100 ml 0,005 M NaCl eritmasini tayyorlash.

Soat oynasining NaCl bilan massasi 12,5692 g

Soat oynasining massasi 12,2756 g

NaCl ning tortimi 0,2936 g

2. NaCl eritmasining titrini hisoblash:


3. NaCl eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasini hisoblash:

4. AgNO₃ eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasini va titrini aniqlash.

Titr-lash	V (NaCl), ml	C (NaCl) mol/l	V (AgNO3) ml	C (AgNO3) mol/l	T (AgNO3), g/ml	Indikator 5% li K2CrO4
1. 2. 3.	10,00 10,00 10,00	0,05023 0,05023 0,05023				0,5 0,5 0,5
			=

; C(AgNO₃)_amal = K∙ C(AgNO₃)_nazar

5. 100 ml eritmadagi NaCl massasini aniqlash

Titr-lash	V (NaCl), ml	C(AgNO3) ml	V (AgNO3) Ml	C (NaCl) mol/l	M (AgNO3), g	ω (NaCl) %	Indikator 5% li K2CrO4
1. 2. 3.	10,00 10,00 10,00	0,4896 0,4896 0,4896					0,5 0,5 0,5
			=

1-usul. 100 ml eritmadagi NaCl massasini hisoblaymiz:

2 usul. T (AgNO₃/NaCl) ni hisoblaymiz

100 ml eritmadagi NaCl massasini hisoblaymiz:

m (NaCl) = T (AgNO₃/NaCl)· ( AgNO₃)·10 g

C(NaCl)_amal = K∙ C(NaCl)_nazar

2.2 Cl^- ionining sifat analizi hisoboti.

Cl^- XLORID IONINING ANALITIK REAKSIYALARI

Kumush nitrat bilan reaksiyasi.

Probirkaga 2-3 tomchi natriy xlorid eritmasidan olinib, ustiga 3-5 tomchi kumush nitratdan tomizildi. Bunda oq cho‘kmaning hosil bo‘lishini kuzatdik. Cho‘kmaga 5-10 tomchi konsentrlangan ammiak eritmasi yoki ammoniy karbonatdan qo’shilganida,cho‘kmaning erishini kuzatildi. Keyin esa probirkadagi cho‘kmani 2 qimsga bo’linib, birinchisiga 5 tomchi konsentrlangan nitrat kislotasi, ikkinchisiga esa 5 tomchi kaliy yod eritmasidan tomizildi. Bunda ikkala probirkada cho‘kmalarning hosil bo‘lishini kuzatdik.

Kumush nitrat xlorid ioni bilan AgCl oq cho‘kmasini hosil qiladi. Bu cho‘kma konsentrlangan ammiak, ammoniy karbonat va natriy tiosulfatda eriydi:

Cl^- + Ag⁺ = AgCl ↓

AgCl↓ + 2NH₃ = [Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^-

AgCl↓ + 2NH₄⁺ + 2CO₃^2- = [Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^- + 2HCO₃^-

AgCl↓ + 2S₂O₃^2- = [Ag(S₂O₃)₂]^3- + Cl^-

Kumushning ammiakatli komplekslariga konsentrlangan nitrat kislotasi ta’sir ettirilsa, AgCl oq cho‘kmasining hosil bo‘lishi kuzatiladi:

[Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^- + 2H⁺ = AgCl ↓ + 2NH₄⁺

Kaliy yod ta’sirida esa bu eritmalarda AgJ sariq cho‘kmasining hosil bo‘lishi kuzatiladi:

[Ag(NH₃)₂]⁺ + J^- = AgJ ↓ + 2NH₃

2.3. Cl^- ionining miqdor analizi hisoboti

Argentometriya

Argentometriya usuli xlorid va bromid ionlarini kumush ionlari bilan cho’ktirish reaksiyalariga asoslangan. Bunda qiyin eriydigan kumush galogenidlar hosil bo’ladi: Ag⁺ + Cl^– = AgCl↓; Ag⁺ + Br^– = AgBr↓

Bu metodda ishchi eritma sifatida AgNO₃ eritmasi ishlatildi. Agar biror eritma tarkibidagi kumush ioni miqdori aniqlanayotgan bo’lsa, ishchi eritma sifatida NaCl (yoki KCl) ning titrlangan eritmasi ishlatiladi.

AgNO₃ ning titrlangan ishchi eritmasini tayyorlash

1. AgNO₃ ning standart eritmasini tayyorlash. Ish uchun 250 ml 0,05 M AgNO₃ yetarli. Kumush nitrat tarkibida ba’zi bir qo’shimchalar bo’lgani uchun uning taxminiy konsentratsiyali eritmasi tayyorlandi. So’ngra uning aniq ekvivalent molyar konsentratsiyasi va titri kimyoviy toza NaCl yordamida aniqlandi. AgNO₃ ning ekvivalent molyar massasi 169,89 g ga teng.

Tortimning massasini hisoblaymiz:

Texno-kimyoviy tarozida hisoblanganiga yaqin tortim olindi va sig’imi 250 ml li o’lchov kolbasiga solindi, kolbaning 3/4 qismiga qadar distillangan suv quyib to’liq eritildi. Eritma to’q-qoramtir rangli shisha idishda saqlanadi (yoki qora qog’oz bilan o’ralgan kolbada), chunki kumush nitrat yorug’lik ta’sirida parchalanib erkin kumush hosil qiladi.

2. NaCl ning standart eritmasini tayyorlash. Eritma tayyorlash uchun kimyoviy toza NaCl tuzidan foydalanildi. NaCl ning ekvivalent molyar massasi uning molyar massasiga, ya’ni 58,44 g ga teng. 100 ml 0,05 M eritma tayyorlash uchun kerak bo’ladigan NaCl tortimining massasi:

Analitik tarozida hisoblanganiga yaqin tortim olindi, uni sig’imi 100 ml li o’lchov kolbasiga o’tkazib, eritildi, kolbaning belgisiga qadar distillangan suv bilan to’ldiridi. Tayyorlangan standart eritmaning titri va ekvivalent molyar konsentratsiyasini hisoblandi

3. AgNO₃ eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasi va titrini aniqlash. Tozalab yuvilgan byuretka kumush nitrat eritmasi bilan chayib tashlandi, shundan so’ng unga AgNO₃ eritmasi bilan to’ldirildi va byuretka titrlash uchun tayyorlandi. Sig’imi 10 ml bo’lgan toza pipetka natriy xlorid eritmasi bilan chayib tashlandi va NaCl eritmasidan 10,00 ml o’lchab olib konussimon kolbaga solindi, so’ngra 2-3 tomchi (0,5 ml) K₂CrO₄ eritmasi qo’shildi. Ana shundan so’ng aralashmaning sariq rangi kumush nitratning ortiqcha bitta tomchisidan qizil-qo’ng’ir rangga o’tguncha titrlandi. AgNO₃ eritmasining oxirgi tomchilari sekin, suyuqlikni qattiq chayqatib turgan holda qo’shiladi. Titrlash 3 marta takrorlandi va hisoblash uchun AgNO₃ eritmasi hajmining o’rtacha arifmetik qiymati olindi.
Cho’ktirish metodi. Argentometriya hisoboti

1. 100 ml 0,005 M NaCl eritmasini tayyorlash.

Soat oynasining NaCl bilan massasi 12,5681 g

Soat oynasining massasi 12,2757 g

NaCl ning tortimi 0,2924 g

2. NaCl eritmasining titrini hisoblash:

3. NaCl eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasini hisoblash:

4. AgNO₃ eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasini va titrini aniqlash.

Titr-lash	V (NaCl), Ml	C (NaCl) mol/l	V (AgNO3) Ml	C (AgNO3) mol/l	T (AgNO3), g/ml	Indikator 5% li K2CrO4
1. 2. 3.	10,00 10,00 10,00	0,05003 0,05003 0,05003	9,9 10 9,9	0,0504	0,00856	0,5 0,5 0,5
			=9,93

; C(AgNO₃)_amal = K∙ C(AgNO₃)_nazar=1,008*0,05=0,0504



Eritmadagi osh tuzi miqdorini aniqlash( Mor usuli)

O’qituvchidan kontrol vazifa sifatida 100 ml sig’imli o’lchov kolbasida olingan osh tuzi eritmasining hajmi distillangan suv bilan kolbaning belgisigacha yetkazildi. Kolba probka bilan berkitilib, yaxshilab aralashtirildi. Pipetka yordamida nazorat eritmadan 10,00 ml olib konussimon kolbaga solib, so’ngra 0,5 ml K₂CrO₄ eritmasi qo’shidi. Kumush nitratning ishchi eritmasi bilan aralashmaning sariq rangi qizil-qo’ng’ir tusga o’tguncha titrlandi. Titrlashni 3 marta takrorlandi va hisoblash uchun AgNO₃ eritmasi hajmining o’rtacha arifmetik qiymatini olindi.

5. 100 ml eritmadagi NaCl massasini aniqlash

Titr-lash	V (NaCl), ml	C(AgNO3) ml	V (AgNO3) Ml	C (NaCl) mol/l	M (AgNO3), g	ω (NaCl) %	Indikator 5% li K2CrO4
1. 2. 3.	10,00 10,00 10,00	0,0504 0,0504 0,0504	10,2 10,3 10,2	0,0492	169,89	0,984	0,5 0,5 0,5
			=10,23	0,0492	169,89	0,984

1-usul. 100 ml eritmadagi NaCl massasini hisoblaymiz:

2 usul. T (AgNO₃/NaCl) ni hisoblaymiz

100 ml eritmadagi NaCl massasini hisoblaymiz:

m (NaCl) = T (AgNO₃/NaCl)· ( AgNO₃)·10 g=0,00294*10=0,0294

C(NaCl)_amal = K∙ C(NaCl)_nazar=0,984*0,05=0,0492
XULOSA

Olingan natijalarga asosan quyidagi xulosalarga kelindi:

1.Ikkinchi analitik guruhiga kislorodsiz kislotalarning anionlari: xlorid–Cl^-, bromid-Br^-, yodid– I^- , va sulfid–S^2- anionlari kiradi. Bundan tashqari rodanid-CNS^-, ferrotsianid ion– [Fe(CN)]^4-, ferritsianid ion– [Fe(CN)]^3-, tsianid ion-SN^-, bromat ion – BrO^3- yodat ion – IO^3-, gipoxlorit ion – ClO^- ham 2-guruh anionlariga kiradi.

2.Ikkinchi guruh anionlarining kumush bilan hosil qilgan tuzlari suvda va suyultirilgan nitrat kislotada erimaydi. Ikkinchi guruh anionlariga nitrat kislota qo`shilgan AgNO₃ kumush nitrat eritmasi guruh reaktividir.

3.Birinchi guruh anionlarining ko`pchiligi ham kumush nitrat bilan suvda erimaydigan tuzlar hosil qiladi, lekin ularning hammasi nitrat kislotada eriydi va ikkinchi guruh anionlarini topishga halaqit bermaydi. Ikkinchi guruh anionlarining bariyli tuzlari birinchi guruh anionlarining tuzlaridan farqli o`laroq suvda eriydi, shuning uchun bariy xlorid ikkinchi guruh anionlari bilan cho`kma hosil qilmaydi. Ikkinchi guruh anionlariga yuqoridagi ko`rsatilgan anionlardan tashqari, selenid – Se^2-, tellurid –Te^2- , nitrid – N^3- , arsenid – As^3-, kabi anionlar ham kiradi.

4. Xlorid ioni sifat analizi natijalari hisoblandi. Miqdoriy analiz natijalari Mor usulida topildi. Namunadagi tuzning tozaligi 0,984 yoki 98,4% ligi aniqlandi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. I.A. Karimov I.A. “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari” Toshkent “O’zbekiston” 2009.

2. 
   Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz.-Toshkent: “O`zbekiston” NMIU, 2017.-488b
   
3. 
   Fayzullaev O. Analitik kimyo asoslari. Toshkent, A.Qodiriy nashriyoti. 2003, 444 b.
   
4. 
   Fayzullaev O. Analitik kimyo. Toshkent, «Yangi asr avlodi», 2006, 488 b.
   
5. 
   Fayzullaev O. Turabov N., Ro’ziev E., Quvatov A., Muhamadiev N. Analitik kimyo. Laboratoriya mashg’ulotlari. Toshkent, «Yangi asr avlodi», 2006, 448 b.
   
6. 
   Vasilev V.P. Analiticheskaya ximiya. M.: Vыsshaya shkola, 1989, V 2 kn.
   
7. 
   Pilipenko A.T., Pyatniskiy I.V. Analiticheskaya ximiya. V 2 t. M.: Ximiya 1990
   
8. 
   Vasilev V.P. Analiticheskaya ximiya. M.: Vыsshaya shkola, 1989, V 2 kn.
   
9. 
   Pilipenko A.T., Pyatniskiy I.V. Analiticheskaya ximiya. V 2 t. M.: Ximiya 1990
   
10.